W ciągu okresu wegetacyjnego zjawiska życiowe nie przebiegają równolegle u wszystkich gatunków roślin. W tej samej porze roku możemy znaleźć w badanym zbiorowisku jedne rośliny w postaci kiełków, inne w postaci łodyg jeszcze nie ulistnionych, jeszcze inne w pełni rozwoju wegetatywnego, kwitnące, czy też w stadium owocowania.
Ten sam zespół roślinny kolejno w różnych porach przedstawia coraz to inne obrazy okresowe, czyli tak zwane aspekty.
W różnych zespołach liczba ich jest różna, przy tym nie wszędzie się zaznaczają jednakowo wyraziście. We wszystkich jednak naszych zbiorowiskach można wyróżnić co najmniej dwa odrębne aspekty, tj. zimowy i letni.
W zbiorowiskach skrajnie wysokogórskich, gdzie okres wegetacyjny jest bardzo krótki, tylko te dwa aspekty uwydatniają się wyraźnie. Natomiast w niższych położeniach górskich i na nizinach znajdujemy znacznie więcej aspektów. Szczególnie zaznaczają się te z nich, które są związane z masowym kwitnieniem lub owocowaniem pewnych gatunków w zbiorowisku.
Także i stopień pokrycia przez poszczególne gatunki w ciągu roku zmienia się tak, że zbiorowisko roślinne na wiosnę inaczej wygląda niż w pełni lata, gdy określone gatunki zakończyły swój okres wegetacji i są już niewidoczne. Ta okoliczność ma duże znaczenie przy badaniu zespołów roślinnych. Ażeby przy badaniu zespołu uchwycić wszystkie występujące w nim gatunki, opis musi być wykonany we właściwym czasie. Przy bardzo zmiennych aspektach niezbędne jest wykonanie opisu co najmniej dwa razy w roku, aby na tej podstwie można było później zestawić pełną listę gatunków rosnących w zbiorowisku.
Za przykład zmiany aspektu w warstwie zielnej może posłużyć lista gatunków występujących w lesie bukowo-jesionowym, sporządzona wiosną i latem.
Lista gatunków roślin runa występujących w lesie bukowo - jesionowym | ||
---|---|---|
Wyszczególnienie | 26.04.1952 | 17.07.1952 |
a Corydalis cava | 3,2 | |
Ranunculus ficaria | 1.1 | |
Anemone ranunculoides | 2,1 | |
Anemone nemorosa | 2,1 | |
Adoxa moschatellina | + | |
Gagea lutea | 1,1 | |
b Melica uniflora | 4,5 | |
Lamium maculatum | 1,2 | |
Poa nemoralis | + | |
Hordylemus europaeus | + | |
c Pulmonaria obscura | + | + |
Aegopodium podagraria | + | 1,2 |
Galium odoratum | + | 1,2 |
Polygonatum multiflorum | 1,1 | + |
Lista ta pokazuje, że gatunki wymienione w punkcie a latem zupełnie zniknęły, wymienione w punkcie b pojawiły się i bardzo silnie rozprzestrzeniły się w lecie, natomiast gatunki wymienione w punkcie c występują pojedynczo i wiosną, i latem. W rzeczywistości w rozpatrywanym przedziale czasu gatunki te ani nie zniknęły, ani też nie rozprzestrzeniły się w zespole, lecz w związku z sezonowym rytmem rozwoju uległa zmianie tylko ich rola w kształtowaniu fizjonomii zespołu.