Sosna Banksa

Pinus banksiana LAMB. — sosna Banksa

Drzewo wysokości 12—24 m (w ojczyźnie, w dobrych warunkach) i pierśnicy 20—40 cm, zwykle jednak znacznie niższe, często nieregularne, krzewiaste. Kora cienka, czerwonobrązowa lub ciemnoszara, podzielona na nieregularne tarczki. Pędy nagie, jasnożółte; zielone, giętkie, potem czerwone lub brunatne; w ciągu roku wykształcają zwykle 2 nieregularne okółki. Pąki jajowato wydłużone, jasnobrunatne, ożywiczone, z łuskami przylegającymi.

Igły krótkie (2—4 cm), silnie pogięte i skręcone, bardzo drobno piłkowane, jasnozielone lub żółtawozielone. Trwałość igieł 2—3 lata. Na przekroju poprzecznym igła silnie spłaszczona, z aparatami szparkowymi ze wszystkich stron i dwoma przewodami żywicznymi w miękiszu asymilacyjnym. Kwiaty męskie żółte; kwiatostany żeńskie ciemnopurpurowe, często po dwa na tym samym pędzie.

Szyszki (3—5 cm dł.) osadzone zwykle parami (1—3), silnie wykrzywione ku górze, niesymetryczne; pozostają zamknięte przez szereg lat na gałęziach. Otwarte szyszki również niesymetryczne. Tarczki prawie płaskie, jasnobrązowe i połyskujące, bez wyrostka. Nasienie małe (2,5—4,5 cm dł.), czarniawe, ze skrzydełkiem długości ok. 12 mm, obejmującym je łyżeczkowato (jak u świerka). Zdolność kiełkowania zachowuje długo. Zaczyna obradzać w 10 roku życia. W młodości, do 20 roku, rośnie szybko, w wieku 30—40 lat przyrost na wysokość maleje i około 80 roku zupełnie ustaje. Żyje krótko, do 100 (150) lat.

Występuje przede wszystkim w Kanadzie, do 65° szer. geogr. północnej i na sąsiednich terenach USA (do 41°), gdzie rośnie na najsuchszych, ubogich glebach piaszczystych, a także skalnych. Sięga najdalej na północ ze wszystkich amerykańskich sosen. Jest gatunkiem pionierskim oraz ochraniającym glebę. Często tworzy wtórne lasy po pożarze. W ojczyźnie ma duże znaczenie gospodarcze w produkcji drewna.

Do Europy sprowadzona w 1785 r.; rozprzestrzeniła się głównie w Niemczech, gdzie była używana do zalesiania wydm piaszczystych. Jest gatunkiem mało wymagającym, odpornym na mróz; może rosnąć na słabych, suchych piaskach, toteż była zalecana do zalesiania wydm i jako przedplon do wprowadzenia sosny pospolitej.

Obecnie w Polsce i Europie nie ma znaczenia gospodarczego, a występujące drzewa i drzewostany są usuwane, ponieważ produkcją i jakością drewna wyraźnie ustępuje sośnie zwyczajnej.

s/sosna-banksa.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)