Temperatura przechowywania nasion
Wiadomo, że w miarę spadku temperatury słabnie intensywność metabolizmu w żywych tkankach nasion, słabsze jest ich oddychanie i, w efekcie, wydzielanie dwutlenku węgla, pary wodnej i ciepła. Niska temperatura hamuje też aktywność mikroorganizmów obecnych na powierzchni nasion i larw owadzich znajdujących się w ich wnętrzu.
Nasiona kategorii „orthodox” można przechowywać w temperaturze stosunkowo niskiej, tym niższej (do pewnej granicy), im dłużej zamierza się je przechowywać. Optymalne warunki przechowywania nasion kategorii „orthodox” obejmują więc wilgotność nasion i temperaturę przechowywania, pozostające ze sobą w ścisłym wzajemnym związku, podobnie jak w przypadku nasion kategorii „recalcitrant”.
Obydwa czynniki decydują o odporności nasion na działanie obniżonych temperatur. Odporność ta maleje w miarę spadku temperatury i wzrostu wilgotności nasion. Zależności te są wyrażone najlepiej przez krzywe odporności na mróz, które dla nasion różnych gatunków drzew leśnych opracował Schönborn (1964).
Wszystkie nasiona kategorii „orthodox”, których wilgotność można obniżyć do 7-8%, znoszą bez szkód temperatury do — 30°C. W praktyce do krótkoterminowego przechowywania takich nasion zaleca się temperaturę — 3°C, do średnio długiego —5 do —10°C, a do przechowywania rzeczywiście długoterminowego -20 do -25°C.
Stacja nasienna przechowująca nasiona powinna być wyposażona w co najmniej dwie komory chłodnicze, różniące się temperaturą: jedną do przechowywania krótkoterminowego, drugą chłodniejszą, do przechowywania długoterminowego.
Odporność nasion kategorii „recalcitrant” na niskie temperatury jest oczywiście niższa niż odporność nasion typu „orthodox”, znoszących silne podsuszenie. Wiemy już, że wilgotność pierwszych nie może spaść poniżej pewnego poziomu krytycznego, który wynosi np. dla skrzydlaków jaworu 24%, a dla klonu srebrzystego 52%. Nasiona jaworu giną przy takiej wilgotności w temperaturze niższej od — 26°C, a np. żołędzie dębu szypułkowego, zawierające 40-45% wody, są nieodwracalnie uszkadzane przez temperatury zakresu od —7 do — 9°C, nie mówiąc o temperaturach niższych. Te dane eksperymentalne są dobrze skorelowane z wynikami obserwacji żołędzi wysiewanych jesienią i poddanych w glebie działaniu temperatur niższych od — 5°C. Z tego powodu wysiewy jesienne są zarówno w Polsce, jak i we Francji obciążone znacznym ryzykiem (przykładem może być np. zima 1986/87 r.), zwłaszcza wtedy, gdy zima jest mroźna i bezśnieżna. Narzuca to potrzebę bardzo starannego przechowywania nasion kategorii „recalcitrant”, przy czym szczególną uwagę należy zwrócić na warunki cieplne.
Ważnym kryterium prawidłowości przechowywania nasion jest ich kiełkowanie, dla nasion każdego gatunku trzeba więc znać warunki cieplne, w których jest ono możliwe i przebiega prawidłowo.
W przeciwieństwie do niespoczynkowych nasion klonu srebrzystego, żołędzie i nasiona niespoczynkowe innych gatunków zaczynają kiełkować w temperaturze 5°C, gdy znajdą się w wilgotnym podłożu lub na jego powierzchni, chociaż wydłużanie się korzenia zarodkowego jest w tej temperaturze spowolnione i znacznie opóźnione. W trakcie przechowywania, kiełkowanie takich nasion można powstrzymać w temperaturach niższych od 5°C, lecz nawet wtedy oddychanie przebiega ze znaczną jeszcze intensywnością, jeżeli zapewniona jest wymiana gazowa z powietrzem otoczenia. Z drugiej jednak strony mikroorganizmy, zwłaszcza niektóre gatunki grzybów, są w tej temperaturze jeszcze aktywne, może więc dojść do spadku poziomu zdrowotności i żywotności nasion, np. żołędzi. Jest więc oczywiste, że temperatura przechowywania powinna być niższa od wspomnianej wyżej temperatury możliwego już kiełkowania.
W latach 50-tych Buszewicz przechowywał w Anglii żołędzie dębu szypułkowego zmieszane z suchym torfem w temperaturze 2°C w nieszczelnie zamkniętych pojemnikach z pomyślnym rezultatem (kiełkowanie 53%) do czwartej wiosny po zbiorze. Korzeń wielu żołędzi podejmował jednakże wzrost już w trakcie przechowywania, a jego koniec zamierał, choć tylko takie żołędzie podejmowały wzrost po zakończeniu przechowywania w tej temperaturze. Suszka zaleca w Polsce do przechowywania żołędzi temperatury z zakresu od — l do — 3°C preferując najniższą z nich, bowiem w — 3°C żywotność żołędzi utrzymuje się na wysokim poziomie, a kiełkowanie podczas przechowywania do trzeciej, czwartej czy piątej zimy po zbiorze nie jest inicjowane. Warunkiem przechowywania w tej temperaturze jest jednak duża precyzja regulacji temperatury w chłodni, gdyż szkody wywoływane przez mróz ujawniają się już w — 5°C. We Francji stosuje się do przechowywania żołędzi dębu szypułkowego i bezszypułkowego w zasadzie temperaturę — 1°C. We wszystkich badaniach nad przechowywaniem nasion innych gatunków z kategorii „recalcitrant” (np. nasion innych gatunków dębu, klonu srebrzystego i jaworu) stwierdzono, że temperatura przechowywania nie powinna być niższa od — 3°C.