Klon zwyczajny - nasiona

Acer platanoides - klon zwyczajny

Dojrzewanie owoców

Owoce zwisają na długich szypułkach tworząc grona. Każdy owoc składa się z dwu skrzydlaków, długości 3,5 - 5 cm, rozchylających się szeroko, pod kątem znacznie większym od 90°. Owocnie, początkowo wraz ze skrzydełkiem żywozielone, żółkną jesienią, a w końcu przybierają barwę jasno-brązową. Każdy pełny skrzydlak zawiera jedno płaskie, bezbielmowe nasienie, pokryte cienką łupiną nasienną, w stanie w pełni dojrzałym brązową.

Liścienie wewnątrz nasienia są żywozielone, choć nasiona znajdują się w stanie głębokiego spoczynku. Owoce dwuskrzydlaki dojrzewają we wrześniu-październik u, po czym w październiku - listopadzie rozpadają się na pojedyncze skrzydlaki, rozsiewane najczęściej przez wiatr. Dzięki skrzydełku spadają ruchem wirowym, co spowalnia szybkość opadania i umożliwia rozsiewanie przez wiatr na odległość przekraczającą 2-3-krotnie wysokość drzewa macierzystego. Niekiedy, po opadnięciu, skrzydlaki są przenoszone przez wodę.

Obradzanie nasion

Lata urodzaju owoców powtarzają się corocznie lub w 2-3-letnich odstępach. Najbardziej produktywne są pod tym względem drzewa 40-60-letnie. Nasiona są w większości pełne, jeśli tylko podczas kwitnienia klonu warunki atmosferyczne sprzyjały oblotowi pszczół i innych owadów zapylających kwiaty.

Acer platanoides. Cechy charakterystyczne nasion (skrzydlaków)

Masa 1000 skrzydlaków 100 - 400
średnio 140 g
Liczba skrzydlaków w 1 kg 2800-10300 szt.
średnio 6300 szt.

Czystość partii nasion nie spada na ogół poniżej 80-90%, a zdolność kiełkowania może być wysoka (około 85%). Według danych średnia żywotność nasion dostarczanych przez handel nasienny jest bliska 70% (na podstawie prób krojenia). Średnia zdolność kiełkowania takich nasion jest bliska 55%.

Zbiór i transport skrzydlaków

Do zbioru można przystąpić we wrześniu, zanim barwa skrzydlaków przejdzie w brązową. Zbrązowiałe opadają szybko, pozostawiając szypułki na drzewach. Skrzydlaki zrywa się z drzew ręcznie, można je również strącać za pomocą napędzanego przez ciągnik otrząsacza - wibratora na siatki z miękkiego włókna plastikowego, rozpostarte pod drzewami na ziemi. W roku dobrego urodzaju samotnie rosnące drzewa są w stanie wyprodukować do 15 kg skrzydlaków. Zbieracz może z takiego drzewa zebrać w ciągu jednej dniówki 2,5-5 kg skrzydlaków. Zbiór owoców z drzew rosnących w zwarciu, o wysokich i wąskich koronach, jest znacznie trudniejszy. Transport nie stwarza żadnych problemów pod warunkiem, że skrzydlaki nie są mokre lub zbyt wilgotne.

Oczyszczanie i podsuszanie skrzydlaków

Po zbiorze należy usunąć z plonu liście i inne zanieczyszczenia, wybierając je ręcznie lub usuwając na sitach, czy za pomocą wialni. Przy braku czyszczalni lub wialni eliminacja z partii nasiennej skrzydlaków pustych może sprawiać znaczne trudności. Masę nasion można obniżyć przez odskrzydlenie, lecz procedura ta jest rzadko stosowana. Czystość świeżo zebranego materiału nasiennego jest zazwyczaj wysoka i osiąga poziom uznawany w Polsce za średni, tj. nie niższy od 90%. Z obserwacji poczynionych w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku wynika, że wilgotność całych skrzydlaków zależy w okresie zbioru od stopnia ich dojrzałości.

Po zbiorze „na zielono", w początkach października, wilgotność całych skrzydlaków i znajdujących się w nich nasion wynosi odpowiednio 59,3 i 49,8-52,4%. W okresie przebarwiania się na kolor jasnobrązowy, w końcu października lub na początku listopada, wilgotność całych skrzydlaków spadała do 32,1-34,9%, a wilgotność samych nasion do 37,8-41,3%, w zależności od roku zbioru. Warunki pogody w okresie poprzedzającym zbiór mają, jak się wydaje, znaczny wpływ na poziom uwodnienia dojrzewających nasion.

