Odnowienie naturalne - dąb

Gospodarcza rola dębów w Polsce nie jest wielka, choć są to gatunki najważniejsze spośród liściastych. Dęby nie są u nas gatunkami zdolnymi do opanowywania nowych dla lasu terenów. Nie zajmują same otwartych powierzchni. Nie pozwala im na to powolny wzrost w młodości oraz wrażliwość na przymrozki późne. Dęby nie mają właściwości pionierów, są to gatunki dalszych etapów sukcesji roślinności w kierunku trwałego zbiorowiska leśnego. Nie sprzyjają dębom zręby zupełne. Odnowienie sztuczne dębów na otwartych powierzchniach udaje się często lepiej niż pod okapem, lecz warunki tych powierzchni jeszcze bardziej sprzyjają takim typowym gatunkom pionierskim, jak brzozy, osika i sosna, które wypierają dęby.

Rola dębów w naturalnych zespołach leśnych w różnych warunkach siedliskowych jest bardzo różna. Znaczącą rolę produkcyjną mają dęby tylko na tych siedliskach, które umożliwiają im wejście do drzewostanu głównego. Rola ta jest tym większa, im siedlisko jest żyźniejsze. Drzewostany, w których dęby są gatunkami głównymi, są więc z reguły wielogatunkowe, a wybrana technika odnowienia musi brać pod uwagę obecny i przyszły skład gatunkowy drzewostanu.

Odnowienie naturalne umożliwia płynną, bez zbędnych strat w przyroście i bez nakładów na odnowienie sztuczne, wymianę pokoleń. Przy naturalnym odnowieniu nie trzeba wnikać w przynależność gatunkową dębów w drzewostanie matecznym. Pozwala ono zachować w przyszłym pokoleniu lasu całe bogactwo fenotypów i genotypów, które występuje w odnawianym drzewostanie. Aby odnowienie naturalne dębów było celowe, w odnawianym drzewostanie musi być dostateczna do obsiewu liczba owocujących dębów dobrej jakości. Powinny one charakteryzować się zadowalającą jakością oraz zdrowotnością. Drzewostany nasienne dębowe powinny być odnawiane przede wszystkim w drodze samosiewu.

Siedliska dębowe mają skłonność do bardzo silnego zadarnienia, które uniemożliwia wyrastanie nalotów i podrostów. Odnowieniu sprzyja pokrywa mszysta, brusznicowa, ze śmiałka pogiętego oraz ziół. Dlatego zachodzi potrzeba zniszczenia konkurencji nalotów poprzez przygotowanie gleby. Wykonuje się je wtedy, gdy wiadomo, że najbliższej jesieni nastąpi obfity obsiew, a za 2-3 lata rozpocznie się użytkowanie drzewostanu. Glebę przygotowuje się na całej powierzchni pasa manipulacyjnego lub na jego części. Przygotowanie częściowe może być w formie placówek lub pasów. Placówki wykonuje się zwykle ręcznie od 500-1000 szt/ha o wymiarach 2×1 m. Pasy mają szerokość 0,5 m, a odległość między pasami - 4 m. Wykonuje się je narzędziami mechanicznymi.

U dębów możliwy jest w zasadzie samosiew górny. Dlatego podstawowym rodzajem rębni dla odnowienia dębów jest rębnia częściowa. Przed przystąpieniem do odnowienia należy wyznaczyć stałe szlaki zrywkowe oraz podzielić drzewostan na powierzchnie manipulacyjne. Ułatwia to uniknięcie szkód w istniejącym już odnowieniu. W rębni częściowej występują cztery rodzaje cięć: przygotowawcze, obsiewne, odsłaniające i uprzątające. Światłożądność dębów sprawia, że stosuje się krótkie okresy odnowienia (do 10 lat).

Cięcia przygotowawcze wykonuje się na 3-4 lata przed zamierzonym odnowieniem. Celem cięć jest spowodowanie częściowego rozkładu ściółki i przygotowanie gleby do przyjęcia nasion. W cięciach przygotowawczych usuwa się, jeśli jest to konieczne, gatunki mogące przeszkadzać w odnowieniu dębów. Niebezpiecznymi gatunkami są grab i leszczyna. Następnie usuwa się drzewostan podrzędny, a z drzewostanu głównego tylko te gatunki, których udział w odnowieniu nie jest przewidziany.

Cięcie obsiewne wykonuje się w roku nasiennym, po opadnięciu żołędzi. Celem cięcia obsiewnego jest stworzenie korzystnych warunków dla kiełkowania nasion i wzrostu siewek. Gdy odnawiane drzewostany są w zaawansowanym wieku i nadmiernie przerzedzone, wówczas cięcie obsiewne jest zbędne.

Cięcie odsłaniające rozpoczyna się wtedy, gdy pojawiły się naloty, w zależności od ich stanu 2-4 lata po roku nasiennym. Drzewostan usuwa się dwoma - trzema cięciami. Nasilenie cięć uzależnione jest od liczby cięć. W cięciu obsiewnym oraz pierwszych cięciach odsłaniających usuwa się przede wszystkim drzewa z wielkimi koronami oraz krzywe, aby uniknąć większych szkód w odnowieniu.

Ostatnie cięcie odsłaniające nosi nazwę cięcia uprzątającego.

W wypadku odnawiania drzewostanów mieszanych z bukiem i innymi gatunkami cienistymi odnowienie dębu powinno mieć około 5 letnie wyprzedzenie w stosunku do innych gatunków. Drzewostan powinien być zwarty aż do roku nasiennego dębu, aby nie nastąpiło odnowienie gatunków domieszkowych. Dęby odnawia się naturalnie w okresie około 10 lat, buka natomiast około 5 lat później i w dłuższym okresie (około 15 lat). Tak więc okres odnowienia wydłuża się do około 20 lat. W drzewostanach mieszanych dąb jest przeważnie najcenniejszym gatunkiem, a z uwagi na jego światłożądność połączoną z powolnym wzrostem w młodości powinien być odnowiony przed innymi gatunkami. Dlatego drzewostany te utrzymuje się w zwarciu aż do obsiania się dębu.

o/odnowienie-naturalne-dab.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)