Odnowienie naturalne - jodła

Utrzymanie jodły w naszych lasach wymaga obecnie większych starań ze strony leśników, gdyż jest to gatunek szczególnie wrażliwy na niekorzystne zmiany środowiska leśnego. Zadaniem leśników powinno być przestrzeganie specyficznych wymagań ekologicznych jodły, zwłaszcza w procesie odnowienia.

Charakterystyczną cechą jodły są jej skromne wymagania świetlne. Jednoroczne siewki jodłowe potrzebują do przeżycia zaledwie 5% natężenia światła pełnego, a do przejścia w fazę nalotu - 8%. Oznacza to, że zainicjowanie odnowienia naturalnego jodły wymaga obniżenia zwarcia koron górnego piętra do 80%, a przejście nalotu w podrost - do 60%. Należy podkreślić skłonność jodły do tworzenia drzewostanów mieszanych i ich lepszego odnawiania się w porównaniu z drzewostanami litymi.

W procesie odnowienia można wyróżnić dwa etapy:

  • powstawanie i zabezpieczanie nalotu,
  • pielęgnowanie podrostu.

Jeżeli jodła ma być głównym składnikiem przyszłego drzewostanu, okres odnowienia powinien być długi 30-60 lat. Długi okres odnowienia pozwala jodle wytrzymać konkurencję ze strony szybciej rosnących gatunków domieszkowych - buka, świerka, dębu. Umożliwia także ukształtowanie struktury piętrowej, korzystnej z hodowlanego punktu widzenia. Jeśli jodła rośnie w zmieszaniu z innymi gatunkami, inicjowanie jej odnowień powinno nastąpić 10-20 lat wcześniej.

Pierwsze cięcia odnowieniowe powinny być bardzo ostrożne. Nalot pojawia się przy obniżeniu zwarcia koron do 0,8-0,9. Często nalot pojawia się już na etapie trzebieży późnych. Zabieg ten w zależności od struktury drzewostanu może mieć charakter słabych trzebieży dolnych lub trzebieży przerębowej (w silniej zwartych drzewostanach). Trzebież przerębowa jednocześnie pielęgnuje starodrzew i inicjuje odnowienie. Wykonywana jest we wszystkich warstwach drzewostanu.

Podczas wykonywania cięć odnowieniowych należy zwracać uwagę, aby nie przerzedzać równomiernie drzewostanu. Nie jest wskazane silne prześwietlenie drzewostanu w latach nasiennych. Równowiekowe odnowienie jest trudne w pielęgnowaniu i prowadzi do powstawania przegęszczonej, jednopiętrowej drągowiny. Korzystniejsze są cięcia jednostkowe, lokalnie przerywające zwarcie i prowadzące do lekkiego zazielenienia pokrywy. Sprzyja to pojawieniu się nalotu jodłowego w formie grup i kęp. W praktyce wykorzystuje się obsiew z kilku lat nasiennych oraz z okresu pomiędzy nimi.

Pierwszy etap kończy się z chwilą „biologicznego zabezpieczenia” siewek. „Biologiczne zabezpieczenie” oznacza, że samosiewka wykształciła co najmniej 3 gałązki boczne. Ma to miejsce najwcześniej w 5 roku życia. Występowanie w drzewostanie grup i kęp takich jodełek oznacza, że można przystąpić do drugiej fazy odnowienia. Faza ta polega na odsłanianiu i pielęgnowaniu młodego pokolenia. Przejście nalotu w podrost wymaga obniżenia zwarcia koron do około 0,6. Cięcia odsłaniające powinny być także bardzo ostrożne (jednostkowe lub grupowe). Usuwać należy przede wszystkim drzewa źle ukształtowane, o słabych koronach. Drzewa najgrubsze i dobrze przyrastające, o wysokiej żywotności należy pozostawić możliwie jak najdłużej. Prowadząc cięcia odsłaniające należy dużą wagę przykładać do ich techniki. Należy je tak wykonywać, aby w możliwie minimalnym stopniu uszkadzały one istniejące naloty. Po zrywce i wyróbce dłużyc należy pamiętać o zdjęciu gałęzi przykrywających naloty i podrosty. Nasilenie cięć odsłaniających powinno być podyktowane przede wszystkim potrzebami hodowlanymi odnowień.

W przypadku słabych rezultatów odnowienia naturalnego może zachodzić potrzeba uzupełnienia go odnowieniem sztucznym. Celowe jest dokonywanie na bieżąco uzupełnień, aby unikać zachwaszczenia oraz zapewnić jodle wystarczająco długi okres odnowienia. Uzupełnień najlepiej jest dokonywać przez podsadzenia podokapowe. Do podsadzeń należy użyć sadzonek co najmniej 5-letnich, wysadzając je w grupach.

W zależności od projektowanego składu gatunkowego drzewostanu, a zwłaszcza udziału w nim jodły, należy stosować różną długość okresu odnowienia, intensywność cięć odsłaniających i stopień popierania jodły w stosunku do innych gatunków. Decydujące znaczenie ma tutaj wybór odpowiedniej rębni, która ma służyć do osiągnięcia projektowanego celu.

Jodła pospolita odnawia się dobrze pod osłoną drzewostanu, najchętniej mieszanego. Korzystny wpływ na jej odnowienie wywierają: sosna, brzoza, modrzew, świerk. Kiełkowanie siewek jodły przebiega pomyślnie na próchnicy typu moder lub też na słabo wykształconej warstwie moder-mull. Na próchnicy typu mull siewki giną. Duże zróżnicowanie przestrzenne drzewostanu (małe luki i grupy drzew, duże zróżnicowanie wysokości) sprzyja procesowi odnowienia jodły, a przede wszystkim jest korzystne dla utrzymania dużej żywotności drzew we wszystkich stadiach rozwojowych. Niekorzystna dla rozwoju jodły jest równomierna struktura odnowienia na całej powierzchni drzewostanu, która sprzyja powstawaniu jednowarstwowych drzewostanów o skróconych koronach i obniżonej żywotności. Najlepsze efekty można uzyskać przy prowadzeniu cięć przerębowych lub cięć w grupach lub gniazdach. Ważne dla utrzymania dużego udziału żywotnej jodły jest długi okres odnowienia, sprzyjający powstawaniu korzystnej dla jodły zróżnicowanej struktury drzewostanu mieszanego.


Źródło: Elżbieta Murat „Poradnik hodowcy lasu” 1999

o/odnowienie-naturalne-jodla.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)