Wiąz polny (w. pospolity)

Ulmus minor MILL. (U. carpinifolia G. SUCKOW, U. campestris auct. non L., U. foliacea sensu HAYEK — wiąz polny (w. pospolity)

Drzewo wysokości 30 m i pierśnicy 1,5 m. Kora na starych pniach podłużnie i poprzecznie spękana. Gałązki cienkie, czerwonawo- lub żółtawobrązowe, nagie lub pokryte rzadkimi włoskami, niekiedy z listewkami korkowymi. Pąki jajowatostożkowate, długości do 5 mm, nagie lub pokryte szarym puszkiem, z czterema lub więcej ciemnobrązowymi łuskami o jasnych brzegach.

Liście eliptyczne lub odwrotniejajowate, u nasady klinowate, niesymetryczne, po brzegach pojedynczo lub podwójnie ząbkowane, na stronie górnej ciemnozielone, błyszczące i gładkie, na dolnej jasnozielone z kępkami włosków w kątach nerwów. Liście najszersze zwykle w środku, dość sztywne; ogonki liściowe stosunkowo długie (do 1,5 cm). Kwitnie przed rozwojem liści w marcu-kwietniu. Kwiaty na krótkich szypułkach, zebrane w pęczki, podobnie jak u wiązu górskiego, lecz okwiat mają czerwony i 4 pręciki z rdzawoczerwonymi pylnikami.

Owoceskrzydlaki, nieco mniejsze niż u wiązu górskiego, odwrotniejajowate; orzeszek osadzony nie pośrodku, lecz bliżej wierzchołka skrzydełka; wycięcie skrzydełka dochodzi do orzeszka. Owoce dojrzewają w końcu maja lub w początku czerwca. Wiąz polny zaczyna obradzać owoce około 15—20 roku, w drzewostanie w 30—40 roku; owocuje co 2 lub 3 lata. Zdolność kiełkowania nasion wynosi 70%.

W odróżnieniu od innych gatunków wiązów, daje często odrośle z korzeni i pnia. System korzeniowy ma silny, z korzeniem palowym głęboko idącym w glebę oraz korzeniami bocznymi. Wymaga gleb żyznych i wilgotnych. Rośnie szybko; okres pędzenia wypada między 20 a 40 rokiem życia. Osłabienie wzrostu na wysokość następuje około 50—60 roku życia. Wiąz polny żyje do 300 lat.

Drewno ma pierścieniowonaczyniowe, twardzielowe, podobne do drewna wiązu górskiego. Biel wąski, koloru białożółtego. Twardziel czerwonawo-brązowa, ciemniejsza niż u wiązu górskiego. Słoje roczne na przekroju poprzecznym dobrze widoczne na skutek występowania pierścienia dużych naczyń w drewnie wczesnym. Promienie drzewne na przekroju stycznym wąskie, widoczne gołym okiem; na przekroju promieniowym widoczne w postaci wąskich i krótkich odcinków ciemniejszych niż reszta drewna. Drewno wiązu polnego jest najbardziej cenione ze wszystkich gatunków wiązu, ma duże zastosowanie w przemyśle stolarskim do wyrobu oklein, posadzek.

Wiąz polny swym zasięgiem obejmuje europejską część b. ZSRR, środkową i południową Europę (Bałkany, Krym, Kaukaz), Azję Mniejszą, północny Iran oraz północną Afrykę.

Gatunek nizinny, występujący na terenie całej Polski; spotykany jest również na pogórzu (400—500 m n.p.m.). Rośnie najczęściej w zalewowych dolinach rzecznych jako domieszka w lasach łęgowych w zespołach Ficario-Ulmetum campestris lub Circaeo-Alnetum. Gatunek bardzo wrażliwy na chorobę holenderską; większość drzew w miastach całkowicie wyginęła.

w/wiaz-polny.txt · ostatnio zmienione: 2014/11/05 17:20 (edycja zewnętrzna)