Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Wiąz ======
+**WIĄZ** — //Ulmus// L.
+W Polsce występują trzy [[g:gatunek|gatunki]] [[w:wiąz-Ulmus|wiązów]]: [[w:wiąz-górski|wiąz górski]] (brzost) (//Ulmus glabra// Huds.), [[w:wiąz-polny|wiąz polny]] (//U. campestris// L.) i [[w:wiąz-szypułkowy|wiąz szypułkowy]] (limak) (//U. laevis// Pali.).
+===== Występowanie =====
+==== Wiąz górski ====
+Zasięgiem swoim obejmuje prawie całą zachodnią, środkową i południową Europę. W Hiszpanii rośnie tylko w części północnej. Na północy Europy występuje na Wyspach Brytyjskich, w Skandynawii, gdzie sięga do 64°-65° szerokości północnej, w południowej Finlandii, dochodząc dalej do Petersburga, Nowgorodu i Wołgogradu, stąd granica jego zasięgu kieruje się ku południowemu Uralowi (Dengler 1944). Występuje też na Kaukazie, Krymie i lokalnie w Małej Azji. W Alpach sięga do 1500 m npm (Materiały ETH). W Polsce rośnie na terenie całego kraju, w Karpatach przekracza 1000 m npm (Pawłowski 1952).
+Warunki optymalne znajduje na głębokich [[g:gleba-lesna|glebach]] pogórza i na terenach przedalpejskich (Materiały ETH).
+{{ :w:am-s279is.jpg?220x230|Wiąz}}
+==== Wiąz polny ====
+[[d:drzewa|Drzewo]] środkowej, południowej i zachodniej Europy, a także rosnące w północnej Afryce, Małej Azji, na południowej Syberii i nad Amurem. Warunki optymalne znajduje w lasach łęgowych i środkowych biegów rzek, na terenach wyżynnych południowych Niemiec i Szwajcarii. W Polsce występuje na niżu i pogórzu, gdzie sięga położeń na wysokości 400-500 m npm.
+==== Wiąz szypułkowy ====
+Gatunek środkowej i wschodniej Europy. Optymalne warunki znajduje w krajach nadbałtyckich. W Polsce jest spotykany na terenie całego kraju z wyjątkiem gór.
+===== Wymagania siedliskowe =====
+(Materiały ETH, Pogrebnjak 1968, Matuszkiewicz 1982)
+^  Czynnik  ^	Wiąz górski  ^	Wiąz polny  ^	Wiąz szypułkowy  ^^^
+^  Klimat  |Wilgotne, chłodne doliny średnio wysokich gór i pogórza, hale górskie.  |Łagodny klimat nizin i pogórza. Należy do najbardziej wymagających gatunków rodzimych.  |Chłodniejszy i wilgotniejszy klimat w porównaniu z wiązem górskim i polnym, ale także ciepłe i nizinne stanowiska.  |||
+^  Temperatura  |Wymaga łagodnego, niezbyt zagrożonego przymrozkami terenu. Pod względem tej cechy zbliżony do [[b:buk-zwyczajny-charakterystyka-hodowlana|buka]], ale warunki optymalne znajduje w położeniach cieplejszych.  |Wymaga wyższej ciepłoty niż wiąz górski, duże chłody zimowe znosi najgorzej ze wszystkich wiązów.  |Patrz klimat i występowanie.  |||
+^  Światło  |Drzewo półcieniste, w młodości znosi ocienienie, później staje się światłożądne.  |Drzewo półcieniste, ale wymagające więcej światła niż wiąz górski.  |Wymagania podobne do wiązu górskiego i polnego. Według Pogrebnjaka najlepiej znoszący ocienienie.  |||
+^  Wilgotność  |Siedliska świeże, wilgotne i mokre — znosi długie zalewy. Nie występuje na siedliskach suchych, rośnie razem z [[d:dab-szypulkowy-charakterystyka-hodowlana|dębem szypułkowym]] i [[j:jesion-wyniosly-charakterystyka-hodowlana|jesionem]], wymaga jednak mniej wilgoci od obu tych gatunków — mezofit.  |Siedliska suche (//Ulmus campestris// var. //suberosa// Rehd. — kseromezofit) i wilgotne, a nawet mokre. Ogólnie jednak mniejsze wymagania niż wiąz górski.  |Siedliska wilgotne, występuje także na glebach suchszych i mokrych, znosi zalewy. Według Pogrebnjaka ma wśród wiązów największe wymagania (mezohigrofit).  |||
+^  Gleba  |Gleby gliniaste, o wysokiej zawartości składników mineralnych; [[g:gleby-brunatne|gleby brunatne]], [[g:gleby-murszowe|murszowe]], murszowo-glejowe, [[m:mady-rzeczne|mady]].  |Takie same wymagania pod względem troficznym jak wiąz górski (wg Sokołowskiego i Pogrebnjaka większe). Jest gatunkiem wapnio- i azotolubnym.  |Piaski gliniaste, średnio żyzne i żyzne, gleby brunatne, murszowe, murszowo-glejowe, mady.  |||
+W uzupełnieniu wymagań glebowych warto dodać, że w Puszczy Niepołomickiej wiąz polny i limak rosną na madach czarnoziemnych bardzo silnie oglejonych i [[c:czarne-ziemie|czarnych ziemiach]], a na Wyżynie Miechowskiej na glebach typu [[c:czarnoziemy|czarnoziemów]] namywowych, wytworzonych na lessach, bądź też typu tzw. czarnoziemów rędzinowych (Ćwikowa 1974).