Należy sobie zdawać sprawę z faktu, że partia nasion o znanym, średnim poziomie wilgotności, jest w rzeczywistości populacją nasion zróżnicowanych pod względem indywidualnej wilgotności. Schönborn (1964) stwierdził na przykład, że w partii skrzydlaków klonu o średniej wilgotności 16,4% poziomy wilgotności 100 indywidualnych skrzydlaków mieściły się w granicach 13,8-18,2%. W suchym pomieszczeniu o temperaturze 17-19°C upływa mniej więcej tydzień, zanim wilgotność skrzydlaków klonu o wyjściowej wilgotności 34,9%, zebranych w końcu października, spadnie do 11,5%. Na podsuszenie do 8%, a więc już tylko o dalsze 3,5%, potrzebny jest następny tydzień. Proces podsuszania można przyspieszyć tłocząc poprzez warstwę skrzydlaków powietrze podgrzane do 20°C.

Przechowywanie skrzydlaków

Ze względu na częste lata nasienne skrzydlaki klonu przechowuje się w warunkach kontrolowanych stosunkowo rzadko. Można je wysiewać w szkółce jesienią natychmiast po zbiorze lub po składowaniu przez kilka tygodni, bez przysposabiania. Można je też zastratyfikować w końcu jesieni, w chłodnym miejscu, z myślą o siewie wczesnowiosennym w szkółce.

W przypadku, gdy natychmiastowy wysiew nie jest zamierzony, rozrzuca się skrzydlaki na podłodze w pomieszczeniu przewiewnym, lecz niezbyt chłodnym, aby je powierzchownie osuszyć. Skrzydlaki wymagają podsuszenia zwłaszcza po zbiorze w porze wilgotnej, bogatej w opady atmosferyczne. W pierwszych dniach przewietrza się je często szuflując, potem coraz rzadziej. W miarę spadku wilgotności można powiększać grubość warstwy skrzydlaków. Składuje się je w takim stanie aż do jesiennego wysiewu lub do dnia przystąpienia do stratyfikacji, co należy uczynić na początku zimy. W takich samych warunkach można skrzydlaki składować aż do wiosny, gdy zamierza się je stratyfikować w warunkach niekontrolowanych (np. w chłodnej piwnicy) przez całe lato, następną jesień i zimę, aż do siewu w szkółce na drugą wiosnę po zbiorze. Jest sprawą istotną, by podczas składowania chronić nasiona przed wzrostem temperatury (co zdarza się nieraz latem w spichrzach). Dlatego też należy do składowania wybierać pomieszczenia rzeczywiście chłodne.

Nasiona klonu zwyczajnego należą do kategorii „orthodox”. Przed przechowywaniem krótko- lub długoterminowym należy je podsuszyć do wilgotności 8-11%, po czym przechowuje się je w pojemnikach szczelnie zamkniętych, w dowolnej temperaturze zakresu od —3 do — 10°C. Nasiona klonu zwyczajnego są bardzo odporne na oddziaływanie niskich temperatur nawet wtedy, gdy ich wilgotność jest stosunkowo wysoka. Schönborn (1964) dowiódł, że nasiona klonu w skrzydlakach o wilgotności 50% były uszkadzane już przez temperaturę — 2°C; przy wilgotności 40% obserwowano szkody w — 9°C, a przy wilgotności 20% dopiero w — 30°C.

Spoczynek nasion i warunki jego ustępowania

Świeżo zebrane nasiona klonu zwyczajnego znajdują się w stanie głębokiego spoczynku bez względu na poziom wilgotności, a w przypadku nasion przechowywanych w stanie podsuszonym - bez względu na czas przechowywania. Przezwyciężenie tego spoczynku jest możliwe tylko w stanie napęczniałym i w obniżonej temperaturze. W warunkach naturalnych można obserwować kiełkowanie nasion w parku czy w lesie na ziemi, nieraz już podczas tajania śniegu, gdy tylko temperatura wzrośnie powyżej 0°C. W trakcie badań nad stratyfikacją stwierdzono, że nasiona klonu zwyczajnego kiełkują dobrze w temperaturze 3°C, a w 1°C jeszcze lepiej, choć niekiedy wolniej.

