Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Zespoły roślinne wydm nadmorskich ======
+Piaszczyste wydmy nadmorskie na naszym wybrzeżu obejmują całą linię brzegową, oprócz odcinków stromego klifu oraz terenów zabagnionych w głębi zatok i w ujściach rzek. Szczególnie typowe wydmy wykształciły się na mierzejach: Łebskiej, Helskiej i Wiślanej.
+Powstawanie wydm nadmorskich ściśle wiąże się z rozwojem roślinności. Piasek morski, wyrzucany stale przez fale morskie na brzeg, układa się początkowo na płaskiej, zupełnie nie zarośniętej plaży, tzw. //strądzie//. Dopóki plaża jest wilgotna, piasek pozostaje nieruchomy, gdy jednak obeschnie, poszczególne jego ziarna zaczynają wędrować.
+Na naszym wybrzeżu panują wiatry z kierunków zachodnich, wędrówka ta odbywa się, więc ukośnie w głąb lądu. W miejscach, gdzie wiatr napotyka przeszkodę terenową,traci swoją początkową prędkość i niesiony piasek odkłada się, dając w ten sposób pierwsze zawiązki wydm. Zwykle tworzą się one wokół kęp roślinności wysuniętych najdalej na plażę.
+Rolę takich pionierów nad Bałtykiem spełniają trawy, przede wszystkim piaskownica zwyczajna (//Ammophila arenaria//) i wydmuchrzyca piaskowa (//Elymus arenarius//), które odznaczają się ogromną odpornością na zasypywanie przez ruchome piaski. Ich długie podziemne kłącza z łatwością przebijają się ku powierzchni [[g:gleba-lesna|gleby]], a zasypane pędy nadziemne wytwarzają [[k:korzenie-przybyszowe]] i nowe rozłogi, w ten sposób oplatając gęstą siecią całą wydmę. Wzniesione nadziemne części roślin zatrzymują ustawicznie niesiony przez wiatr piasek, który osadza się zwłaszcza po stronie zawietrznej kęp. W ten sposób równocześnie narasta zarówno wydma, jak i pokrywająca ją roślinność, w rezultacie, czego tworzą się wzniesienia dochodzące nawet do 10 m wysokości, opadające stromo ku morzu, umocnione od tej strony przez trawy, a łagodnie nachylone i słabo zarośnięte od strony lądu. Wydmy te noszą nazwę wydm „białych" od jasnej barwy tworzących je piasków.
+Typowym zbiorowiskiem roślinnym rozwijającym się tutaj jest **zespół wydmuchrzycy piaskowej i piaskownicy zwyczajnej** (//Elymo - Ammophiletum//), należący do związku //Ammophilion borealis// (//Elymion arenariae//) i klasy //Ammophileiea//. [[g:gatunek|Gatunkami]] charakterystycznymi dla związku i zespołu są: piaskownica zwyczajna (//Ammophila arenarid//) oraz jej [[m:mieszance|mieszaniec]] z trzcinnikiem piaskowym (//Calamagrostis epigejos//) zwany //A. x baltica//, groszek nadmorski (//Lathyrus maritimus//), mikołajek nadmorski (//Eryngium maritimum//) i lnica wonna (//Linaria odorata//); z gatunków charakterystycznych dla rzędu spotyka się wydmuchrzycę kaskową (//Elymus arenarius//).
+Warunki siedliskowe, w których występuje ten zespół, są bardzo specyficzne. Pod względem składu mechanicznego ruchome piaski wydmowe składają się w 90% z jednorodnych cząstek o średnicy 0,1—1,0 mm. Tworząca się tu gleba odznacza się dużą przewiewnością i wielką pojemnością [[p:powietrze-glebowe|powietrzną]], wskutek czego bardzo łatwo przepuszcza w głąb [[w:woda-glebowa|wodę]] opadową i szybko wysycha na powierzchni, a równocześnie wskutek słabego podsiąkania, na nieznacznej głębokości pozostaje zawsze wilgotna nawet w czasie największej suszy.
+To powoduje, że rośliny są dostatecznie zaopatrywane w wodę, zwłaszcza przy częstych opadach, znacznej wilgotności powietrza i obfitej rosie. Pomimo tego większość gatunków rosnących w //Elymo - Ammophiletum// odznacza się cechami wybitnie kseromorficznymi zarówno w pokroju, jak i w budowie wewnętrznej. Związane jest to zapewne z przystosowaniem do życia w warunkach, gdy w upalne, słoneczne dni piasek nagrzewa się nawet do 50°C.
