Konserwacja i pielęgnacja zadrzewień

Zadrzewienia przyzagrodowe

Zadrzewienie musi być regularnie konserwowane, gdyż w przeciwnym wypadku zaczyna rozrastać się na boki i „łysieje” w środku. Należy więc podejmować odpowiednie środki, aby spełniło swoje funkcje osłonowe, nie utrudniało rolnikowi prac polowych i zachowywało zróżnicowaną florę i faunę.

W trakcie prac konserwacyjno-pielęgnacyjnych powinno się pamiętać o następujących zasadach:

  1. Zachowaniu równowagi - nigdy nie powinno się wycinać całego zadrzewienia od razu (tzw. zrąb zupełny), gdyż powoduje to utratę funkcji pełnionych przez zadrzewienie na co najmniej 5 lat. Korzystniejsza jest gospodarka przerębowa, która zapewnia ciągłość pełnienia funkcji pomimo prowadzonych zabiegów.
  2. Utrzymaniu zróżnicowania - w trakcie czynności związanych z wykonywaniem zrębu zupełnego często dochodzi do zubożenia gatunkowego zadrzewienia. W trakcie procesu regeneracji zadrzewienia gatunki szybko rosnące (wierzby, klony, leszczyna, jesion) zagłuszają pozostałe (głóg, tarnina, trzmielina, ligustr) i w efekcie wypierają je z zadrzewienia. Trzeba więc dbać o to, aby gatunki rosnące wolno były mniej przycinane.
  3. Okresie wykonywania zabiegów - najlepsza jest zima ze względu na mniejsze obciążenie pracami w gospodarstwie i mniejsze szkody wynikające z niepokojenia zwierząt.

Na zachodzie Europy stosuje się trzy metody odmładzania zadrzewień:

  1. Przycinanie - polegające na odjęciu pnia nisko przy ziemi. Jest stosowane przy odmładzaniu pojedynczych roślin.
  2. Zrąb zupełny - polega na jednorazowym wycięciu całego zadrzewienia.
  3. „Laying” - jest to metoda stosowana w Wielkiej Brytanii. Polega na usuwaniu części pędów, zaś pozostałe są przyginane do środka pasa roślinności i wiązane do wbitych kołków.

Drzewa można selektywnie okrzesywać z nadmiaru gałęzi lub też przy zakrzewieniu ścinać wszystkie gałęzie wyrastające poza określoną granicę. Przerębowy sposób gospodarowania zadrzewieniem sprowadza się do regularnego corocznego przycinania niektórych drzew i kęp krzewów (w rytmie zapewniającym pełne odmłodzenie zadrzewienia w ciągu 10-40 lat) i podkrzesywaniu gałęzi, utrudniających pracę maszynom rolniczym. Prace związane z utrzymaniem wnętrza zadrzewienia, tak aby spełniało ono swoje funkcje, powinno się wykonywać ręcznie, korzystając z drobnego sprzętu (siekiera, piła, pilarka spalinowa). Przy zabiegach związanych z częścią zewnętrzną można korzystać z urządzeń agregatowanych z ciągnikami. Pielęgnacja mechaniczna ma swoje wady. Np. zadrzewienie przeciwwietrzne w wyniku pielęgnacji mechanicznej zatraca swoją funkcję, zagęszczając się nadmiernie w środku, dlatego powinno się co kilka lat usuwać nadmiar pędów we wnętrzu. Obcięte pnie, gałęzie można zużyć na opał lub po rozdrobnieniu użyć do ściółkowania i przekompostowania.

Pielęgnowanie zadrzewień polega na kilkakrotnym w ciągu roku spulchnianiu i odchwaszczaniu gleby w talerzach lub na całej powierzchni w pierwszych kilku latach oraz jej nawożeniu. Drzewa formuje się przez likwidowanie pędów konkurujących z przewodnikiem oraz podkrzesuje co parę lat tak, aby oczyszczona część pnia zajmowała 1/4 (u topoli 1/3) wysokości drzewa. Pielęgnowanie krzewów obejmuje zależnie od gatunku: zagęszczanie, prześwietlanie, odmładzanie.

