Rodzaj Taxus — cis

Drzewa lub krzewy o czerwonobrązowej korze, łuszczącej się charakterystycznie cienkimi płatami o falistej linii brzegu. Gałęzie ułożone nieregularnie; pączki drobne, okryte łuskami.

Drzewa dwupienne. Kwiaty rozwijają się wczesną wiosną z pąków kwiatowych zawiązanych w lecie ubiegłego roku. Pąki kwiatowe męskie liczne, na wiosnę pękate i żółte, pąki żeńskie mniejsze i smuklejsze, mniej liczne, zielonkawe. Kwiaty męskie tworzą się w pachwinach liści i zawierają od 6 do 14 symetrycznie rozmieszczonych tarczkowatych pręcików z 4—8 workami pyłkowymi. U nasady kwiat jest otoczony dziesięcioma łuskowatymi listkami. Kwiaty żeńskie powstają jako pędy drugiego rzędu u nasady zawiązka pędu wegetatywnego i składają się z trzech par naprzeciwległych łusek oraz ustawionego na szczycie zalążka otoczonego osłonką. U nasady zalążka wytwarza się zawiązek miseczkowatego zgrubienia zwanego osnówką.

Nasiona jajowate, otoczone mięsistą (zwykle szkarłatną) osnówką, otwartą na szczycie kielichowato, dojrzewają w pierwszym roku.

Igły spłaszczone i prawie równowąskie, z wystającym nerwem na górnej stronie; wierzchołek zawsze zaostrzony; u nasady igieł — cienki, krótki ogonek, przylegający do pędu. Górna strona zielona i zwykle błyszcząca, dolna jaśniejsza (ale nie biała), z aparatami szparkowymi.

Cisy nie mają żywicy. W igłach, drewnie i nasieniu występuje trujący alkaloid — taksyna; brak jej tylko w osnówce nasienia, która jest jadalna, bardzo słodka (mdła) i lepka. Osnówką zjadana jest przez ptaki, roznoszące przy tym nasiona; niektóre gatunki ptaków żywią się również nasionami.

Na półkuli północnej występuje 7 gatunków cisów, bardzo podobnych i blisko spokrewnionych. W Europie rośnie tylko jeden gatunek.

Taxus baccata L. — cis pospolity

t/taxus-cis-rodzaj.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)