Produkcja sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym

Sadzonki wyprodukowane z zakrytym systemem korzeniowym przeznacza się do zalesień i odnowień w warunkach trudnych, np. tereny górskie, powierzchnie silnie zachwaszczające się, tereny poprzemysłowe oraz do wykonania poprawek i uzupełnień. Umożliwiają one prowadzenie tych prac niemal przez cały okres wegetacyjny i zapewniają dużą udatność upraw. Znacznie ułatwiają i usprawniają sadzenie tych sadzonek w uprawie leśnej. Zakryty system korzeniowy ułatwia utrzymanie korzeni w stanie naturalnej świeżości i pozwala wyeliminować stres fizjologiczny, na który narażone są zwykłe sadzonki podczas wyjmowania i transportu. Łatwiejsze i efektywniejsze jest mikoryzowanie sadzonek w pojemnikach aniżeli sadzonek hodowanych w glebie na powierzchni otwartej. Mikoryzowane sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym wykazują ponadto lepszy wzrost części nadziemnej jak i podziemnej w trakcie dalszego ich życia w uprawie.

Zastosowanie pojemników do produkcji sadzonek z zakrytym systemem korzeniowym ma pozwolić uzyskać prawidłowo rozwiniętą sadzonkę o korzeniach dobrze związanych z substratem. Aby otrzymać taki materiał, należy dokonać trafnego wyboru pojemnika, który odpowiadałby ustalonemu celowi produkcji (gatunek i przeznaczenie sadzonek). Stosowane pojemniki są wykonywane z różnych tworzyw i różnią się pod względem kształtu i wielkości. W pojemnikach o twardych ścianach istnieje możliwość zniekształcenia układu korzeni wskutek ograniczonej przestrzeni. Mniejsze niebezpieczeństwo deformacji systemów korzeniowych występuje w pojemnikach wytwarzanych z materiałów podatnych na przerastanie systemów korzeniowych. Deformacjom próbuje się zapobiec przez odpowiedni kształt, wielkość pojemników, okres produkcji itp. W pojemnikach o ostrych i prostych kątach na przekroju poprzecznym nie występuje spiralne zwijanie się korzeni. Także wielkość pojemnika może zapobiegać deformacjom korzeni. Dotyczy to szczególnie gatunków drzew wytwarzających palowy system korzeniowy. Ogólnie pojemniki można podzielić na przeznaczone do produkcji jedno-i wielolatek. Wybierając pojemnik trzeba brać także pod uwagę rozmiar przyszłej produkcji, z czym będzie się wiązać opłacalność mechanizacji, sposób transportu, sadzenie, koszty oraz dostępność pojemników. Ostateczną weryfikacją wybranej metody będzie jakość założonych upraw i reakcja odbiorców.

Do produkcji materiału sadzeniowego w pojemnikach przewiduje się następujące gatunki drzew: świerk pospolity, świerk czarny, świerk kłujący, sosna zwyczajna, sosna czarna, modrzew europejski i polski, jedlica zielona, jodła olbrzymia, buk zwyczajny, brzoza brodawkowata, olsza czarna i szara, lipa drobnolistna.

Produkcję jednolatek w pojemnikach prowadzi się tylko w namiotach foliowych. Produkcję wielolatek można prowadzić w namiotach foliowych i na otwartej powierzchni.

Wybór pojemników

Wymagania biologiczne sadzonek oraz ich przeznaczenie wpływają na wybór wielkości pojemników. Obie te cechy w powiązaniu z długością okresu produkcji i tworzywem mają poważny wpływ na uzyskanie sadzonek wymaganej jakości, bez zniekształceń korzeni. Oczywiście, w większych pojemnikach wyrosną okazalsze sadzonki i lepsza będzie udatność upraw, lecz odpowiednio do wielkości osłon wzrosną koszty. Większe sadzonki uzyskuje się, jeśli stosunek głębokości pojemnika do jego średnicy jest zbliżony do jedności.

Dla rozwoju sadzonek ważna jest również ich więźba w zestawie pojemników. Przy mniejszej liczbie roślin na m2 są one nieco niższe, lecz grubsze i mają mniejszy (korzystniejszy) stosunek masy pędów do masy korzeni. Bardzo małe osłony przeznaczone są do produkcji kilkudniowych siewek do szkółkowania w innych pojemnikach lub w gruncie. Siewki po 6-8 tygodniach przenosi się z namiotu na otwartą powierzchnię. Trzymiesięczny materiał jest używany do sadzenia upraw. Tak młode siewki z małą bryłką można sadzić w miejscach o dużej wilgotności i małej konkurencji chwastów.

