Sprawca: Chrysomyxa abietis (Wallr.) Unger

Jest to choroba igieł świerka pospolitego, a niekiedy także obcych świerków (np. Picea pungens) znana na całym niżu europejskim i w okolicach górskich do wysokości około 1700 m n.p.m. Najsilniej poraża gęste świerczyny w wieku 10—20 lat, słabiej w pozostałych klasach wieku. Zwykle ma niewielkie znaczenie gospodarcze.

Na igłach tegorocznych pędów świerkowych ukazują się od końca czerwca najpierw matowe, później świecąco żółte, szerokie poprzeczne paski. Przy silnym porażeniu całe drzewostany przybierają z dala widoczny złotożółty odcień. W maju następnego roku na przebarwionych miejscach igieł pojawiają się pomarańczowoczerwone, wypukłe plamy (telia) o długości do kilku mm. Wkrótce potem igły żółkną, zamierają i przedwcześnie opadają, przez co drzewa tracą większą lub mniejszą część zeszłorocznego igliwia.

Jest nim grzyb Chrysomyxa abietis (Basidiomycotina, Uredinales}, będący rdzą jednodomową i ułomnocyklową, gdyż cały jej rozwój odbywa się na świerku i wytwarza tylko teliospory i zarodniki podstawkowe (sporidia). Teliospory są bezbarwne, cienkościenne, jednokomórkowe, tworzące w masie wydłużone czerwone poduszeczki rozrywające skórkę igły. W maju teliospory dojrzewają i kiełkują w wielokomórkowe podstawki, na których z kolei powstają sporidia. Te ostatnie, przeniesione przez wiatr na nowe pędy majowe, zakażają młode igły, w których powstaje międzykomórkowa grzybnia ze ssawkami. Według niektórych autorów grzyb Darluca filum Cast. (Deuteromycotina, Sphaeropsidales} pasożytuje niekiedy na teliach C. abietis.

Chorobie sprzyja młody wiek (10—20 lat) świerczyn i panująca w nich wysoka względna wilgotność powietrza. Stąd stosunkowo silne i częste cięcia pielęgnacyjne, wprowadzanie domieszek innych gatunków drzew itp. mogą się przyczyniać do ograniczenia występowania choroby. W razie potrzeby lepszej ochrony przed nią można by stosować wycinanie chorych gałęzi (z reguły zakażeniu ulegają tylko niektóre gałęzie, niecałe drzewa), ale jeszcze przed ukazaniem się jaskrawo zabarwionych teliów. Ochrona chemiczna to ostateczność, biologiczna na razie jeszcze nierealna.

Warto wspomnieć, że są znane jeszcze inne choroby igieł świerka niż już opisana. Jest to np. występująca na niżu europejskim rdza świerka i bagna, oraz znana z Alp rdza świerka i różanecznika, obydwie powodowane przez pełnocyklowe grzyby rdzawnikowe, w pierwszym wypadku przez Chrysomyxa ledi (Alb. et Schw.) deBary, w drugim przez Chrysomyxa rhododendri (DC.) deBary. Drugim gospodarzem tego ostatniego jest oczywiście różanecznik, a pierwszego bagno (Ledum palustre). Gospodarcze znaczenie tych chorób jest niewielkie, a ochrona przed nimi problematyczna, m.in. z uwagi na ochronę przyrody. Bliższy opis chorób w podręcznikach fitopatologii leśnej.

Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka „Choroby drzew i krzewów leśnych” Warszawa 1993