+===== Zagrożenia   abiotyczne =====
+^Rodzaj zagrożenia  ^   Wiąz górski  ^  Wiąz polny  ^   Wiąz szypułkowy   ^^^
+|Mróz  |występują rysy i pęknięcia mrozowe, przy silnych mrozach zaobserwowano zamieranie [[k:korzen|korzeni]] w górnych warstwach [[g:gleba-lesna|gleby]]  ||jak u wiązu górskiego i polnego |||
+|Przymrozki  | oba [[g:gatunek|gatunki]] są bardziej wrażliwe na późne przymrozki niż wczesne ||  jw  |||
+|Śnieg  | odporny | odporny |  jw  |||
+|Wiatry  | odporny | odporny |  jw  |||
+===== Wrażliwość   na   zanieczyszczenia   przemysłowe =====
+Wiąz polny zaliczony jest do grupy gatunków najbardziej odpornych na uszkodzenia przemysłowe. Omawiany gatunek należy do [[d:drzewa|drzew]] odpornych na związki fluoru (Kluczyński 1976).
+Brzost uznawany jest za gatunek mniej wrażliwy (grupa I) na emisje [[o:odporność-drzew-i-krzewów-gatunków-liściastych-według-wzrastającej-wrażliwości-liści-na-oddziaływanie-SO2|SO2]] i względnie odporny (grupa I) na tlenki azotu oraz związki fluoru (Kluczyński 1976).
+===== Siedliskowe   typy   lasu =====
+Wiąz górski i polny mogą występować w naszych [[l:las|lasach]] jako gatunki o charakterze [[g:gatunek-domieszkowy|domieszki]] uszlachetniającej na siedliskach: [[o:ols-jesionowy-olj|olsu jesionowego]], [[l:las-legowy-ll|lasu łęgowego]], [[l:las-mieszany-wilgotny-lmw|lasu mieszanego wilgotnego]], [[l:las-wilgotny-lw|lasu wilgotnego]], [[l:las-swiezy-lsw|lasu świeżego]], [[l:las-wyzynny-swiezy-lwyzsw|lasu wyżynnego]] i jego wariantu [[l:las-wyzynny-wilgotny-lwyzw|wilgotnego]]. Wiąz górski rośnie ponadto w górach na siedliskach: [[l:las-legowy-gorski-llg|lasu łęgowego górskiego]], [[l:las-mieszany-gorski-swiezy-lmgsw|lasu mieszanego górskiego]] i [[l:las-gorski-swiezy-lgsw|lasu górskiego]].
+Wiąz szypułkowy towarzyszy niekiedy wiązowi górskiemu i polnemu na siedliskach niżowych i na pogórzu. Wiązy rosną jednak najczęściej na siedlisku lasu świeżego i lasu wilgotnego (odpowiednio: 35,9% i 30,0% powierzchni [[d:drzewostan|drzewostanów]] wiązowych na terenach nizinnych) (Głaz 1986).
+Brzost może towarzyszyć w niektórych [[k:kraina-przyrodniczo-lesna|krainach przyrodniczo-leśnych]] wymienionym niżej drzewom, pełniącym rolę gatunków panujących i współpanujących:
+  * [[j:jesion-wyniosly|jesionowi]] i (lub) [[d:dab-szypulkowy|dębowi szypułkowemu]] w: lesie łęgowym, lesie wilgotnym, lesie wyżynnym i jego wariancie wilgotnym,
+  * [[o:olsza-czarna|olszy czarnej]] i jesionowi w olsie jesionowym,
+  * dębowi szypułkowemu i [[s:sosna-zwyczajna|sośnie]] w lesie mieszanym wilgotnym,
+  * [[b:buk-pospolity|bukowi]], [[j:jodla-pospolita|jodle]], dębowi szypułkowemu i jesionowi w lesie wyżynnym i jego wariancie wilgotnym ([[k:kraina-podkarpacka-viii|Kraina VIII]]),
+  * bukowi i jodle w lesie mieszanym górskim i lesie górskim,
+  * olszy szarej i jesionowi w lesie łęgowym górskim (Kraina VIII).
+Wiąz polny może na niżu i pogórzu towarzyszyć takim samym gatunkom drzew co i brzost.
