Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Topola - Populus ======
+**Rodzaj** //Populus// — topola
+{{ :t:topola.jpg?300|}}
+[[d:drzewa|Drzewa]] dorastające niekiedy do 40—45 m wysokości i 1 m pierśnicy, o [[k:korona|koronie]] kulistej, jajowatej lub piramidalnej. [[p:pien|Pień]] pokryty spękaną, brunatnoszarą lub ciemnoszarą [[k:kora|korą]]. [[p:pedy|Pędy]] grube, szare lub oliwkowoszare, gładkie. [[p:paki|Pąki]] okryte kilkoma łuskami, aromatyczne, często lepkie. [[l:liscie|Liście]] zwykle jajowate lub jajowato-lancetowate, ząbkowane lub całobrzegie, długoogonkowe.
+Drzewa dwupienne; [[k:kwiaty|kwiaty]] wiatropylne zebrane w zwisające [[k:kotka-lub-bazia|kotki]], ukazujące się na krótko przed rozwojem liści lub równocześnie z ich rozwojem. Przysadki kwiatowe postrzępione; kwiaty objęte u nasady kieliszkowatym wyrostkiem. Pręcików 4—30, słupek zbudowany z 2—4 owocolistków.
+[[o:owoce|Owocem]] jest [[t:torebka|torebka]], pękająca na wierzchołku 2—4 klapami, zawierająca liczne nasiona. [[n:nasiona|Nasiona]] małe, długości 1—3 mm, podługowate lub podługowato-jajowate, czarne lub czarnobrunatne, u nasady zaopatrzone pęczkiem licznych, cienkich szczecinkowatych włosków. Nasiona szybko tracą zdolność kiełkowania, dlatego najlepiej wysiewać je zaraz po zbiorze. Zdolność kiełkowania świeżych nasion wynosi 80—90%; po przechowaniu do jesieni spada do 15—20%. Nasiona po wysiewie kiełkują po 10—14 godz. i mają zielone, jeszcze nie otwarte [[l:liścienie|liścienie]]; przez 36—40 godzin liścienie mają wygląd drobnych okrągłych listeczków, a korzonek wytwarza pęczek włośników. Nasiona można przechować do następnego roku, ale w temperaturze około 0°C i w odpowiedniej wilgotności (podsuszone).
+Około 100 [[g:gatunek|gatunków]] topól występuje w Ameryce Północnej, Europie, północnej Afryce i w Azji. W Polsce rosną w stanie dzikim tylko 4 gatunki: [[t:topola-biała|topola biała]], [[t:topola-osika|topola osika]], [[t:topola-szara|topola szara]] i [[t:topola-czarna|topola czarna]].
+Spośród wszystkich drzew naszej strefy klimatycznej topole wyróżniają się najszybszym wzrostem. Od dawna odgrywały one dużą rolę, zwłaszcza w okolicach pozbawionych [[l:las|lasów]], dostarczając [[d:drewno|drewna]] na budulec, opał i do wyrobu sprzętu gospodarskiego. Wraz ze stale zwiększającym się zapotrzebowaniem na surowiec drzewny zwrócono w wielu krajach uwagę na drzewa szybko rosnące, a szczególnie na topole. Powstały specjalne placówki naukowe zajmujące się hodowlą i zagadnieniami uprawy nowych [[m:mieszańce|mieszańców]], bardziej wartościowych i szybciej rosnących niż znane dotychczas. Tego rodzaju prace były prowadzone również w Polsce, w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku oraz Instytucie Badawczym Leśnictwa w Warszawie.
+Drewno topoli należy do typu drewna rozpierzchłonaczyniowego, o słabo zaznaczających się [[s:słoje-roczne|rocznych słojach]]. Jest miękkie, lekkie, średnio łupliwe, łatwe do obróbki mechanicznej, dzięki czemu ma wielorakie zastosowanie, przede wszystkim w produkcji celulozy i zapałek; poza tym służy do wyrobu sklejek, płyt pilśniowych, lekkich opakowań drewnianych, a także jako drewno budowlane.
+Topole są drzewami wybitnie światłożądnymi i wymagają na ogół stosunkowo dużej wilgotności gleby, chociaż poszczególne gatunki i mieszańce wykazują pod tym względem pewne różnice. Jako drzewa światłożądne należy je sadzić pojedynczo lub luźnymi grupami na nisko położonych terenach nadrzecznych, gdzie występowały one pierwotnie i tworzyły [[l:las-łęgowy-Lł|lasy łęgowe]], a z biegiem czasu zostały w mniejszym lub większym stopniu wyniszczone. Najbardziej jednak celowe i najczęściej stosowane są nasadzenia rzędowe w pobliżu wód płynących lub stojących, nad rowami, kanałami i strumieniami, w pasach śródpolnych i wiatrochronnych, jak również przy drogach, zwłaszcza na nisko położonych terenach. Niestety [[k:korzeń|korzenie]] topól rozrastają się zwykle szeroko i wpływają często niekorzystnie na sąsiednie uprawy. Zjawisko to ma miejsce znacznie częściej na glebach ubogich i suchych niż na żyznych i wilgotnych, gdzie system korzeniowy jest bardziej zwięzły.
+Zadrzewienia topolowe, pomijając ich wartość użytkową (produkcja drewna), wpływają bardzo korzystnie na mikroklimat otoczenia, powstrzymują erozję gleby, umacniają brzegi wód i, jak wszelkie zadrzewienia — upiększają krajobraz.
+W ogrodnictwie ozdobnym topole są cenione przede wszystkim jako drzewa szybko rosnące i dające szybki efekt już w kilka lat po posadzeniu; są one przy tym łatwe do rozmnażania. Stosowane jako drzewa parkowe i alejowe, służą również do obsadzania ulic w miastach, zwłaszcza gatunki i mieszańce o węższych koronach, jak popularna topola berlińska.
+Jednak do najbardziej rozpowszechnionych, cenionych ze względu na charakterystyczny, smukły pokrój, należy topola włoska, spotykana równie często w miastach, jak i w krajobrazie otwartym, i od dawna u nas zadomowiona. Bardzo rozpowszechniona jest również topola późna, sadzona często przy zabudowaniach wiejskich w celu pozyskiwania drewna.
+Topole rozmnażają się generatywnie z nasion oraz wegetatywnie. Wegetatywnie można je rozmnażać z sadzonek zdrewniałych (zrzezów), w niektórych przypadkach z sadzonek zielnych lub korzeniowych (topole białe i osiki). Topole dają odroślą z pnia, a liczne gatunki także z korzeni. System korzeniowy mają silnie rozwinięty; korzenie boczne powierzchniowo silnie rozwinięte, daleko wykraczają poza obręb korony. Drzewa odporne na wiatr.
+Rosną szybko do 40—60 lat; później przyrost maleje; w porównaniu z innymi drzewami żyją krótko: topole czarne 120—170 lat; osiki 60—100 lat, topole białe 200—300 lat, przy czym zazwyczaj w starszym wieku porażone są zgnilizną pnia.
+W obrębie rodzaju Populus wyróżniono 5 sekcji: 1) //Turanga//, 2) //Populus// (//Leuce//), 3) //Aigeiros//, 4) //Tacamahaca//, 5) //Leucoides//.
+Gatunki z sekcji //Turanga// i //Leucoides// u nas nie mają większego znaczenia, gdyż nie znoszą naszego klimatu.

t/topola-populus.txt · ostatnio zmienione: 2014/02/22 17:49 (edycja zewnętrzna)