Zajmuje siedliska średnio żyzne, świeże. Występuje na glebach brunatnych wyługowanych lub kwaśnych, glebach płowych właściwych lub bielicowanych, niekiedy glebach bielicowych skrytobielicowych, bielicowych właściwych lub glebach rdzawych, przeważnie z próchnicą typową. Gleby te wytworzone są z piasków i żwirów akumulacji lodowcowej, zalegających niekiedy na glinach zwałowych, z piasków akumulacji wodnolodowcowej, przymorenowych (kraina I, II), z piasków akumulacji wodnolodowcowej z przewagą materiału lokalnego (kraina V) z piasków nieokreślonej genezy oraz lessów (kraina V, VI). Są to piaski luźne do gliniastych, warstwowane wkładkami gliniastymi, niekiedy na podłożu glin, piaski gliniaste, pylaste na utworach pyłowych zwykłych. Charakterystyczną cechą tych gleb jest także występowanie próchnicy nadkładowej typu moder.

Roślinność runa jest podobna jak w borach mieszanych, ale zdecydowanie mniej jest tu czernicy, więcej gatunków zielnych. W miejscach bardziej prześwietlonych, runo jest zazwyczaj bujne i bogate gatunkowo, występuje tu dużo traw i ziół.

Gatunki runa typowe różnicujące LMśw od BM:

• Hepatica nobilis - przylaszczka pospolita,
• Stellaria holostea - gwiazdnica wielokwiatowa,
• Carex digitata - turzyca palczasta,
• Ajuga reptans - dąbrówka rozłogowa,
• Melica nutans - perłówka zwisła,
• Mucelis muralis - sałatnik leśny,
• Poa nemoralis - wiechlina gajowa,
• Hieracium murorum - jastrzębiec leśny,
• Catharinea undulała - żurawiec falistolistny,
• Moehringria trinervia - możylinek trójnerowowy,
• oraz Oxalis acetosella - szczawik zajęczy (w krainie IV),
• Serratula tinctoria - sierpik balwierski (j.w.),
• Melampyrum nemorosum - pszeniec gajowy (j.w.),
• Betonica officinalis - bukwica zwyczajna (j.w.).

Gatunki częste:

• Majanthemum bifolium - konwalijka dwulistna,
• Luzula pilosa - kosmatka owłosiona,
• Calamagroslis arundinacea - trzcinnik leśny,
• Pteridium aquilinum - orlica pospolita,
• Dryopteris spinulosa - narecznica krótkoostna,
• Polyłrichum attenuatum - płonnik strojny,
• Robus saxatilis - malina kamionka,
• Fragaria vesca - poziomka pospolita,
• Trentalis europaea - siódmaczek leśny,
• Carex pilulifera - turzyca pigułkowata,
• Oxalis acetosella - szczawik zajęczy (w krainie gatunek różnicujący),
• oraz Deschampsia flexuosa - śmiałek pogięty (w krainach I, III, V i VI).

Drzewostan:

Gatunki główne: sosna I-II bonitacji, dąb II-III bonitacji, buk II-III bonitacji (kraina I, III, V, VI), świerk I-II bonitacji (kraina II), jodła II-III bonitacji (kraina VI).

Gatunki domieszkowe: modrzew, brzoza, osika, lipa, klon, świerk, jodła (kraina V).

Gatunki podszytowe: leszczyna, trzmielina, kruszyna, jarząb, wiciokrzew, dereń, głóg.

Skład gatunkowy drzewostanów lasów mieszanych świeżych uzależniony jest w znacznej mierze od warunków geoklimatycznych. Drzewostan jest na ogół mieszany, złożony z sosny, dębu bezszypułkowego i szypułkowego, brzozy brodawkowatej, lipy drobnolistnej, osiki oraz (w granicach zasięgu) buka, świerka i jodły. W warunkach naturalnych dominują gatunki liściaste (dęby, a w północno-zachodniej i zachodniej Polsce - buk). Drzewostan często jest dwupiętrowy, z gatunkami liściastymi w dolnym piętrze.