+Wiązy, obok [[k:klon-acer|klonu]], [[k:klon-jawor|jawora]], [[l:lipa-tilia|lipy]] i [[j:jodla-pospolita|jodły]], należą do gatunków ustępujących z naszych lasów, wysokoprodukcyjne bowiem siedliska wiązów dotknęły dwie klęski:
+  * pierwszą było ich bezmyślne i szablonowe odwadnianie bezpośrednie i pośrednie; jego ujemne oddziaływanie pogłębiło przed kilku dziesiątkami lat ogólne obniżanie się lustra wód gruntowych w Europie środkowej (Myczkowski 1970)
+  * drugą, będącą głównie następstwem zakłócenia stosunków wodnych gleby, był masowy pojaw ogłodków roznoszących [[h:holenderska-choroba-wiazu|holenderską chorobę wiązów]], tzw. grafiozę (//Ceratocystis ulmi// (Buism.) C.Mor.), powodującą obumieranie drzew.
+===== Wzrost =====
+Wiąz górski w wieku do 10 lat należy do gatunków szybko rosnących, a polny do stosunkowo szybko rosnących (Leibundgut 1972). Według Bühlera wiąz górski w wieku 11 lat dorasta do 3—4 m. Wzrost wszystkich rodzimych wiązów do 50-60 roku życia jest nadal szybki. Najintensywniejszy przyrost wysokości i grubości następuje między 20 a 40 rokiem. W wieku 60 lat przyrost wysokości jest najczęściej zakończony, [[k:korona|korona]] zaokrągla się, drzewo dorasta średnio do wysokości około 30 m (Materiały ETH).
+Wiąz górski jest gatunkiem stosunkowo długowiecznym (150-250 (400) lat). W lasach pierwotnych osiąga maksymalne rozmiary (pierśnica 108-154 cm, wysokość 37-39/40 m) (Mayer 1977).
+Wiąz polny dożywa 100-150 lat i osiąga wysokość 20-25/30 m.
+Wiąz szypułkowy żyje dłużej (200-250 lat) i dorasta do wysokości 25-30 m (Mayer 1977).
+Badania przeprowadzone przez Głaza (1986) wykazały, że przeciętna [[z:zasobnosc-drzewostanu|zasobność drzewostanów]] V klasy wieku wynosi w Polsce od 224 do 233 m³/ha, a VI i starszych klas wieku 285 m³/ha.
+===== Odnawianie =====
+{{ :w:594.jpg?250x188|Wiąz}}
+Udział wiązów w naszych lasach jest znikomy, dlatego należy dążyć do jego zwiększenia w składzie drzewostanów na najżyźniejszych siedliskach. Szczególną wartość gospodarczą ma wiąz polny, nieco mniejszą wiąz górski. Wiąz szypułkowy nie dorównuje wymienionym pod względem wzrostu i jakości [[d:drewno-wiaza|drewna]], ma też mniejsze znaczenie użytkowe. Jest on jednak najodporniejszy spośród rodzimych wiązów na grafiozę. Wiąz polny i górski należą do gatunków nadzwyczaj podatnych na tę chorobę (Mańka 1981).
+Wiąz występujący pojedynczo w drzewostanie obsiewa się zwykle w czasie [[c:ciecia-odslaniajace|cięć odsłaniających]], wykonywanych dla [[g:gatunek-glowny|gatunku głównego]]. Biorąc pod uwagę konkurencję chwastów i niebezpieczeństwo przymrozków, w pierwszych latach wymaga szczególnej troski.
+Ze względu na niewielki udział wiązów, konieczne jest jednak stosowanie [[s:sztuczne-odnowienie-lasu|odnawiania sztucznego]], głównie przez [[s:sadzenie-reczne|sadzenie]]. Glebę przygotowujemy zazwyczaj w [[u:uprawa-gleby-przy-odnowieniach-lasu|talerze]]. Do sadzenia nadają się siewki jednoroczne, w warunkach trudniejszych należy stosować dwu- lub trzylatki. Glebę przygotowujemy w talerze, a [[s:sadzenie-w-jamke|sadzimy w jamkę]], przyjmując [[w:wiezba|więźbę]] 1,3 x 1,3 do 1,6 x 1,6 m.
+Przy ustalaniu formy zmieszania należy się kierować ogólnymi zasadami, pamiętając o wyborze najżyźniejszych miejsc dla wiązu w drzewostanach, w których ma on charakter domieszki uszlachetniającej, a także o wprowadzaniu go w formie pojedynczej i grupowej. W przypadku braku [[s:samosiew|samosiewów]] wiązu należy go wprowadzać w ramach [[u:uzupelnienia|uzupełnień]] po odnowieniu gatunków głównych.
+Wiązy, szczególnie polny, dają często odroślą korzeniowe i z [[p:pien|pnia]] (po zranieniu). Ten sposób odnawiania nie może jednak przyczynić się do utrzymania tego wartościowego gatunku. Odroślowe wiązy nie odgrywają bowiem większej roli w tworzeniu drzewostanu i produkcji [[d:drewno|drewna]]. Mogą one natomiast tworzyć [[p:podszyt-lesny|podszyt]].
+----
+Źródło: Jaworski A. "Charakterystyka hodowlana drzew leśnych" Kraków 1995

w/wiaz-charakterystyka-hodowlana.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)