Bory bagienne zajmują niewielkie powierzchnie, spotykane są na większości obszaru Polski. Siedliska te są związane z torfowiskami typu wysokiego. Występują w bezodpływowych obniżeniach, nieckach, często na obrzeżach zarastających jezior.
Gleby zbudowane są z torfów wysokich, czasem odgórnie zmurszałych (w wariancie odwodnionym, powstałym na skutek trwałego obniżenia poziomu wód gruntowych). Charakterystyczne dla tych gleb jest występowanie warstwy organicznej, o miąższości od 0,5 m do nawet kilkunastu metrów, i bardzo płytki lub wręcz nawet przypowierzchniowy poziom wody gruntowej. Zarówno torf jak i woda są silnie kwaśne (pH poniżej 4) - wydzielają bardzo charakterystyczny, „kwaśny” zapach.
Bór bagienny Bb | ||||
---|---|---|---|---|
Występowanie | Zajmuje bezodpływowe obniżenia terenu wypełnione słabo rozłożonym torfem, często znacznej miąższości | |||
Rodzaj gleby | - torfy wysokie (sfagnowe) | |||
Uziarnienie | - | |||
Typ, podtyp próchnicy | murszowa | torfowa | ||
Typ i podtyp gleby | Tw – torfowa torfowisk wysokich odm. odwodniona Mt1 – torfowo-murszowa | Tw – torfowa torfowisk wysokich odm. słabo zabagniona | Tw – torfowa torfowisk wysokich odm. średnio zabagniona | Tw – torfowa torfowisk wysokich odm. silnie zabagniona |
Wariant uwilgotnienia | Bb0 | Bb1 | Bb2 | Bb3 |
W warstwie runa występują: wełnianka, żurawina, bagno, łochynia oraz mchy - torfowce.
Gatunki runa typowe różnicujące Bb od Bw :
oraz Erica tetralix - wrzosiec bagienny (w krainie I, dzielnicy Pasa Nadmorskiego).
Gatunki częste:
Drzewostan:
Drzewostan (często dosyć rzadki, lukowaty - szczególnie w wariancie bardzo mokrym) tworzy sosna, osiągająca w wieku 100 lat maksymalną wysokość 12-16 m, ze sporadyczną domieszką brzozy omszonej. W północno-wschodniej Polsce: w Krainie II spotyka się też niewielką domieszkę świerka. Domieszka świerka i brzozy omszonej liczniejsza jest na siedliskach odwadnianych, ponieważ drzewostan powstaje nierównomiernie, można spotkać tu drzewa w różnym wieku. Stare sosny mają charakterystyczne, parasolowate korony. Warstwa krzewów, z wyjątkiem siedlisk odwadnianych, zaznacza się słabo. Występują tu gatunki tworzące drzewostan oraz kruszyna, jarzębina, rzadziej wierzba uszata. Siedliska boru bagiennego, ze względu na rzadkość oraz łatwość ich degradacji na skutek odwodnienia, powinny podlegać ochronie.
Cechą biolekologiczną jest prawie zupełny brak miejsc lęgowych dla ptaków oraz małych gryzoni i mrowisk oraz częstsze niż w innych borach występowanie gadów, ale specjalnie na obwodzie, w przejściu do borów suchych. Bory bagienne są najbardziej na południe wysuniętymi lasami z elementami arktycznymi, wśród których do najrzadszych należą: brzoza karłowata, brzoza niska, wierzba borówkolistna, wierzba lapońska i zimoziół.