Sprawca: Puccinia graminis Pers.

Jest to jedyna ważniejsza dla lasu choroba tego krzewu w naszych warunkach. Występuje głównie na gatunku Berberis vulgaris.

Wiosną (maj) na młodych liściach berberysu pojawiają się po górnej stronie plamki średnicy 2—5 mm, koloru od żółtawego do ceglastobrunatnego. W centrum tych plamek skupione są bardzo drobne czarne punkciki (pyknia). Następnie po dolnej stronie liścia wytwarzają się w miejscach plam pomarańczowoczerwone skupienia ecjów, które ze względu na swą jaskrawą barwę nazywane są „ognikami”. Jeżeli plamki i „ogniki” pokrywają znaczną część powierzchni blaszek, liście zamierają. Silne porażenie krzewu berberysu daje się zauważyć już z odległości kilku metrów.

Chorobę powoduje grzyb Puccinia graminis Pers., (Basidiomycotina, Uredinales). Gatunek ten przechodzi w swoim rozwoju pięć stadiów rozwojowych, z których dwa występują na berberysie, a dwa na zbożach. Po górnej stronie liści berberysu ukazują się czarne punkciki w środkowej części plamek (stadium 0), a po dolnej stronie tzw. ogniki (stadium I), których zarodniki (ecjospory) zakażają później źdźbła zbóż. Na źdźbłach rozwijają się kolejne dwa stadia patogena (II i III), który w końcu zimuje w glebie w postaci zarodników zwanych teliosporami. Z teliospor na wiosnę wyrastają podstawki (stadium IV) i powstałe na nich zarodniki podstawkowe (sporidia) zakażają liście berberysu. Berberys jest więc niezbędnym dla patogena żywicielem, potrzebnym do dokonania jego pełnego cyklu rozwojowego.

Najważniejszym warunkiem sprzyjającym wystąpieniu choroby na berberysie jest bliskość zbóż, na których mogłyby się wytworzyć zimujące zarodniki sprawcy.

Nie stosuje się żadnych zabiegów w odniesieniu do berberysu, ponieważ jest on gospodarczo mniej ważną rośliną-gospodarzem. Z punktu widzenia ochrony zbóż zaleca się unikać sadzenia lub wręcz niszczenie krzewów berberysu rosnących w odległości mniejszej niż 500—1000 m od upraw zbożowych. Warto tu jednak nadmienić, że głównym źródłem zakażenia zbóż przez rdzę źdźbłową jest w naszym kraju nie materiał zakaźny powstały na berberysie, ale masy zarodników (tzw. letnich) nawiewane do nas z południowego wschodu, głównie z Rumunii.

Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka “Choroby drzew i krzewów leśnych” 1993