Każda plantacja może obejmować potomstwo (szczepy lub sadzonki) drzew matecznych tylko z jednego określonego kompleksu lasów, np. Lasów Taborskich czy Puszczy Knyszyńskiej, lub wyraźnie zaznaczającego się regionu, np. z Roztocza czy Kłodzczyzny.
W przypadku tworzenia zespołu plantacji nie mogą sąsiadować ze sobą plantacje tego samego gatunku reprezentujące różne kompleksy lasów lub regiony. Należy dążyć, aby liczba klonów w plantacji nasiennej i potomstw w plantacyjnej uprawie nasiennej była jak największa. Liczba potomstw w małej plantacji sosny i świerka nie może być mniejsza niż 40. W plantacjach pozostałych gatunków dopuszcza się 30 potomstw drzew mateczne. Im większa jest powierzchnia plantacji, tym więcej musi być w niej potomstw.
Podział powierzchni na kwatery, ułatwiające sadzenie, pielęgnowanie, zbiór szyszek i nasion oraz rozmieszczenie szczepów i sadzonek przygotowuje IBL na podstawie dostarczonych następujących materiałów:
Sprawa rozmieszczenia szczepów na plantacji sprawia organizatorom plantacji wiele kłopotów, ponieważ klony powinny występować w zmieszaniu, tzn. obok siebie nie powinny rosnąć dwa szczepy reprezentujące ten sam klon, ażeby utrudniać samozapylenie się kwiatów. Później konieczne jest prowadzenie na plantacji racjonalnej metody usuwania zbędnych szczepów. Dlatego też rozmieszczenie klonu na plantacji powinno być zaprojektowane według określonego układu matematycznego, który można łatwo dostosować do różnej wielkości i kształtu powierzchni.
Spełnia wspomniane warunki schemat polski, opracowany przez Giertycha. Można go powszechnie stosować w planowaniu plantacji nasiennych, ponieważ nadaje się do różnych powierzchni, dowolnej liczby klonów i liczby przecinki szczepów w trzebieży, a w miarę potrzeby można go rozbudować w każdym kierunku. Liczba szczepów w obrębie klonu może być różna, co zależy od wielkości plantacji i zapotrzebowania na nasiona.
Po otrzymaniu z IBL planu rozmieszczenia należy najpierw wytyczyć na powierzchni kwatery ściśle według tego planu, a następnie wypalikować miejsca sadzenia szczepów na kwaterach w więźbie podanej na planie. Na każdym paliku należy napisać numer drzewa doborowego według planu rozmieszczenia. Po zanumerowaniu wszystkich palików i sprawdzeniu zgodności z planem przywozi się zaetykietowane szczepy czy sadzonki ze szkółki. Szczepy lub sadzonki wyjmuje się z gleby z bryłką o wymiarach 20x20x25 cm. Bryłka powinna być opakowana papierową tkaniną workową, aby zabezpieczyć korzenie przed osypywaniem się z nich gleby w czasie transportu. W razie braku tkaniny lepiej używać do owinięcia bryłki zwykłego papieru, który po posadzeniu bez rozwijania stosunkowo szybko w ziemi zbutwieje. Po rozmieszczeniu szczepów (sadzonek) obok zanumerowanych palików sprawdza się poprawność ich rozmieszczenia z planem. Jamkę wielkości odpowiadającej wielkości bryłki przygotowuje się po zachodniej stronie palika aby on stanowił oparcie dla wysadzonego przy nim szczepu (sadzonki). Po wysadzeniu przywiązuje się strzałkę do palika w sposób chroniący ją przed ocieraniem. Po zakończeniu sadzenia kontroluje się jeszcze raz czy wszystkie numery - na planie, na paliku i na szczepie są ze sobą zgodne.
Ostateczną kontrolę poprawności rozmieszczenia szczepów (sadzonek) przeprowadza przedstawiciel RDLP w obecności zastępcy nadleśniczego.
Liczba klonów i liczby wskaźnikowe dla układów plantacji nasiennych | |||
---|---|---|---|
Liczba klonów | Liczba wskaźnikowa | Liczba klonów | Liczba wskaźnikowa |
9 | 4 | 48 | 15 |
13 | 9 | 49 | 12 |
17 | 5 | 50 | 7 |
25 | 19 | 51 | 20 |
29 | 18 | 52 | 31 |
35 | 15 | 53 | 31 |
36 | 23 | 54 | 39 |
37 | 7 | 55 | 16 |
38 | 9 | 56 | 9 |
39 | 7 | 57 | 33 |
40 | 9 | 58 | 51 |
41 | 10 | 59 | 14 |
42 | 27 | 60 | 53 |
43 | 19 | 61 | 51 |
44 | 9 | 62 | 37 |
45 (3×15) | 37 | 63 | 40 |
46 | 7 | 64 | 15 |
47 | 7 | 65 | 9 |