Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Próba kiełkowania nasion ======
+Laboratoryjne próby kiełkowania i wschodzenia są bardzo przydatne: pozwalają zrozumieć dlaczego i jak [[n:nasiona|nasiona]] reagowały na przedsiewne traktowanie w niekontrolowanych warunkach lub kontrolowanych w pewnym tylko stopniu (piwnice, doły stratyfikacyjne itp.). Pozwalają też lepiej śledzić dalsze losy nasion wysianych w [[s:szkolka-lesna|szkółce]], zwłaszcza nasion uprzednio [[p:przechowywanie-nasion|przechowywanych]] i przysposabianych do siewu. Żywotność, a tym bardziej zdolność kiełkowania i wschodzenia nasion, powinny być podstawą ustalania ich ceny oraz obliczania wartości użytkowej.
+Liczbę wszystkich skiełkowanych nasion danej próbki, wyrażoną jako wartość procentową, nazywamy **„zdolnością kiełkowania"**. Nieraz określa się też inny jeszcze wskaźnik zwany **„energią kiełkowania"**, nie objęty zresztą aktualnymi przepisami ISTA. Oznacza on procent nasion kiełkujących w pierwszej połowie okresu próby kiełkowania. Czas trwania prób kiełkowania nasion poszczególnych [[g:gatunek|gatunków]] jest określony w przepisach ISTA czy w podobnych przepisach lokalnych. Za skiełkowane uznaje się nasiona z rosnącym [[k:korzen|korzeniem]] zarodkowym, który przebił wszystkie okrywy, aktywnie się wydłuża i zakrzywia geotropicznie.
+Próby kiełkowania przeprowadza się z zasady w laboratoriach lub stacjach oceny nasion przy użyciu czterech powtórzeń po 100 nasion (ewentualnie czterech powtórzeń po 50 nasion). Wynikiem próby jest średni procent nasion kiełkujących prawidłowo, obliczony z powtórzeń.
+Poniżej podano różnice warunków prób kiełkowania nasion omawianych gatunków, w zależności od tego czy chodzi o nasiona w stanie spoczynku, czy nasiona niespoczynkowe.
+==== Nasiona niespoczynkowe ====
+Do tej grupy zaliczamy nasiona [[k:klon-srebrzysty|klonu srebrzystego]], [[b:brzoza-betula|brzóz]], [[o:olsza-alnus|olsz]] i [[d:dab-quercus|dębów]] rodzimych.
+Próby kiełkowania nasion  klonu  srebrzystego  przeprowadza się na bibule w kiełkowniku Jacobsena lub w innych kiełkownikach, na świetle, w dowolnej temperaturze stałej zakresu 20-23°C. Liczenie nasion skiełkowanych przeprowadza się w 7 i 21 dniu trwania próby, ostatni termin kończy próbę.
+Natomiast próby kiełkowania niespoczynkowych nasion brzóz i olsz przeprowadza się w Polsce na wilgotnej bibule, również w kiełkowniku Jacobsena, lecz i temperaturze cyklicznie zmiennej. Zasady oceny nasion ISTA zalecają tu temperaturę 20-30°C i co najmniej 8 godzin oświetlenia na dobę podczas 8-godzinnej fazy cieplejszej. W Polsce stosuje się dobowe cykle cieplne 23-27°C ; 2-godzinną fazą cieplejszą i te same co wyżej warunki oświetlenia. Liczenia przeprowadza się według ISTA w 7 i 21 dniu próby, w Polsce w myśl zasad tu obowiązujących - po 7 i 14 dniach.
+Próby kiełkowania żołędzi można przeprowadzić kilkoma sposobami:
+  * Żołędzie można zmieszać z podłożem takim samym jak to, którego używa się do [[s:stratyfikacja-nasion|stratyfikacji]], a więc z wilgotną mieszaniną drobnego piasku i torfu w proporcji objętościowej   1:1  lub  z  wermikulitem.  Słoje  z  tak  traktowanymi żołędziami umieszcza się w komorze z temperaturą 20°C, a stan nasion sprawdza się w odstępach tygodniowych przez 6-8 tygodni, dowilżając podłoże w razie potrzeby. Podczas każdej kontroli żołędzie wyjmuje się z podłoża i liczy te, których korzeń aktywnie rośnie, po czym wkłada się je z powrotem w podłoże. Żołędzie usuwa się z próby ostatecznie dopiero po pojawieniu się rosnącego epikotylu. Wychodząc z tych danych można skonstruować dwie krzywe: krzywą pojawiania się korzeni i krzywą wyrastania epikotyli ([[p:pedy|pędów]]).
+  * Żołędzie przecina się poprzecznie, a do próby kiełkowania używa się odciętej części przykorzeniowej, pozostawiając 2/3 [[l:liscienie|liścieni]]. Próby kiełkowania przeprowadza się w pudełkach plastikowych napełnionych wilgotną mieszaniną piasku z torfem opisaną powyżej. Żołędzie wciska się lekko w to podłoże, korzeniem zarodkowym ku górze. Pudełka przykrywa się przeźroczystym wiekiem z otworami wentylacyjnymi, co ułatwia obserwacje kontrolne żołędzi. Próba przebiega w temperaturze 20°C we względnej ciemności lub przy 8-godzinnym oświetleniu na dobę.
