Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Topola osika ======
+{{ :t:topola_osika.jpg?nolink&200|}}
+//Populus tremula// **L.** — topola osika (osika, t. drżąca)
+[[d:drzewa|Drzewo]] dorastające do wysokości 30—35 m i pierśnicy 1 m. Odznacza się [[k:korona|koroną]] luźną, niewielką, osadzoną na [[p:pień|pniu]] pokrytym w młodości gładką, szarożółtawą [[k:kora|korą]], później w dolnej części pnia starych drzew ciemniejszą, podłużnie spękaną. Młode gałązki nagie, połyskujące, brunatne; [[p:pąki-liściowe-kwiatowe-i-mieszane|pąki liściowe]] około 1 cm długości, okrągławe, grubo zatokowo karbowanopiłkowane, nieowłosione, błyszczące i lepkie. Pąki kwiatowe większe, jajowatokuliste.
+[[l:Liście]] krótkopędów długości 3—8 cm, cienkie, prawie koliste w zarysie i nierówno karbowano-ząbkowane; młode liście owłosione, później na stronie górnej nagie i ciemnozielone, na spodniej — sine. [[o:ogonek-liściowy|Ogonki liściowe]] długie i silnie bocznie spłaszczone, często równe długości [[b:blaszka-liściowa|blaszki]] i dlatego liście drżą nawet przy słabym podmuchu wiatru. Liście na [[p:pędy-odroślowe|pędach odroślowych]] są innego kształtu: sercowate i drobno piłkowane, zwykle większe.
+Kwitnie przed rozwojem liści w końcu marca i w kwietniu. [[k:kotka-lub-bazia|Kotki]] męskie długości 5—8 cm, każdy [[k:kwiaty|kwiat]] zawiera 8—15 pręcików z purpurowymi pylnikami. Przysadki kwiatowe głęboko palczastowrębne, ciemnobrązowe, orzęsione obficie długimi, srebrzystymi włoskami. Kotki żeńskie długości 4—6 cm, lecz wydłużające się po przekwitnieniu tak, że [[o:owocostany]] mają długość 8—12 cm. Znamiona 2, podzielone na dwie szerokie klapy, barwy karminowoczerwonej lub różowej.
+{{ :t:topola_osika_2.jpg?nolink&200|}}
+[[n:Nasiona]] dojrzewają w maju lub na początku czerwca. W [[d:drzewostan|drzewostanie]] zaczyna owocować około 20 roku życia; obradza co roku. Nasiona zaopatrzone są w długi, biały puch. Zdolność kiełkowania nasion świeżych wynosi 85—100%, którą w normalnych warunkach zachowują w ciągu 2—3 miesięcy, czasem tracą ją już po 2 tygodniach; przechowywane w niskiej temperaturze, mogą kiełkować jeszcze po roku.
+Osika w młodości rośnie bardzo szybko; roczne siewki osiągają wysokość 20—60 cm, dwuletnie — do 2 m. W wieku 10—15 lat osiąga ponad 15 m wysokości. Żyje do 100 lat, lecz przyrost jej na wysokość ustaje dość wcześnie, około 50—60 roku.
+System korzeniowy osiki składa się z grubych [[k:korzeń|korzeni]] bocznych, idących w głąb gleby oraz rozchodzących się powierzchniowo. Korzeń palowy jest wytwarzany tylko w młodości, później zanika.
+Wymagania osiki w stosunku do [[g:gleba-lesna|gleby]] i wilgoci są średnie. Jest najmniej wymagająca ze wszystkich [[g:gatunek|gatunków]] topól. Na suchych glebach kamienistych i piaszczystych, a także zabagnionych szybko obumiera. Jest światłożądna i wytrzymała na mróz i upały. W młodości daje odrośle z pnia, które jednak są nietrwałe. Rozmnaża się głównie za pomocą nasion, a także z licznych i silnych odrostów korzeniowych, tworząc duże grupy osobników tej samej płci.
