Podstawą do właściwej realizacji trzebieży selekcyjnej jest trafna ocena socjalna pozycji oraz gospodarczej wartości i znaczenia każdego drzewa w drzewostanie, a także podział drzew na dorodne, pożyteczne i szkodliwe. Do klasyfikowania i oceny drzew w drzewostanie Ilmurzyński podchodzi kompleksowo, łącząc drzewa w biogrupy (odpowiednik komórek trzebieżowych) ukształtowane w okresie swego rozwoju i wzajemnego oddziaływania na siebie i środowisko.

W obrębie biogrup ocenia się rozwój stadialny drzew, wyróżniając pięć typów tempa ich przechodzenia przez kolejne stadia rozwoju:

typ A - szybko rosnący w młodości i szybko dojrzewający, najczęściej w przyszłości szybko starzejący się, wyróżnia się silnie rozgałęzioną, nisko osadzona koroną, zbieżystym i gałęzistym pniem; daje znaczny, lecz mało wartościowy przyrost grubości. Są to przeważnie tzw. rozpieracze,

typ B - najliczniej reprezentowany w warstwie górnej, o przeciętnym tempie rozwojowym, obejmuje drzewa ze strzałą różnej jakości i z koroną prawidłową, rzadziej nieco ścieśnioną lub źle ukształtowaną,

typ C - o zwolnionym tempie rozwoju, późno dochodzący do dojrzałości; obejmuje drzewa o strzałach różnej jakości, o koronie zazwyczaj wąskiej, regularnej, lub ścieśnionej; utrzymuje się przeważnie w warstwie pośredniej, rzadziej górnej, a u gatunków cienioznośnych również w dolnej; drzewa tego typu reagują wzmożonym przyrostem na udostępnienie im większej przestrzeni życiowej,

typ D - obejmuje drzewa przeważnie nie osiągające dojrzałości, chore lub silnie uszkodzone, utrzymujące się w warstwie dolnej, rzadziej w pośredniej; należą tu drzewa o różnej jakości strzały i o koronie będącej w zaniku, niezdolnej do regeneracji,

typ E - obejmuje drzewa obumierające i obumarłe, o strzałach różnej jakości, należące do różnych warstw; korony ich zalicza się do najniższego stopnia jakości.

Na drzewa mające być obiektem pielęgnowania według zasad selekcji powinno się wybierać:

• z gatunków światłożądnych typ B, rzadziej typ C,
• z gatunków cienioznośnych typ B i C, jeżeli odznacza się dobrą jakością strzały i korony.

Ze względu na małą wartość techniczną i szkodliwość w zespole unika się przy wyborze typu A. Typ D nie przedstawia wartości produkcyjnych. Typ E podlega usunięciu z drzewostanu ze względów sanitarnych.

Następnie ocenia się jakość drzew, stosując trzycyfrowy system Schädelina, o odmiennym sposobie szacowania stanowiska socjalnego drzewa, jakości pnia i budowy korony.

1. warstwa górna, do której zalicza się drzewa, których korony tworzą właściwe sklepienie drzewostanu,
2. warstwa pośrednia, w której znajdują się drzewa, których wierzchołki sięgają pomiędzy korony warstwy górnej,
3. warstwa dolna obejmuje drzewa znajdujące się całkowicie pod okapem warstwy górnej.

Jakość pnia (strzały) ocenia się według spodziewanej wartości użytkowej przyszłego surowca drzewnego:

1. drzewa, które w przyszłości mogą dostarczyć materiału najwyższej jakości,
2. drzewa z lekką krzywizną, nieco zbieżyste i słabiej oczyszczone, lecz produkujące materiał dobrej jakości,
3. drzewa z silniejszą krzywizną, zbieżyste, gałęziste, zapowiadające uzyskanie tylko lichego surowca tartacznego,
4. drzewa krzywe, zbieżyste, sękate, dwójki, z których można uzyskać drewno o wartości opałowej lub nadającej się na przerób chemiczny.

Jakość korony określa się zależnie od jej wielkości i kształtu:

1. korony dobrze lub średnio rozrośnięte i prawidłowo ukształtowane,
2. korony słabo wykształcone, jednostronnie lub wielostronnie ścieśnione, lecz zdolne do pełnej regeneracji po udostępnieniu im potrzebnej przestrzeni,
3. korony nadmiernie rozrośnięte, silnie gałęziste lub rozwidlone, bez wierzchołka,
4. korony słabe, niezdolne do regeneracji, szczątkowe, zamierające lub martwe.

Kombinacja wszystkich oznaczeń daje liczbę trzycyfrową, określającą wartość hodowlaną drzewa pod względem jego stanowiska w zespole i jakości.

W ten sposób drzewo oznaczone np. liczbami 312 należy do warstwy dolnej, ma strzałę bezbłędną, koronę ścieśnioną, lecz zdolną do regeneracji. Drzewo 143 jest drzewem górującym, o strzale źle ukształtowanej i koronie nadmiernie rozgałęzionej, tzn. jest typowym „rozpieraczem”. Jako drzewa dorodne mogą być traktowane drzewa oznaczone symbolami: 111, 112,211,212, 121,122,221 i 222. Przewaga jedynek w liczbach określających wartość poszczególnych drzew cechuje drzewostany najlepszej jakości.

Tak sklasyfikowane drzewa pod względem wartości hodowlanej przydziela się następnie do jednej z trzech grup podziału selekcyjnego: dorodnych, pożytecznych, szkodliwych. Liczba drzew dorodnych wybieranych na hektarze zależy od składu gatunkowego drzewostanu, jego jakości, struktury, wieku i bonitacji siedliska i waha się w szerokich granicach od 200 do 800 pni na 1 ha. W prawidłowo pielęgnowanym drzewostanie o równomiernym zwarciu, w każdej biogrupie powinno znajdować się jedno drzewo dorodne. Rozmieszczenie tych drzew jest wtedy równomierne co umożliwia regularny rozrost koron, a co zatem idzie - także regularne ukształtowanie pni i systemów korzeniowych najcenniejszych składników drzewostanu.