Współczesne kierunki badawcze zbiorowisk roślinnych

Wyróżnione i scharakteryzowane na podstawie florystycznej zespoly roślinne stają się obecnie obiektem na coraz większą skalę prowadzonych i coraz bardziej pogłębionych studiów ekologicznych. Podstawą ich są wieloletnie badania stacjonarne, prowadzone na wybranych reprezentatywnych powierzchniach, szczególnie w rezerwatach i parkach narodowych jako badania kompleksowe, przy współudziale licznych specjalistów — ekologów roślin, zoologów, gleboznawców, mikologów, mikrobiologów, a nawet fizjologów.

Badania te dążą między innymi do zarysowania bilansu pokarmowego poszczególnych zbiorowisk roślinnych, do ilościowego ujęcia krążenia materii i energii w ekosystemach. Szczegółowe badania siedliskowe pozwalają też postawić hipotezy, jakie czynniki w danym przypadku decydują o wykształceniu zespołu, co umożliwia przeprowadzenie eksperymentów w terenie, w szklarni lub na poletku doświadczalnym. Badania z zakresu eksperymentalnej socjologii roślin dążą do wyjaśnienia przyczyn, dlaczego w obrębie jednego zespołu roślinnego skupiają się te, a nie inne gatunki roślin.

Szczegółowe badania synekologiczne pozwalają „wycechować” pewne gatunki roślin na określone czynniki siedliskowe. Gatunki podobnie reagujące na ten sam czynnik łączymy w grupy ekologiczne. Zrozumienie, jak powstał i funkcjonuje zespół, wymaga nie tylko badań synekologicznych, ale i autekologicznych badań biologii i ekologii poszczególnych komponentów tworzących zespół roślinny.

Główne osiągnięcia fitosocjologii są następujące:

Najbardziej znane są zastosowania fitosocjologii w leśnictwie, w ocenie przemian środowiska przyrodniczego pod wpływem działalności człowieka, np. w zdefiniowaniu właściwości wskaźnikowych (fitoindykacyjnych) zbiorowisk.

W ciągu ostatnich 12 tys. lat szata roślinna Ziemi ulegała przekształceniom w wyniku coraz bardziej zaznaczającej się działalności człowieka. Podstawowe znaczenie miał tu rozwój rolnictwa, a najszybsze i największe zmiany wiązały się z industrializacją i urbanizacją.

Skutki ich były dwojakie:

Spotykana obecnie roślinność to roślinność rzeczywista lub aktualna. Tylko tam, gdzie działalność ludzka nie spowodowała większych zmian lub nie wystąpiły takie czynniki środowiska jak lawina lub wiatrołom, roślinność ta jest jednocześnie aktualną roślinnością naturalną.

Roślinność naturalną należy odróżnić od pierwotnej, która powstała zupełnie bez udziału człowieka i którą obecnie spotyka się bardzo rzadko na Ziemi (np. na terenach wysokogórskich). Większość zbiorowisk roślinnych utworzonych w wyniku działalności człowieka i odbiegających od zbiorowisk naturalnych, to tzw. zbiorowiska zastępcze. Z każdego określonego zespołu leśnego można wyprowadzić pewną grupę zbiorowisk zastępczych, tworzących razem syndynamiczny łańcuch zespołów.

Obserwując roślinność aktualną można sobie wyobrazić roślinność, która pojawiłaby się w wyniku sukcesji ekologicznej po zaprzestaniu działalności człowieka na danym terenie. Tę istniejącą tylko w naszej wyobraźni roślinność nazywa się potencjalną roślinnością naturalną. Nie zawsze będzie to taka sama roślinność, jaka występowała na tym terenie przed rozpoczęciem działalności przez człowieka. Zmiany, które pod wpływem tej działalności zaszły w siedlisku (głównie w glebie i stosunkach wodnych) mogą uniemożliwić powrót do stanu poprzedniego. W naszej strefie klimatycznej naturalną roślinnością potencjalną są najczęściej zbiorowiska leśne.

Określenie potencjalnej roślinności naturalnej jest najłatwiejszym sposobem określenia możliwości produkcyjnych siedliska. Stanowi to podstawę planowania hodowlanego i wszelkich zabiegów gospodarczych.

W Polsce, jako jednym z pierwszych państw, została opracowana mapa potencjalnej roślinności naturalnej w skali 1 : 300 000 (MATUSZKIEWICZ, MATUSZKIEWICZ 1994).

w/wspolczesne-kierunki-badawcze-zbiorowisk-roslinnych.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)