Kiełkowanie nasion świeżych, nie podsuszanych po zbiorze, rozpoczyna się w takich warunkach po 12 -14 tygodniach chłodnej stratyfikacji, a na skiełkowanie wszystkich nasion potrzeba jeszcze około 9 dalszych tygodni. Po stratyfikacji chłodnej podwyższenie temperatury do 15, 20 lub 25°C obniża żywotność i zdolność kiełkowania nasion, gdyż pewna ich część ulega zepsuciu. Zdolność nasion do podejmowania kiełkowania w niskiej temperaturze sprawia, że te z nich, których spoczynek ustąpił, zaczynają kiełkować już późną zimą lub bardzo wczesną wiosną. Takie nasiona wschodzą masowo, gdy później, w marcu lub kwietniu, temperatura gleby wzrasta.

Gdy przechowywanie skrzydlaków rozpoczyna się bezpośrednio po zbiorze bez ich podsuszania i przebiega przez 3 miesiące w szczelnie zamkniętych pojemnikach w temperaturze 3, 1, — 1 lub — 3°C obserwuje się potem, podczas stratyfikacji w 3°C, kiełkowanie nasion w wysokim procencie. Kiełkowanie to zaczyna się przedwcześnie, już po 6-8 tygodniach stratyfikacji. W rzeczywistości, ze względu na dość wysoką wilgotność niepodsuszonych skrzydlaków (około 35%), w wymienionych powyżej obniżonych temperaturach, spoczynek nasion częściowo ustępuje już podczas przechowywania, nawet w pojemnikach szczelnie zamkniętych.

Nasiona w skrzydlakach świeżo zebranych, podsuszonych do wilgotności 8-9% i przechowywanych w tych samych temperaturach co powyżej wymienione i przez taki sam czas, zaczynają podczas stratyfikacji kiełkować po 8-10 tygodniach, a nawet później. Świadczy to o tym, że ze względu na obniżoną wilgotność spoczynek nie mógł ustąpić nawet częściowo podczas przechowywania.

Nasiona klonu (w skrzydlakach) charakteryzują się pewnymi osobliwościami. Polega to na ich potrzebie przebywania w chłodzie, by mógł ustąpić spoczynek, a one same mogły skiełkować.

Jeśli chodzi o kiełkowanie, to gdy po ustąpieniu spoczynku skrzydlaki umieszcza się w układach cieplnych, zmiennych w cyklu dobowym z 16-godzinną fazą chłodniejszą i 8-godzinną fazą cieplejszą, to zdolność kiełkowania maleje ze wzrostem temperatury cieplejszej fazy cyklu. Zjawisko to zaznacza się wyraźnie, gdy temperatura osiąga lub przekracza 15°C. Gdy skrzydlaki podsuszono po zbiorze do wilgotności 8,1%, a potem przechowywano przez 14 miesięcy w 3, 1, -1 lub — 3°C, to ich zdolność kiełkowania była tym wyższa, im niższa była temperatura przechowywania (odpowiednio 65, 73, 85 i 92%). Jeśli po 14 miesiącach przechowywania w temperaturze — 1°C zastratyfikowano je w wilgotnym podłożu w 1°C lub w temperaturach cyklicznie zmiennych (16 + 8 godz./dobę) o układzie 1~3, 1~5, 1~10, 1~15, 1~20 lub 20°C, to właśnie w temperaturze stałej 1°C zdolność kiełkowania była najwyższa, a samo kiełkowanie przebiegało najszybciej. Ujemny wpływ temperatur podwyższonych uwidocznił się zresztą w podobny sposób, jak w przypadku nasion przeniesionych do temperatur cyklicznie zmiennych, zaraz po wyłącznie chłodnej stratyfikacji. Tak więc właśnie temperatura stała i bliska 0°C zapewnia najlepszy przebieg kiełkowania nasion klonu zwyczajnego. Zdając sobie z tego sprawę łatwo pojąć, dlaczego nasiona tego klonu kiełkują nieraz bardzo wcześnie, gdy temperatura gleby jest na przedwiośniu jeszcze niska.

