Najważniejszą z fizycznego punktu widzenia cechą mineralnej części gleby jest stopień jej rozdrobnienia (dyspersji), czyli uziarnienie.

Wraz ze wzrostem dyspersji gleb polepszają się ich właściwości chemiczne (a więc ilość składników pokarmowych dla roślin), a pogarszają właściwości fizyczne.

Utwory o dużym udziale ziaren bardzo drobnych (np. iły lub ciężkie gliny), wykazują z reguły bardzo dużą zwięzłość, są mało przewiewne i charakteryzują się małymi współczynnikami przesiąkliwości. Korzenie większości drzew z trudem mogą przenikać w głąb. Drzewa rosnące w takich warunkach mogą słabiej i płycej ukorzeniać się i są łatwo obalane przez wiatry.

Utwory różnoziarniste (np. piaski gliniaste i gliny lekkie) stwarzają najlepsze warunki fizyczne dla rozwoju roślinności leśnej. Charakteryzują się dużą pojemnością wodną i dobrą przewiewnością.