Selekcja pod względem wydajności

Pod względem wydajności najcenniejsze są drzewa szybko przyrastające i długo zachowujące tę właściwość. Na nich więc skupia się przede wszystkim uwaga przy doborze drzew najlepszych. Stosunkowo szybko wybijają się one do wyższych warstw drzewostanu i zajmują tam silne stanowisko I lub II klasy biosocjalnej. Dysponując dostateczną przestrzenią życiową, osiągają większe wymiary strzały, biorą więc znaczny udział w produkcji drzewostanu. Pozytywna rola takich przodujących drzew jest uwarunkowana ekonomicznym wykorzystaniem przez nie miejsca, tzn. tym, czy przestrzeń życiowa, jaką sobie zapewniły w drzewostanie, jest współmierna do ilości wytwarzanej przez nie masy drzewnej. Do przybliżonej oceny stopnia wydajności może służyć wskaźnik podający miąższość drzewa przypadającą na 1 m² pola rzutu poziomego korony. Im wskaźnik ten jest większy, tym drzewo jest wydajniejsze.

Oceniając dodatnio drzewo o dużym wskaźniku wydajności, trzeba rozważyć możliwość pobudzenia go do żywszego wzrostu przez udostępnienie mu większej przestrzeni życiowej, bez nadmiernego obniżenia tego wskaźnika. Taka ewentualność nie wchodzi w rachubę względem drzew o zbyt silnie rozrośniętej koronie i niskim wskaźniku wydajności. Zwiększenie zajmowanej przez nie przestrzeni nie da spodziewanego wyniku — przyspieszenie wzrostu natomiast jeszcze bardziej obniży ich wydajność określoną według powyższego wskaźnika. Toteż muszą być one ocenione negatywnie, tym bardziej że zazwyczaj charakteryzuje je słabe oczyszczanie z gałęzi, a więc i niska jakość.

Cecha szybkiego przyrastania wydaje się cechą wybitnie fenotypową, zależną od układu warunków środowiska, a więc najmniej pewną przy ocenie genotypu. Posługiwanie się wskaźnikiem wydajności może mieć tu istotne znaczenie, ponieważ pozwala na głębsze wniknięcie w przyczyny zwiększonego przyrostu i na trafniejszą ocenę dziedzicznego podłoża. Niezależnie od znaczenia omawianego wskaźnika dla stosowanej w trzebieży selekcji drzew, może on być wykorzystany jako podstawa do racjonalnego rozmieszczenia drzew w drzewostanie przez przydzielenie każdemu z nich optymalnej przestrzeni wzrostu, dostosowanej do ich potencjalnych zdolności przyrostowych. Wyniki trzebieży w znacznym stopniu zależą od spełnienia tego warunku. Przez dobór drzew o odpowiedniej wydajności zapewniamy uzyskanie najwyższej wydajności całego drzewostanu. Twierdzeniu temu nie przeczą dotychczasowe badania na temat produkcyjności drzewostanów, a znajdują one uzasadnienie w stwierdzeniach Borowskiego (1974), dotyczących przyrostu miąższości poszczególnych klas biosocjalnych. Zwraca on uwagę, podobnie jak wielu innych autorów, na celowość analizowania wzrostu drzew w aspekcie właściwego wykorzystania zajmowanej przez nie przestrzeni. Nie ulega wątpliwości, że analiza taka może być bardzo pomocna przy rozważaniu możliwości zwiększenia wydajności konkretnego drzewostanu.

Źródło: Bernadzki E., Ilmurzyński E., Szymański St. „Trzebieże” Warszawa 1999