Wiąz górski (brzost)

Ulmus glabra HUDS. (U. montana WITH., U. scabra MILL.) — wiąz górski (brzost)

Drzewo wysokości do 40 m i pierśnicy 1,5 m, o prostym pniu i szaro- lub czerwonobrązowej korze, głęboko spękanej. Gałązki i pąki dość grube, owłosione, pąki tępostożkowate, ciemne,jednobarwne.

Liście niesymetryczne, krótkoogonkowe, grube i na stronie górnej ciemnozielone, bardzo szorstkie, na dolnej owłosione, jaśniejsze, 8—16 cm długości. Na silnych długopędach występują często liście w górnej części blaszki rozszerzone i trójzębne; ogonki liściowe grube, omszone, do 5 mm długości.

Kwiaty i owoce na bardzo krótkich szypułkach, zebrane w pęczki. Skrzydlaki odwrotniejajowate, nagie, długości do 3 cm, z niewielkim wcięciem na szczycie. Orzeszek osadzony w środku skrzydełka. Kwitnie w marcu, kwietniu przed rozwojem liści; kwiaty wiatropylne, obupłciowe, z 3—6 pręcikami o fioletowych pylnikach i dwudzielnym pióropuszowatym znamieniu. Owoce dojrzewają na początku czerwca i zaraz opadają. Zerwane nieco przed zupełnym dojrzeniem, w końcu maja i zaraz wysiane — wschodzą szybko : równomiernie; zebrane po całkowitym dojrzeniu można przechowywać na sucho i dopiero na 3 miesiące przed wiosennym wysiewem mieszać ze świeżym piaskiem, trzymając w ciepłym pomieszczeniu. Zdolność kiełkowania nasion wynosi około 80%. Często zdarza się, że wskutek złego zapylenia większość nasion jest płonna. Wiąz górski zaczyna owocować między 30 a 40 rokiem życia; w drzewostanie później, około 50—60 roku. Obradza często, co rok lub co 2 lata.

Wymagania glebowe ma znaczne, nie znosi gleb suchych i zabagnionych. Mniej jest odporny na suszę od wiązu szypułkowego, lecz bardziej cienioznośny; pod względem wymagań bardzo zbliżony do niego. Do wieku 80 lat daje odrośle z pnia. Odrośli korzeniowych nie wytwarza. Znosi dobrze strzyżenie. W lasach występuje zwykle jako gatunek domieszkowy często w łęgach wiązowych Ficario-Ulmetum razem z pozostałymi dwoma rodzimymi gatunkami wiązów. Jednakże w Karpatach, Sudetach czy Górach Świętokrzyskich oraz na wyżynach południowopolskich, udział brzostu jest przeważający. Występuje tam głównie w grądach (Tilio-Carpinetum corydaletosum), w żyznych facjach buczyn karpackich i sudeckich, a przede wszystkim w jaworzynie górskiej (Phyllitido-Aceretum).

W górach na wysokości 600—1000 m n.p.m. nie ulega porażeniom przez Ceratocystis. Wiąz górski jest odporny na surowy klimat, rośnie w Tatrach, w Śnieżnych Kotłach w Sudetach, a nawet w pobliżu polarnej granicy lasu w Laponii. W Karpatach przekracza wysokość 1000 m n.p.m.

Swym zasięgiem obejmuje północną i środkową część Europy, Bałkany, Krym, Kaukaz, Azję Mniejszą, gdzie występuje w górach. Jego północna granica przebiega przez Szkocję, Skandynawię pomiędzy 64—65° szer. pln., przez południową Finlandię, europejską część b. ZSRR (w okolicy Petersburga, Nowogrodu, Wołogdy).

Drewno pierścieniowonaczyniowe, zróżnicowane na biel i twardziel. Biel żółtawy, węższy niż u wiązu szypułkowego, twardziel brązowa. Roczne słoje dobrze widoczne na skutek występowania we wczesnej strefie rocznego słoja pierścienia dużych naczyń. Późna część słoja szeroka, składa się z licznych małych naczyń. Promienie drzewne wąskie i na przekroju poprzecznym widoczne gołym okiem. Na przekroju promieniowym promienie przedstawiają się w postaci wąskich, krótkich, brązowych płaszczyzn. Wskutek ich barwy ciemniejszej od zasadniczego tła drewna, są dobrze widoczne na przekroju. Na przekroju stycznym promienie przyjmują w późniejszej części słoja wygląd drobnych, cienkich kresek. Drewno odznacza się dobrymi właściwościami mechanicznymi. Gatunek średnio odporny na chorobę holenderską wiązów.

w/wiaz-gorski.txt · ostatnio zmienione: 2014/11/05 17:12 (edycja zewnętrzna)