Ponadto, gdy po stratyfikacji podłoże stratyfikacyjne z zawartymi w nim skrzydlakami zamrażano w temperaturze — 3°C na coraz dłuższe okresy aż do 20 tygodni, i gdy potem stwarzano im możliwość kiełkowania, to w porównaniu z temperaturą stałą 3°C stwierdzano, że obniżający zdolność kiełkowania wpływ temperatury cyklicznie zmiennej 3~20°C (16 + 8 godz./dobę) w porównaniu z temperaturą stałą 3°C zanikał, i to w miarę przedłużenia czasu przemrażania. Optimum przypadało na 16 tygodni pobytu w temperaturze — 3°C, kiełkowało wtedy ok. 90% nasion. Skoro spoczynek nasion klonu zwyczajnego ustępuje najbardziej efektywnie w temperaturze bliskiej 0°C, można postawić przypuszczenie o dobroczynnym oddziaływaniu mrozu na nasiona tego gatunku. Efektem takiego oddziaływania byłoby ich szybkie kiełkowanie i wzejście. Po 16 tygodniach mrożenia wszystkie zdolne do tego nasiona skiełkowały bowiem w ciągu co najwyżej 4 tygodni, a dla wzejścia nasion wysianych potrzebny jest okres tylko o 3 tygodnie dłuższy.

Ocena jakości nasion

W myśl zaleceń ISTA (1985) utworzenie próbki średniej wymaga losowego pobrania i odważenia 1000 g skrzydlaków, natomiast próbka ścisła waży 450 g (w Polsce odpowiednio 100 i 50 g). Wszystkie wskaźniki jakości nasion określa się przy użyciu czterech powtórzeń po 50 lub 100 nasion, wyjątkiem jest tu ocena wilgotności skrzydlaków lub samych nasion. W Polsce partie nasion klonu zwyczajnego zalicza się do jednej z trzech klas jakości na podstawie poziomu ich czystości (co najmniej średni) i żywotności, określanej za pomocą próby krojenia lub przez barwienie.

Określanie wilgotności skrzydlaków

Z próbki średniej pobiera się według zasad ISTA dwie próbki po 5 g skrzydlaków. W Polsce ocenę wilgotności przeprowadza się na skrzydlakach nadsyłanych do stacji oceny nasion oddzielnie, w szczelnym opakowaniu i w tym tylko celu. Z partii takiej pobiera się trzy próbki po 25 g. Po usunięciu grubszych zanieczyszczeń należy skrzydlaki dokładnie rozdrobnić. Ocenie podlegają nasiona (skrzydlaki) czyste. W pracach badawczych z próbki ścisłej pobiera się trzy powtórzenia po 30 skrzydlaków czystych. Bez względu na wielkość próbek badany materiał waży się przed i po suszeniu przez 17 godzin w temperaturze 103°C (ISTA) lub w 105°C przez 24 godziny (zasady obowiązujące w Polsce). Wynik należy podać jako średni procent wilgotności, odniesiony do świeżej masy skrzydlaków.

Określanie żywotności nasion

Żywotność można ocenić metodą radiograficzną przy użyciu promieni Roentgena. Umożliwia to wydzielenie nasion pustych, opanowanych przez owady i uszkodzonych mechanicznie, często nie rozpoznawanych przez zwykłą obserwację. Nasiona pełne z każdego powtórzenia mogą być też użyte do oceny żywotności metodą biochemiczną (barwienie). Gdy urządzenia radiograficzne nie są dostępne, ze skrzydlaków czystych pobiera się cztery powtórzenia po 50 lub 100 sztuk do próby krojenia, do próby barwienia lub do próby kiełkowania.

Próba krojenia

Próba ta znajduje zastosowanie tylko dla partii nasion o żywotności z dużym prawdopodobieństwem wysokiej, co cechuje np. partie skrzydlaków świeżo zebranych. Nasiona wyjmuje się ze skrzydlaków, równocześnie liczy się i odrzuca nasiona puste, zepsute i uszkodzone. Pozostałe nasiona przekrawa się. Pewną trudność stwarza fakt, że nawet liścienie nasion martwych są zielone, dlatego też samej barwy nie można uznać za kryterium żywotności. Jeśli powierzchnia przekroju jest błyszcząca, liścienie są napęczniałe, a samo nasienie nie jest w ogóle uszkodzone, możemy z dużym prawdopodobieństwem uznać je za żywotne. Próba krojenia zastosowana do nasion podsuszonych lub przechowywanych wyraża jedynie średni procent nasion pełnych.

Próba barwienia tetrazolowa (biochemiczna)

Próbę tę przeprowadza się, gdy zachodzi potrzeba szybkiego uzyskania informacji o żywotności nasion, znajdujących się w stanie spoczynku. Ze względu na głęboki spoczynek nasion klonu zwyczajnego, przeprowadzenie próby kiełkowania łącznie z poprzedzającym ją przysposabianiem wymaga 18-22 tygodni (dotyczy to nasion świeżych, nie podsuszonych), z czego 9-12 tygodni upływa aż do pojawienia się pierwszych kiełków. Metoda biochemiczna umożliwia uzyskanie informacji o żywotności nasion w ciągu 2 dni. Jako jedyna znajduje tu zastosowanie próba tetrazolowa.