+Jest gatunkiem pionierskim dla lasu, pod jej osłoną osiedlają się inne gatunki drzew. Obsiewa obficie tereny porolne, po pożarach i zręby. Rośnie często jako domieszka w [[l:las|lasach]] iglastych i liściastych. Utrzymuje się uparcie na zajętych terenach, nawet wtedy, gdy warunki stają się dla niej mniej korzystne.
+[[d:Drewno]] osiki odznacza się jednorodną, delikatną budową, ma barwę białą z zielonkawym odcieniem, jest lekkie i miękkie, nie zróżnicowane na [[b:biel]] i [[t:twardziel]], rozpierzchłonaczyniowe. [[s:sloje-roczne|Słoje roczne]] są widoczne na wszystkich trzech przekrojach, zwłaszcza po zmoczeniu drewna wodą, [[p:promienie-drzewne|promienie drzewne]] gołym okiem niewidoczne. Używane jest w przemyśle zapałczanym, do wyrobu celulozy i sztucznych włókien, różnego sprzętu gospodarskiego, na gonty i do wielu innych celów. Cenność osiki w gospodarstwie leśnym z każdym rokiem wzrasta.
+{{ :t:topola_osika_3.jpg?nolink&200|}}
+Osika jest gatunkiem eurazjatyckim, o dużym zasięgu geograficznym. Zajmuje bardzo rozległy obszar rozsiedlenia, od północnej Afryki do północnej Europy (70° szer. płn.) oraz od zachodniej Europy po wschodnią Azję. W górach sięga wysoko, powyżej zasięgu buka, w Alpach do 1530 m n.p.m., w Karkonoszach do 1250 m, w Karpatach do 1150 m, w Tatrach do 1425 m n.p.m. W południowych rejonach swego zasięgu osika występuje niemal wyłącznie w górach.
+Najlepsze warunki rozwoju znajduje w krajach nadbałtyckich i w północnej części europejskiego obszaru Rosji. Spośród innych gatunków drzew osika sięga najdalej w step, gdzie przyjmuje zwykle postać krzewiastą, np. w strefie stepowej na południu obszaru b. ZSRR.
+Na obszarze swego olbrzymiego zasięgu wykształciła liczne [[e:ekotypy]], różniące się między sobą wieloma cechami. Na terenie Polski osika dotychczas nie została jeszcze szczegółowo zbadana. Jej stan liczebny w ostatnich kilkudziesięciu latach wydatnie się zmniejszył. Dawniej traktowana jako „chwast" wśród drzew, usuwana była z lasu, bądź też eksploatowano ją nie troszcząc się jednocześnie o jej odnowienie. Obecnie pogląd ten radykalnie się zmienił nie tylko u nas, lecz także i na zachodzie Europy. Osikę z Polski znawcy przedmiotu zaliczają do wartościowego typu borealnego (północnego) albo górskiego, przeciwstawiając jej niekorzystny typ osiki nizinnej, rosnącej w krajach zachodnich (Francja).
+Osikę cechuje szczególnie duża zmienność morfologiczna, a także fizjologiczna. Wyodrębniono dużo [[f:forma|form]] różniących się kształtem i wielkością liści, zabarwieniem kory, pokrojem, a także, w takich samych warunkach środowiskowych, różną odpornością na szkody powodowane przez grzyby.
+W Szwecji (NILSSON-EHLE) i w b. ZSRR (JABŁOKOW) znaleziono osikę triploidalną, o wielkich liściach i wybitnej heterozji wzrostu, zwaną osiką olbrzymią (//P. tremula// 'gigas'), która także jest bardziej odporna na grzyby niszczące drewno (zgniliznę rdzeniową).
+Prace selekcyjne nad osiką podjęte w wielu krajach wykazują duże zalety szybko rosnącego mieszańca otrzymywanego ze skrzyżowania osiki europejskiej (//P. tremula// L.) z osiką z Ameryki Północnej (//P. tremuloides// MICHX.).

t/topola-osika.txt · ostatnio zmienione: 2014/03/08 13:40 (edycja zewnętrzna)