Sosna czarna

Pinus nigra ARNOLD — sosna czarna

Drzewo wysokości 20—40 (50) m, o koronie wąskiej lub szerokiej; kora na pniu ciemna, prawie czarna, głęboko spękana. Pędy roczne szarobrunatne. Pączki cylindryczne, zaostrzone, brunatne, pokryte żywicą.

Igły zwykle sztywne, po 2 w pęczku, grube i długie (8—15 cm), piłkowane, ciemnozielone, słabo błyszczące lub matowe. Trwałość igieł 4—8 lat. Przewody żywiczne, otoczone komórkami mechanicznymi, występują w miękiszu. Na nizinach kwitnie w maju; nasiona dojrzewają jesienią drugiego roku.

Szyszki jajowate (5—8 cm dł.), zwykle symetryczne, zebrane po 2—4, prawie siedzące; otwierają się w 3 roku i szybko opadają. Łuski nasienne (z wyjątkiem tarczek) ciemne, brązowe lub prawie czarne; tarczki jasne i błyszczące, prawie romboidalne, wypukłe i z poprzecznym, zwykle ostrym kantem; piramidka ciemniejsza, wystająca i często zakończona drobnym wyrostkiem.

Nasiona jajowatowydłużone (5—7 mm dł.), popielatoszare, z dużym jasnym i brunatno prążkowanym skrzydełkiem. Zdolność kiełkowania nasion wynosi około 75%. Zaczyna obradzać około 30 roku życia, pojedyncze osobniki wcześniej. Lata nasienne powtarzają się co 2 lub 3 lata.

Sosna czarna rośnie wolniej od sosny zwyczajnej i ma od niej mniejsze wymagania pod względem żyzności i wilgotności gleby, jest bardziej cienioznośna. Drewno jej przypomina drewno sosny zwyczajnej, twardziel ma czerwoną i liczne przewody żywiczne; jest cięższe.

Jako gatunek odporny na stałe i silne wiatry ma znaczenie ochronne i jest wprowadzana na wydmy nadmorskie. Jest jednym z gatunków drzew iglastych najbardziej odpornym na przemysłowe zanieczyszczenia powietrza i może być stosowana przy zalesieniach w okręgach przemysłowych. Ponadto ma duże walory dekoracyjne.

Występuje w środkowej i południowej Europie oraz w Azji Mniejszej, od środkowej Hiszpanii do wschodnich wybrzeży Morza Czarnego, od Dunaju na północy, do wysp Morza Śródziemnego na południu. Jest to gatunek bardzo zmienny, który wytworzył szereg odmian geograficznych, często oddzielonych licznymi dysjunkcjami.

Na podstawie cech budowy igieł wyróżnia się obecnie 5 podgatunków:

  1. P.n. ssp. nigra (P. n. var. austriaca) występująca w Austrii, środkowych Włoszech, Grecji i b. Jugosławii (najcenniejsza i najczęściej występująca na terenie Polski odmiana),
  2. P. n. ssp. salzmannii występująca w Pirenejach i Hiszpanii,
  3. P. n. ssp. lando występująca na Korsyce, Sycylii i w Kalabrii,
  4. P. n. ssp. dalmatica występująca na zachodnim wybrzeżu i wyspach b. Jugosławii,
  5. P. n. ssp. pallasiana występująca na Półwyspie Bałkańskim, Krymie i w południowych Karpatach.
s/sosna-czarna.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)