Warstwa krzewów w lesie mieszanym świeżym, za wyjątkiem litych buczyn, jest dość dobrze rozwinięta. Tworzą ją: kruszyna, trzmielina brodawkowata, a także podrosty drzew (dębów, brzozy, osiki, buka, świerka lub jodły).

Runo w lasach mieszanych świeżych tworzą gatunki o dość szerokiej amplitudzie ekologicznej. Spotyka się tu zarówno gatunki typowe dla borów mieszanych jak i lasów liściastych. Skład gatunkowy oraz ilościowy runa odzwierciedla żyzność gleby i warunki geoklimatyczne, co tworzy specyficzne kombinacje zbiorowisk roślinnych (zespoły), których zwyczajowe nazwy przyjęły się także w praktyce leśnej.

Do najczęściej spotykanych form lasu mieszanego świeżego należy, rozprzestrzeniony na terenie środkowej Polski, mieszany las sosnowodębowy, z drzewostanem dębowym złożonym często z obydwu gatunków dębu, z domieszką sosny, która może również dominować w drzewostanie oraz brzozy brodawkowatej i osiki, rzadziej modrzewia.

Na pagórkowatych terenach strefy czołowo morenowej, na dobrze przepuszczalnych glebach wytworzonych z piasków gliniastych z warstwami żwiru, na obszarze poza krainami górskimi (VII i VIII) występuje forma lasu mieszanego świeżego zwana świetlistą dąbrową. Drzewostan tworzą dęby: szypułkowy i bezszypułkowy oraz sosna z domieszką brzozy brodawkowatej, rzadziej osiki, a w strefie borealnego zasięgu również świerka. Sosna pochodzi zwykle ze sztucznego odnowienia.

W granicach występowania buka (północno-zachodnie i zachodnie rejony Polski) spotykana jest forma lasu mieszanego świeżego zwana kwaśną buczyną niżową. Najczęściej drzewostan tworzy buk z niewielką domieszką dębu bezszypułkowego i grabu oraz miejscami sosny pochodzącej ze sztucznego odnowienia. Warstwę krzewów tworzą głównie podrosty gatunków wchodzących w skład drzewostanu. Runo, ubogie pod względem składu gatunkowego, pokrywa średnio 20-50% powierzchni.

Na obszarach morenowych Krainy Bałtyckiej i przylegających do niej od południa dzielnicach 1 i 2 Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej występuje forma lasu mieszanego świeżego nazywana kwaśną (acidofilną) dąbrową. Drzewostan tworzy dąb bezszypułkowy i buk, niekiedy z domieszką dębu szypułkowego i brzozy brodawkowatej. Częstą, niekiedy znaczną domieszką jest też sosna pochodząca ze sztucznego odnowienia. Warstwa krzewów jest zwykle słabo wykształcona. Głównymi jej składnikami są jarzębina i kruszyna oraz podrosty gatunków wchodzących w skład drzewostanu.

W południowej części Krainy Wielkopolsko-Pomorskiej, prawie w całej Krainie Śląskiej i w zachodniej części Krainy Małopolskiej występuje forma lasu mieszanego o nazwie kwaśna dąbrowa. Typowo wykształcony drzewostan złożony jest z obu gatunków dębu (często z przewagą dębu bezszypułkowego nad szypułkowym) niskiej bonitacji. Domieszkę mogą stanowić sosna, świerk, brzoza brodawkowata, rzadziej buk (głównie w podszycie). Umiarkowanie rozwiniętą warstwę krzewów tworzą: jarzębina, kruszyna, rzadziej leszczyna, grab, lipa drobnolistna.

Lasy mieszane świeże często występują w formie zniekształconej, co jest efektem gospodarowania na tych siedliskach zrębami zupełnymi i wprowadzania zbyt dużej ilości gatunków iglastych. Dominacja sosny i świerka na siedliskach lasu mieszanego świeżego powoduje ich stopniową degradację.