Produkcyjność lasów w Polsce

Przez produkcyjność lasu (zwaną również wydajnością) rozumie się wielkość bieżącego przyrostu miąższości, jakości i wartości drzewostanów w odniesieniu do jednostki powierzchni leśnej, na której ten przyrost się odbywa.

W nauce o produkcyjności lasu przez to pojęcie rozumie się natomiast ilość drewna wyprodukowanego przeciętnie rocznie z jednostki powierzchni (m3/ha/rok) w ciągu całego cyklu produkcyjnego.

Zróżnicowane warunki produkcji leśnej, wynikające z czynników obiektywnych (struktura siedlisk) oraz z czynników zależnych od człowieka (działalność człowieka w lesie i poza lasem) powodują, że produkcyjność lasu jest także zróżnicowana. Stan produkcyjności różnych obszarów leśnych można ocenić na podstawie porównania potencjalnej produkcyjności siedlisk leśnych z aktualnymi możliwościami produkcyjnymi drzewostanów.

Produkcyjność potencjalna

Produkcyjność potencjalna określa wielkość masy drzewnej możliwej do wyprodukowania przy optymalnym wykorzystaniu siedliska leśnego i drzewostanu w toku całego cyklu produkcyjnego. Miarą tych możliwości jest przyrost roczny w m3 brutto na 1 ha, określany jako przyrost bieżący lub przeciętny.

Produkcyjność aktualna

Produkcyjność aktualna oznacza natomiast wielkość masy drzewnej produkowanej rocznie na jednostce powierzchni przy aktualnym stanie lasu. Miarą produkcyjności aktualnej jest również roczny przyrost miąższości wyrażony w m3 brutto na 1 ha.

Porównanie wskaźników aktualnej oraz potencjalnej produkcyjności lasu orientuje o stopniu wykorzystania produkcyjnych możliwości siedlisk w badanym obszarze leśnym.

Na przestrzenne zróżnicowanie produkcyjności lasów w Polsce mają wpływ następujące czynniki:

  • struktura siedlisk leśnych i stopień ich zniekształcenia lub degradacji,
  • skład gatunkowy drzewostanów wynikający zarówno z granic naturalnych zasięgów drzew leśnych, jak i działalności człowieka,
  • sposoby zagospodarowania,
  • występujące zagrożenia i szkody, które mają wyraźnie regionalny charakter.

Lasy w Polsce zachowały się głównie na terenach odpowiadających ubogim siedliskom borowym, których udział w Lasach Państwowych wynosi 62,9%; żyźniejsze siedliska lasowe zajmują 34,4%, a olsy - 2,7%. Sprawia to, że w lasach państwowych dominują iglaste, a przede wszystkim sosna. Struktura gatunkowa naszych lasów ulega korzystnym przemianom, zwłaszcza z punktu widzenia różnorodności biologicznej. Przede wszystkim zwiększył się udział gatunków liściastych z 13% w 1945 r. do 21,3% w 1996 r. Wyrazem poprawy struktury drzewostanów jest również stały wzrost przeciętnego wieku drzewostanów, który obecnie wynosi 51 lat; w Lasach Państwowych -55 lat, a w lasach prywatnych - 37 lat.

Począwszy od 1956 r., kiedy wykonano w Lasach Państwowych pierwszą pełną inwentaryzację, zasoby drzewne stale rosną. Mimo to wielkość zasobów jest niższa o około 20% od zasobności potencjalnej, wynikającej z naturalnych warunków przyrodniczych. Jest to konsekwencją występującego niepełnego wykorzystania możliwości produkcyjnych siedlisk, i obniżania się przyrostu na skutek zanieczyszczeń powietrza.

W pracach nad założeniami do planu przestrzennego zagospodarowania kraju w zakresie leśnictwa zastosowano do oceny produkcyjności wielkość zasobów drzewnych (grubizny, gałęzi, pni i korzeni) wyrażonych w tonach suchej masy na 1 ha. Produkcyjność ta jest znacznie zróżnicowana i wynosi od 55 w ubogich ekosystemach leśnych (np. w niektórych dzielnicach Krainy Mazowiecko-Podlaskiej) aż do 155 t/ha w Krainie Sudeckiej.

Przyjęto trzy grupy produkcyjności lasu:

  1. Drzewostany o produkcyjności mniejszej od przeciętnej, z zasobami biomasy 55-90 t/ha,
  2. Drzewostany o produkcyjności przeciętnej, 91-110 t/ha,
  3. Drzewostany o wysokiej produkcyjności, ponad 110 t/ha.

Ze 136 wyróżnionych mezoregionów przyrodniczo-leśnych 60 zaliczono do grupy 1, 39 - do grupy 2 a 37 - do grupy 3.

Do obszarów o największej produkcyjności należą:

p/produkcyjnosc-lasow.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)