Podstawą do właściwej realizacji trzebieży selekcyjnej jest trafna ocena socjalna pozycji oraz gospodarczej wartości i znaczenia każdego drzewa w drzewostanie, a także podział drzew na dorodne, pożyteczne i szkodliwe. Do klasyfikowania i oceny drzew w drzewostanie Ilmurzyński podchodzi kompleksowo, łącząc drzewa w biogrupy (odpowiednik komórek trzebieżowych) ukształtowane w okresie swego rozwoju i wzajemnego oddziaływania na siebie i środowisko.
W obrębie biogrup ocenia się rozwój stadialny drzew, wyróżniając pięć typów tempa ich przechodzenia przez kolejne stadia rozwoju:
typ A - szybko rosnący w młodości i szybko dojrzewający, najczęściej w przyszłości szybko starzejący się, wyróżnia się silnie rozgałęzioną, nisko osadzona koroną, zbieżystym i gałęzistym pniem; daje znaczny, lecz mało wartościowy przyrost grubości. Są to przeważnie tzw. rozpieracze,
typ B - najliczniej reprezentowany w warstwie górnej, o przeciętnym tempie rozwojowym, obejmuje drzewa ze strzałą różnej jakości i z koroną prawidłową, rzadziej nieco ścieśnioną lub źle ukształtowaną,
typ C - o zwolnionym tempie rozwoju, późno dochodzący do dojrzałości; obejmuje drzewa o strzałach różnej jakości, o koronie zazwyczaj wąskiej, regularnej, lub ścieśnionej; utrzymuje się przeważnie w warstwie pośredniej, rzadziej górnej, a u gatunków cienioznośnych również w dolnej; drzewa tego typu reagują wzmożonym przyrostem na udostępnienie im większej przestrzeni życiowej,
typ D - obejmuje drzewa przeważnie nie osiągające dojrzałości, chore lub silnie uszkodzone, utrzymujące się w warstwie dolnej, rzadziej w pośredniej; należą tu drzewa o różnej jakości strzały i o koronie będącej w zaniku, niezdolnej do regeneracji,
typ E - obejmuje drzewa obumierające i obumarłe, o strzałach różnej jakości, należące do różnych warstw; korony ich zalicza się do najniższego stopnia jakości.
Na drzewa mające być obiektem pielęgnowania według zasad selekcji powinno się wybierać:
Ze względu na małą wartość techniczną i szkodliwość w zespole unika się przy wyborze typu A. Typ D nie przedstawia wartości produkcyjnych. Typ E podlega usunięciu z drzewostanu ze względów sanitarnych.
Następnie ocenia się jakość drzew, stosując trzycyfrowy system Schädelina, o odmiennym sposobie szacowania stanowiska socjalnego drzewa, jakości pnia i budowy korony.
Jakość pnia (strzały) ocenia się według spodziewanej wartości użytkowej przyszłego surowca drzewnego:
Jakość korony określa się zależnie od jej wielkości i kształtu:
Kombinacja wszystkich oznaczeń daje liczbę trzycyfrową, określającą wartość hodowlaną drzewa pod względem jego stanowiska w zespole i jakości.
W ten sposób drzewo oznaczone np. liczbami 312 należy do warstwy dolnej, ma strzałę bezbłędną, koronę ścieśnioną, lecz zdolną do regeneracji. Drzewo 143 jest drzewem górującym, o strzale źle ukształtowanej i koronie nadmiernie rozgałęzionej, tzn. jest typowym „rozpieraczem”. Jako drzewa dorodne mogą być traktowane drzewa oznaczone symbolami: 111, 112,211,212, 121,122,221 i 222. Przewaga jedynek w liczbach określających wartość poszczególnych drzew cechuje drzewostany najlepszej jakości.
Tak sklasyfikowane drzewa pod względem wartości hodowlanej przydziela się następnie do jednej z trzech grup podziału selekcyjnego: dorodnych, pożytecznych, szkodliwych. Liczba drzew dorodnych wybieranych na hektarze zależy od składu gatunkowego drzewostanu, jego jakości, struktury, wieku i bonitacji siedliska i waha się w szerokich granicach od 200 do 800 pni na 1 ha. W prawidłowo pielęgnowanym drzewostanie o równomiernym zwarciu, w każdej biogrupie powinno znajdować się jedno drzewo dorodne. Rozmieszczenie tych drzew jest wtedy równomierne co umożliwia regularny rozrost koron, a co zatem idzie - także regularne ukształtowanie pni i systemów korzeniowych najcenniejszych składników drzewostanu.