W próbie tej z frakcji nasion czystych pobiera się cztery powtórzenia po 50 lub 100 skrzydlaków i wyjmuje z nich nasiona, które moczy się w wodzie przez 18 godzin, co ułatwia wyjęcie zarodków. W przypadku nasion o obniżonej wilgotności, łupinę nasienną nacina się podłużnie wzdłuż korzenia zarodkowego i tak spreparowane moczy się również, aż do pełnego napęcznienia. Całe, nienaruszone skrzydlaki, podsuszone lub przechowywane w takim stanie, stratyfikuje się w wilgotnym piasku w temperaturze 3-5°C przez 10-14 dni, a następnie wyjmuje się z nich nasiona i pozbawia łupiny nasiennej. Nagie zarodki, wyjęte z nasion, moczy się przez 15-20 godzin w temperaturze 30°C w 1% roztworze chlorku lub bromku trójfenylotetrazoliowego w buforze fosforanowym o pH 6,5-7,5. Za żywotne uznaje się zarodki całkowicie zabarwione, zarodki z niezabarwionym końcem korzenia zarodkowego i z niezabarwioną 1/3 częścią choć jednego liścienia, przeciwległą korzeniowi. Jeżeli strefa niezabarwioną obejmuje więcej niż połowę powierzchni liścienia, nasienie uznaje się za nieżywotne.

Określenie zdolności kiełkowania i wschodzenia nasion

Próba kiełkowania

Do prób kiełkowania używa się tylko nasion (w całych skrzydlakach) uprzednio przysposobionych. Ze skrzydlaków czystych pobiera się cztery powtórzenia po 50 lub 100 sztuk. Po obcięciu skrzydełka, stratyfikuje się je w temperaturze 3°C w wilgotnym podłożu piaskowo-torfowym. Kontrole przeprowadza się wpierw co 2 tygodnie, a po pojawieniu się pierwszych kiełków (po 9-12 godniach) co tydzień. W trakcie kontroli następuje przewietrzenie podłoża, które dowilża się w razie potrzeby, a temperatura (3°C) nie ulega zmianie. Nasiona kiełkujące i zepsute liczy się i odrzuca. Za kiełkujące uznaje się nasiona z rosnącym korzeniem, długości co najmniej 1/2 samego nasienia. Próbę kiełkowania przerywa się, gdy w ciągu trzech kolejnych tygodni nie przybywa już nasion kiełkujących. Próba taka trwa zazwyczaj 8-10 tygodni, niekiedy dłużej. Nasiona w próbie nie kiełkujące poddaje się próbie krojenia w celu ustalenia przyczyny powstrzymywania się od kiełkowania.

Próba wschodzenia

Również do tej próby używa się nasion (w skrzydlakach) już przysposobionych do kiełkowania, tak jak do próby kiełkowania. Po obcięciu skrzydełek cztery powtórzenia po 50 lub 100 nasion pozostających nadal w swej owocni wysiewa się w skrzynki na powierzchnię wilgotnego podłoża piaskowo-torfowego i przykrywa warstwą tegoż podłoża o grubości 1 cm. Skrzynki przykryte perforowanym wiekiem (cztery otwory wentylacyjne) umieszcza się na 8 tygodni w temperaturze 3°C w celu zainicjowania kiełkowania, a następnie umieszcza w temperaturze cyklicznie zmiennej 3~20°C (16 + 8 godz./dobę) do czasu, kiedy nowe wschody przestają się pojawiać.

Za wzeszłe uznaje się nasiona z liścieniami uwolnionymi całkowicie od owocni i rozchylonymi ponad powierzchnią podłoża. Na podstawie cotygodniowych kontroli oblicza się wartości średnie, co umożliwia wykreślenie krzywej przebiegu wschodzenia nasion. Nasiona nie wyrastające ponad powierzchnię podłoża poddaje się po zakończeniu próby wschodzenia próbie krojenia, w celu wyjaśnienia przyczyny tej sytuacji. W temperaturze 3°C nasiona klonu nie wschodzą, gdyż w tej temperaturze hipokotyle się nie wydłużają.