+Szczególnie niekorzystnie kształtują się dla roślinności właściwości podłoża wydmowego. Piaski nadmorskie są bardzo ubogie, zawierają niezmiernie małe ilości [[m:makroelementy-i-mikroelementy-glebowe|soli mineralnych]], a zwłaszcza związków azotowych. Również, wbrew powszechnemu mniemaniu, prawie pozbawione są NaCl, który zostaje wyługowany już w pierwszych stadiach tworzenia się wydmy i dlatego też nie można //Elymo - Ammophiletum// uważać za zbiorowisko halofilne.
+Początkowo na słabo jeszcze zarośniętej wydmie rozkład [[s:substancja-organiczna-gleby|substancji organicznej]] jest tak szybki, że [[p:prochnica-glebowa|próchnica]] nie gromadzi się w glebie. Dopiero gdy roślinność dostatecznie się rozwinie, następuje wzbogacenie piasku w substancje próchniczne, zwiększa się pojemność wodna gleby, maleje przewiewność, piasek staje się bardzo zwięzły i mniej ruchliwy, wydma „biała" zamienia się w wydmę „szarą", mniej więcej ustaloną. Równocześnie z tym postępuje przemiana roślinności.
+Do typowego //Elymo - Ammophiletum// wkraczają gatunki właściwe zespołowi kocanki piaskowej i jasieńca piaskowego — //Hettchryso - Jasionetum litoralis//, który tworzy następne ogniwo sukcesji i należy już do klasy //Sedo-Scleranthetea//, do rzędu //Corynephoretalia// i związku //Koelerion albescentis//.
+Charakterystycznymi gatunkami dla tego zespołu są: jastrzębiec baldaszkowy (//Hieracium umbellatum// ssp. //dunense//), jasieniec piaskowy (//Jasione montana// var. //litoralis//) i fiołek trójbarwny (//Viola tricolor// var. //maritima//); ponadto spotyka się gatunki charakterystyczne dla rzędu i związku, którymi są: kostrzewa czerwona (//Festuca rubra// var. //arenarid//), szczotlicha siwa (//Corynephorus canescens//), turzyca piaskowa (//Carex arenaria//), komonica zwyczajna (//Lotus corniculatus// var. //crassifolius//), przytulia właściwa (//Galium vernum// f. //litorale//), kocanki piaskowe (//Helichrysum arenarium//) oraz liczne mchy i porosty, których brak jest na wydmach w płatach //Elymo - Ammophiletum//.
+W miarę jak podłoże wzbogaca się w próchnicę i następuje dalsza jego stabilizacja, na wydmie szarej pojawiają się pierwsze krzewy: [[w:wierzba-piaskowa|wierzba płożąca piaskowa]] (//Salix arenarid//), [[b:bażyna-czarna|bażyna czarna]] (//Empetrum nigrum//), [[w:wrzos-pospolity|wrzos zwyczajny]] (//Calluna vulgaris//) i inne, i sukcesja najczęściej postępuje od //Helichryso - Jasionetum litoralis// do boru sosnowego, tzw. boru bażynowego //Empetro nigri - Pinetum//.
+Zespoły wydmowe są bardzo rozpowszechnione na naszym wybrzeżu i spełniają nadzwyczaj ważną rolę w utrwalaniu linii brzegowej, dlatego podlegają całkowitej ochronie. W praktyce wykorzystuje się je na wielką skalę w pracach umocnieniowych, sadząc gatunki budujące te zespoły na wydmach, a przede wszystkim //Ammophila arenaria//.
+Wydmy nadmorskie są ostoją gatunków objętych ścisłą ochroną prawną, takich jak mikołajek nadmorski (//Eryngium maritimum//) i miecznik nadmorski (//Glaux maritima//). Częściową ochroną objęte są turzyca piaskowa (//Carex arenaria//) i kocanki piaskowe (//Helichrysum arenarium//).

z/zespoly-roslinne-wydm-nadmorskich.txt · ostatnio zmienione: 2014/03/29 21:00 (edycja zewnętrzna)