Wilgotność powietrza suszącego nasiona

Wilgotność względna powietrza zewnętrznego podlega nieustannym zmianom, a wraz z nimi zmienia się też zdolność tego powietrza do wchłaniania pary wodnej i osiągania stanu nasycenia. Zmiany te mogą zależeć od warunków zewnętrznych, m.in. podlegają wahaniom związanym z porą dnia. Nasiona niektórych gatunków dojrzewają latem (np. czereśnia ptasia), większość jednak osiąga dojrzałość jesienią). Pora dojrzewania może być bogata w opady, niekiedy przez dłuższy czas, a zdolność susząca powietrza jest w takich okresach niska lub żadna.

Niedosyt pary wodnej w powietrzu, a więc jego zdolność suszącą, można podwyższyć trzema sposobami:

  • podwyższając temperaturę,
  • odwadniając powietrze,
  • lub łącząc równocześnie obydwa zabiegi.

Ogrzewanie powietrza jest latem zbędne, lecz może być przydatne jesienią; jest ono tym skuteczniejsze, im bardziej temperatura suszenia (która nie powinna przekraczać 20°C) przewyższa temperaturę zewnętrzną. Efekt suszący można jeszcze podwyższyć odwadniając powietrze suszące przed jego ogrzaniem do 20°C.

Obecnie znajdują zastosowanie różne sposoby odwadniania powietrza: tłoczenie powietrza przez higroskopijne żele pochłaniające parę wodną, tłoczenie powietrza przez obracające się powoli tarcze absorbujące parę wodną na wielkiej powierzchni, co zapewnia komórkowa struktura tarcz i zastosowanie wysoce higroskopijnych substancji pokrywających ich ścianki, wreszcie kondensacja pary wodnej na zimnym parowniku urządzenia chłodniczego, ustawionym na drodze suszącego powietrza.

Trzeba sobie zdawać sprawę z faktu, że przy danej temperaturze ustala się stan równowagi pomiędzy wilgotnością nasion a wilgotnością względną powietrza, i że ten stan utrzymuje się dopóty, dopóki warunki zewnętrzne nie ulegną zmianie (wilgotność równoważna). Dla nasion wielu gatunków roślin rolniczych i ogrodniczych stany równowagi zachodzące pomiędzy wilgotnością nasion a wilgotnością względną powietrza przy danej temperaturze przedstawiono na wykresach w postaci krzywych. Wykresy takie sporządzono również dla nasion kilku gatunków drzew iglastych (modrzew europejski, sosna zwyczajna, sosna czarna), natomiast dla nasion niektórych gatunków drzew liściastych (jesion, dąb) ich opracowanie zaledwie zapoczątkowano.

Powietrze suszące powinno przepływać przez warstwę nasion pionowo ku górze, bądź poziomo ponad jej powierzchnią. Równomierność podsychania nasion można uzyskać dzięki częstemu ich obracaniu i mieszaniu. Urządzenia, w których powietrze przepływa przez warstwę nasion, a nie ponad nią, są bardziej wydajne - można w nich suszyć większe ilości nasion.

Małe ilości nasion można podsuszać w temperaturze otoczenia na tacach lub sitach rozstawionych na półkach w suchym i umiarkowanie ciepłym pomieszczeniu. Suszenie należy zawsze przeprowadzać w miejscach przewiewnych, ocienionych i chronionych przed ptactwem i gryzoniami. W trakcie suszenia, tak jak podczas wszystkich innych etapów postępowania z nasionami, każda partia powinna być stale oznaczona etykietką (gatunek, miejsce i data zbioru, numer partii, data i warunki suszenia, ciężar nasion przed suszeniem).

Wszystkie te czynniki, a więc wilgotność i temperatura powietrza oraz wilgotność wyjściowa nasion sprawiają, że proces podsuszania od wilgotności wyjściowej do zamierzonej przebiega z określoną szybkością. Niewiele wiadomo do tej pory o optymalnej szybkości odwadniania nasion, zakłada się jednak, że nie powinna być ona nadmierna. Można tu podać przykład nasion, które w pierwszej fazie przygotowania do przechowywania umieszcza się na pewien czas w wodzie (czyszczenie lub oddzielanie nasion pustych przez spławianie lub ulepszanie stanu zdrowotnego przez termoterapię żołędzi). Zazwyczaj proces ten trwa krótko: od kilku minut (spławianie) do kilku godzin (termoterapia). W trakcie tych operacji nasiona podlegają powierzchownemu zwilżeniu, a ich wilgotność wzrasta o dodatkowe 1-2% (podczas termoterapii). Przed podjęciem dalszych czynności nasiona należy zewnętrznie szybko osuszyć. Nasiona mokre należy więc rozpostrzeć cienką warstwą na podłożu wchłaniającym wodę (papier, bibuła, płachty) w przewiewnym pomieszczeniu. Skonstruowano również suszarnie, w których po termoterapii nasiona podsusza się przez zwykłe przetłaczanie powietrza o temperaturze nie wyższej niż 20°C. Wydajność takich suszarń może być znaczna. Czas suszenia jest zazwyczaj krótki; zależy od temreratury, szybkości przepływu i wilgotności powietrza, od wilgotności nasion oraz grubości ich warstwy.

Wilgotność nasion z owoców mięsistych (pestki czereśni) jest zazwyczaj po pozyskaniu wysoka, może przekraczać 30%, należy więc unikać podsuszania zbyt szybkiego.

Niekiedy, choć rzadko, może zachodzić potrzeba dowilżania żołędzi, które w okresie zbioru cechowała wilgotność zbyt niska, choć bliska 40%. Do dowilżania należy przystąpić bez zwłoki. Całą masę żołędzi dowilża się przez rozpylanie wody i staranne mieszanie. Po dowilżeniu należy czuwać nad tym, by nie doszło do samozagrzania się żołędzi. W razie potrzeby ponawia się dowilżanie, aż do ustalenia aę pożądanego poziomu wilgotności nasion.

Po zakończeniu podsuszania nasiona należy zważyć, spadek ich masy wynika i ubytku części zawartej w nich wody.

w/wilgotnosc-powietrza-suszacego-nasiona.txt · ostatnio zmienione: 2015/01/18 11:26 (edycja zewnętrzna)