Kształt pojemnika ma istotny wpływ na rozwój części podziemnej roślin. Wpływ ten jest tym większy, im dłuższy jest okres produkcji i im większe są rozmiary osłony. Najczęściej spotykane kształty pojemników to różne formy ściętego ostrosłupa lub stożka oraz walec i prostopadłościan. Z uwagi na niebezpieczeństwo deformacji spiralnej korzeni należy preferować pojemniki o kształcie czworokątnym na przekroju poprzecznym. Ważną cechą, którą należy uwzględnić przy wyborze pojemnika są właściwości izolacyjne materiału użytego do jego wykonania. Przy silnym nasłonecznieniu wysoka temperatura substratu może uszkodzić korzenie. W białych pojemnikach substrat nagrzewa się przeciętnie o 7°C mniej niż w czarnych.

Uwzględniając właściwości hodowanego gatunku i warunki przyszłej uprawy przyjmuje się następujące zasady doboru pojemników:

  • dla gatunków tworzących w młodości płaski system korzeniowy (Św, Jd, Md) oraz dla sadzonek przeznaczonych na tereny z wysokim poziomem wody gruntowej i na gleby płytkie należy przyjąć pojemniki niższe (do 11 cm) i szersze,
  • do hodowania gatunków, które w młodości wytwarzają korzeń palowy, szczególnie liściaste, nadają się pojemniki wysokie,
  • na tereny silnie zadarnione nie nadają się sadzonki z niskich pojemników,
  • mniejsze pojemniki, nie pozwalające na przerastanie korzeni, nie powinny być stosowane dla gatunków z silnym wzrostem korzeni,
  • do produkcji dużych sadzonek (okres hodowli 1-2 lat) należy stosować pojemniki o objętości 2-4 l,
  • pojemniki podatne na przerastanie systemów korzeniowych nie są odpowiednie dla gatunków wrażliwych na uszkodzenia systemu korzeniowego (Brz, Os), a także do przesadzania w okresie silnego wzrostu.

Podłoża do produkcji sadzonek w pojemnikach

Zasadniczym i wyjściowym podłożem do produkcji sadzonek w pojemnikach jest torf wysoki stosowany w krajach europejskich i pozaeuropejskich. Jest to jednak substrat stosunkowo drogi i deficytowy. Do produkcji sadzonek w pojemnikach najlepiej jest stosować mieszanki różnych materiałów:

  • torf wysoki + ściółka jodłowa w proporcji 7:3 do 3:7
  • torf wysoki + ściółka świerkowa w proporcji 7:3 do 3:7
  • torf wysoki + piasek gliniasty w proporcji 7:3
  • torf wysoki + kora sosnowa + ściółka (świerkowa lub jodłowa) w proporcji 1:1:1
  • torf wysoki + kora sosnowa + piasek gliniasty w proporcji 1:1:1
  • torf wysoki + trociny iglaste + ściółka (świerkowa lub jodłowa) w proporcji 1:1:1

Przy przygotowaniu podłoży należy przestrzegać dokładnego wymieszania składników. Przygotowanie podłoży należy prowadzić przed nastaniem mrozów i zabezpieczyć je przed zamarznięciem. W przypadku przeznaczenia sadzonek na tereny zdewastowane przez przemysł czy grunty porolne jeden ze składników mieszanki powinien zawierać mikoryzy lub też należy stosować sztuczną mikoryzację za pomocą inokulum mikoryzowego.

Miejsca przetrzymywania pojemników

Pojemniki przygotowuje się od września do maja z przeznaczeniem do szkółkowania, a pojemniki do siewu w zimie i wiosną. Pojemniki przygotowane w okresie jesieni i wiosny należy ustawiać bezpośrednio w miejscu hodowli, tzn. w namiotach foliowych lub na powierzchni otwartej specjalnie przygotowanej do tego celu. Teren pod pojemniki powinien być równy, wyłożony folią lub papą (2 otwory na 1m2 w celu odprowadzenia nadmiaru wody) pokrytą kilkucentymetrową warstwą piasku lub trocin. Przy dłuższej hodowli należy ustawić pojemniki na 3-4 cm podwyższeniu w sposób zapewniający przepływ powietrza pod dnem pojemnika. Powstała w ten sposób warstwa powietrza uniemożliwia przerastanie korzeni poza pojemniki. „Poduszka powietrzna” pozwala na uzyskanie sadzonek z dobrze przerośniętą bryłką korzeniową, wymaga jednak intensywnego zraszania oraz nawożenia dolistnego.

Pojemniki przygotowane w okresie mrozów przetrzymuje się w pomieszczeniach zamkniętych, nieogrzewanych. W przypadku braku takich pomieszczeń można je przechowywać w miejscu przeznaczonym do hodowli, po przykryciu korą lub gałęziami. Pojemniki ustawia się pasami o szerokości około 1 m; powinny być ustawione jak najściślej. Między pasami pojemników należy pozostawić przejście około 40 cm szerokości.

p/produkcja-sadzonek-z-zakrytym-systemem-korzeniowym.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)