Wyniki prób wschodzenia w temperaturze cyklicznie zmiennej cechuje dość duża zgodność z wynikami wiosennych wysiewów w szkółce nasion uprzednio stratyfikowanych. Wartość użytkowa nasion obliczona na podstawie tej próby pozwala przewidzieć wschody w szkółce w dobrych warunkach. Próba wschodzenia jest szczególnie przydatna do oceny nasion przechowywanych. Odzwierciedla ona znacznie lepiej wigor nasion, ale też i ich zaawansowanie w procesie starzenia się niż próba kiełkowania, oparta jedynie na rejestracji korzeni podejmujących wzrost.

Wysiew w szkółce

Skrzydlaki klonu zwyczajnego wysiewa się na głębokość 2 cm bądź natychmiast po zbiorze, bądź nieco później, lecz jeszcze jesienią po krótkim okresie prowizorycznego składowania albo też po składowaniu w chłodzie przy nieznacznie obniżonej wilgotności trwającym aż do wiosny. Możliwe jest też silne podsuszenie i przechowywanie krótko- lub długoterminowe w niskiej, kontrolowanej temperaturze. Najprostszym sposobem produkcji siewek jest wysiew skrzydlaków wkrótce po zbiorze, a więc w okresie od 15 września do 15 października. W rejonach o ostrzejszym klimacie konieczne jest pokrycie zagonów siewnych na zimę słomą. Na 1 ar szkółki siewnej potrzeba 4 kg skrzydlaków (27000-29000 szt.). Przy normalnej zdolności wschodzenia, mieszczącej się w granicach 50-90%, uzyskuje się wtedy 135-260 siewek na 1m2. Przy siewie rzutowym daje to odległość siewek od siebie rzędu 6-8 cm.

Skrzydlaki klonu można składować przez całą zimę pod drzewostanem, wprost na glebie leśnej przykryte liśćmi, lub w dołach zmieszane z piaskiem, co jest najprostszą formą stratyfikacji. Wiosną następuje wysiew w szkółce. Sposób ten nie chroni jednak nasion przed przedwczesnym skiełkowaniem na przedwiośniu, zwłaszcza gdy zima była łagodna i wilgotna.

Nasiona podsuszone po zbiorze powinny być stratyfikowane przez całą zimę w wilgotnym piasku lub w mieszaninie piaskowo-torfowej w chłodnej piwnicy przez okres im potrzebny, po czym na wiosnę następuje wysiew w szkółce. Grubość przykrycia wynosi 2-3 cm.

Gdy skrzydlaki są składowane w stanie podsuszonym (np. w spichrzu lub na poddaszu) powinno się je przez okres od maja do następnej wiosny stratyfikować w suchym początkowo podłożu, w chłodnej piwnicy. Latem, a więc w okresie o podwyższonej temperaturze, spoczynek tak traktowanych nasion nie ustępuje w ogóle. Począwszy od końca jesieni podłoże z nasionami należy nawilżyć i utrzymywać w takim stanie aż do wiosny; dzięki chłodnym warunkom spoczynek ustępuje i nasiona osiągają gotowość do kiełkowania. Tu również nasiona mogą skiełkować przedwcześnie, czego nie można powstrzymać inaczej, jak przez ich umieszczenie w temperaturze niższej od 0°C.

Podsuszone skrzydlaki można też pozostawić do początku drugiej zimy po zbiorze, po czym wymagają one stratyfikacji w chłodnych niekontrolowanych warunkach, takiej jak opisana powyżej. Należy się jednak liczyć z tym, że składowanie w temperaturze wyższej od 0°C, wzrastającej znacznie w okresie lata. przyspiesza proces naturalnego starzenia się nasion. Pociąga to za sobą spadek żywotności, a więc i zdolności kiełkowania i wschodzenia.

Przede wszystkim zaleca się tu jednak przechowywanie skrzydlaków w warunkach kontrolowanych, po podsuszeniu do wilgotności około 10%, w pojemnikach szczelnie zamkniętych w temperaturze stałej od — 3 do — 10°C. Po rozmrożeniu skrzydlaki powinno się stratyfikować w temperaturze 3°C przez okres uprzednio ustalony podczas stratyfikacji próbnej. Początek stratyfikacji całej przeznaczonej do siewu partii nasion można wtedy zaprogramować na podstawie wyniku tej próbnej stratyfikacji Kiełkowanie przedwczesne można zablokować obniżając temperaturę do — 3°C na okres trwający do 8 tygodni. Wszystkie fazy traktowania nasion przebiegają wtedy w warunkach kontrolowanych, niezależnych od czynników zewnętrznych.

k/klon-pospolity-nasiona.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)