Przez odpowiednie cięcie roślinom można nadać rozmaite kształty. Częstym przykładem nadawania sztucznego kształtu krzewom rosnącym w układach zwartych są żywopłoty cięte. Cięcie roślin w żywopłocie prowadzi się dość intensywnie od pierwszych lat w celu uzyskania możliwie dużej liczby pędów. Duże zagęszczenie pędów pozwala osiągnąć wymaganą zwartość żywopłotu i bardziej wyrównaną powierzchnię. Cięcie po posadzeniu powinno być możliwie krótkie i dokonywane na każdym krzewie osobno. Dopiero w następnych latach po uzyskaniu dużego zagęszczenia pędów cięcia można wykonywać w określonej płaszczyźnie.

Zadrzewienia śródpolne

Prześwietlanie koron drzew polega na wycinaniu całych gałęzi z zagęszczonej korony drzewa w celu stworzenia warunków do efektywniejszej asymilacji. Odmładzanie roślin (zwykle krzewów) polega na wycięciu starszych gałęzi w dolnej części lub przyziemnej w celu pobudzenia rośliny do wydania młodych i na ogół liczniejszych pędów. Cięcia odmładzające stosuje się wobec tych krzewów, których stare gałęzie wykazują małą żywotność, powodują niepożądane zagęszczenie, niewłaściwy pokrój, zbyt duże rozmiary krzewu itp. Zabieg odmładzania można przeprowadzić tylko na krzewach rosnących w warunkach normalnego oświetlenia.

Cięcie drzew i krzewów można prowadzić o każdej porze roku. Najbardziej odpowiednią porą cięcia większości roślin drzewiastych jest okres spoczynku. Cięcie młodych pędów drzew i krzewów można przeprowadzać w okresie wegetacji, kiedy pędy te nie są jeszcze zdrewniałe. Cięcie w takim stadium wykonuje się na roślinach żywopłotowych. Krzewy iglaste są cięte tylko sporadycznie, ponieważ większość gatunków nie ma zdolności odtwarzania ściętego wierzchołka i ściętych pędów z pąków śpiących, niżej położonych.

Sposób wykonania cięć zależy od grubości ucinanych pędów i gałęzi, od położenia najbliższego pąka lub gałęzi bocznej, jakości drewna i wielkości pozostawianej rany. Pędy młode i cienkie ucina się zwykle nad pąkiem, z którego przewiduje się wyrośnięcie nowego pędu. Cięcia pędów twardych nie mających dużego rdzenia wykonuje się blisko nad pąkiem, pędów zaś z dużym rdzeniem - nieco wyżej, co zapobiega zasuszeniu końca pędu i pąka. Cięcia wykonuje się zwykle prostopadle do osi obcinanego pędu, co daje najmniejszą powierzchnię rany. Obcinając rozwidlenia grubszych gałęzi lub gałęzie boczne należy zachować kierunek cięcia skośny, zbliżony swoją płaszczyzną do osi pozostawianej gałęzi lub pnia. Ten sposób cięcia jest uzasadniony tym, że im bardziej oddalona jest płaszczyzna cięcia od wiązek sitowo-naczyniowych, którymi spływają produkty asymilacji, tym trudniej następuje gojenie się rany. Wykonując cięcia należy strać się nie usuwać bardzo grubych gałęzi i konarów. Lepiej jest usunąć większą liczbę mniejszych, po których rany są mniejsze i łatwiej i szybciej się goją. Wszelkie cięcia powinno się prowadzić dokładnie, używając odpowiednich i dobrze naostrzonych narzędzi.

W następstwie wykonywanych cięć powstają rany, które u wielu drzew stają się miejscem infekcji, a niedostatecznie zabezpieczone mogą stanowić zagrożenie dla drzewa. Skutecznym środkiem do zabezpieczania ran jest farba emulsyjna z dodatkiem środka grzybobójczego. Rany po cięciach powinny być smarowane co najmniej raz do roku do czasu zarośnięcia tkanką gojącą.

Nadal jeszcze można spotkać negatywne przykłady obchodzenia się z zadrzewieniami. Najczęściej stosuje się wypalanie. Tymczasem zadrzewienie, w którym corocznie stosuje się taki zabieg ulega postępującej degradacji i przestaje pełnić swą funkcję. Podobnie rzecz się ma ze zbyt częstym i zbyt mocnym przycinaniem. Zadrzewienia, z których usuwa się wszystkie krzewy a drzewa są zbyt mocno podkrzesywane nie stanowią już żadnej osłony przed wiatrem.


Źródło: Murat E. „Poradnik hodowcy lasu” Warszawa 1999

k/konserwacja-i-pielegnacja-zadrzewien.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)