Z wyjątkiem roślin ginących, wszystkie inne rośliny mają wrodzoną tendencję do rozmnażania się i zajmowania jak największej przestrzeni. Ekspansji tej mogą położyć kres zewnętrzne warunki klimatyczne i glebowe, uniemożliwiające np. przeważającej większości roślin osiedlanie się na terenach pustynnych. Żaden jednak gatunek nie zarasta całego obszaru, który ze względu na klimat i glebę mógłby zająć. Jego tendencja do rozprzestrzeniania się zostaje zahamowana wskutek istnienia takiej samej tendencji wśród innych gatunków zdolnych do osiedlania się na tych samych siedliskach.
Pomiędzy zasiedlającymi się gatunkami istnieje konkurencja (współzawodnictwo życiowe), w wyniku której następuje nie całkowite wyginięcie części gatunków i rozwinięcie się innych, lecz podzielenie się terenem. W ten sposób powstają zbiorowiska nie jednogatunkowe, lecz wielogatunkowe, w których osobniki różnych gatunków przeplatają się w terenie ze sobą, tworząc mozaikę.
O ilościowym udziale poszczególnych roślin w zbiorowisku decydują w dużej mierze ich właściwości. Gatunki silnie rozrastające się, rosnące kępiasto i silniej wysiewające się zyskują przewagę i stają się (w liczbie jednego, dwu lub trzech) gatunkami panującymi, inne zaś towarzyszącymi. Jeżeli przy tym zachodzą duże różnice we wzroście różnych gatunków, układają się one w warstwy, jedna nad drugą. W ten sposób przestrzeń życiowa danego zbiorowiska zostaje lepiej wykorzystana.
Zbiorowiska roślinne stwarzają możliwość osiedlania się także takich gatunków, które nie byłyby w stanie żyć w warunkach danego siedliska. Zbiorowiska roślinne przekształcają siedlisko w swoisty sposób, częściowo już przez sam układ przestrzenny (zmiana warunków mikroklimatycznych przez samo wypełnienie roślinnością przestrzeni), częściowo zaś przez swe czynności życiowe. Dopiero w tak zmienionym środowisku może znaleźć dogodne warunki rozwoju bardzo wiele gatunków roślin, np. w lesie rośliny cieniolubne lub wymagające osłony przed nagłymi zmianami temperatury. Poza tym skład zespołów zależy od samego składu florystycznego obszaru geograficznego, ten zaś jest wynikiem nie tylko obecnie w nim istniejących warunków klimatycznych i glebowych, ale także historycznego ich rozwoju oraz działalności człowieka.