+  * Żołędzie wciska się do połowy w podłoże, w pozycji poziomej lub pionowej, korzeniem zarodkowym ku górze, a znamieniem w dół, co ułatwia ich napęcznienie. Do prób używa się pudełek plastikowych bez wieka, napełnionych wilgotnym wermikulitem. Próby przebiegają w temperaturze 20-22°C i wilgotnej atmosferze. Umieszczenie żołędzi na powierzchni podłoża ułatwia obserwacje.
+  * Żołędzie poddaje się próbie kiełkowania w pudełku plastikowym nakrytym wiekiem, na wilgotnej bibule, ułożonej na kawałku grubej maty celulozowej o duże zdolności wchłaniania wody.
+Pierwsze dwa sposoby stosowane są w Polsce, zwłaszcza w Instytucie Dendrologii PAN w Kórniku, pozostałe dwa we Francji, w Nancy i w stacji La Secherie de la Joux.
+==== Nasiona spoczynkowe ====
+Do tej grupy należą m.in. nasiona [[b:buk-pospolity|buka]], [[c:czeresnia-ptasia|czereśni ptasiej]], [[g:grab-pospolity|grabu]], [[j:jesion-wyniosly|jesionu]], [[k:klon-jawor|klonu jaworu]], [[k:klon-pospolity|klonu zwyczajnego]] i [[l:lipa-drobnolistna|lipy drobnolistnej]].
+=== Podłoże i warunki cieplne ===
+Próby kiełkowania nasion w stanie spoczynku są próbami stratyfikacyjnymi, bo przebiegają aż do końca w wilgotnym podłożu w warunkach [[s:stratyfikacja-nasion|stratyfikacji]].
+Próby takie składają się z dwu części: z przysposobienia do kiełkowania przez stratyfikację wyłącznie chłodną (dotyczy to nasion buka, jaworu i klonu zwyczajnego) lub ciepło-chłodną (pozostałe gatunki), i z właściwej próby kiełkowania. Próba kiełkowania polega tu na pozostawieniu nasion w warunkach stratyfikacji chłodnej (najczęściej buk, klon jawor i klon zwyczajny) lub na poddaniu ich na oddziaływanie temperatury cyklicznie zmiennej (wszystkie gatunki). Wysoki pułap cieplny tych wahań przy stosunkowo niskiej temperaturze podstawowej (3°C) sprawia, że kiełkowanie rozpoczyna się wcześnie i przebiega energicznie.
+Sztuczne układy cieplne cyklicznie zmienne są zbliżone do zmiennego przebiegu temperatury w [[g:gleba lesna|glebie]] w górnych jej warstwach w okresie od końca marca do początków maja. W okresie tym nocą i nad ranem dochodzi nieraz do znacznego spadku temperatury, a nawet do przymarznięcia powierzchni gleby, a w dzień, dzięki promieniowaniu słońca, gleba może się nagrzać przejściowo nawet do temperatury 25-28°C.
+Faza ciepła stratyfikacji ciepło-chłodnej powinna przebiegać w temperaturze 20°C (czereśnia, grab, jesion i lipa) lub w 25°C (czereśnia), faza chłodna w 3°C. Następujący po niej okres kiełkowania (część druga próby) może przebiegać w różnych układach cyklicznie zmiennych, np. w 3∼20°C lub 3∼25°C (cykle 16 + 8 godzin/dobę) czy w 5~15°C (14+10 godzin/dobę).
+Warunki cieplne cyklicznie zmienne można uzyskać korzystając z dwóch komór: jedną z kontrolowanym poziomem temperatury na poziomie 15, 20 lub 25°C, drugą z temperaturą 3 lub 5°C. Wymaga to jednak codziennego, dwukrotnego przenoszenia materiału nasiennego - z jednej komory do drugiej i odwrotnie. Można też uzyskać temperatury cykliczne w jednej komorze, odpowiednio programowanej pod względem cieplnym.
+W laboratoryjnych próbach kiełkowania nasion spoczynkowych można korzystać z różnych technik:
+  * Nasiona każdego powtórzenia miesza się z podłożem stratyfikacyjnym (wilgotna mieszanina drobnego piasku i miału torfowego) i wsypuje do słoików z szeroką szyjką, o pojemności co najmniej 250 ml. Każdy słoik przykrywa się folią aluminiową z kilkoma otworami wentylacyjnymi. Zawartość słoika jest dzięki temu chroniona przed wysychaniem, a wentylacja jest zapewniona. Słoiki ustawia się w ciemnej komorze z odpowiednią temperaturą. W razie potrzeby słoje przenosi się z komory do komory. Sposób ten jest stosowany w Polsce, zwłaszcza w Kórniku, gdzie zresztą został wprowadzony i wypróbowany.
+  * We Francji używane są do prób kiełkowania pudełka plastikowe przykrywane nieszczelnie wieczkiem. Pudełka napełnia się do pewnej wysokości podłożem stratyfikacyjnym (jak wyżej), w które wciska się nasiona do połowy. Pudełka umieszcza się w komorze o odpowiednich warunkach cieplnych, we względnej ciemności. Warunki tej próby są zbliżone do próby stosowanej w Polsce - podłoże kiełkowania nasion jest takie samo lub jest nim wermikulit, a jeśli chodzi o warunki cieplne, to najczęściej stosowana jest temperatura cyklicznie zmienna 5~15ºC.
+=== Obserwacje kontrolne ===
+Podczas stratyfikacyjnych prób kiełkowania nasiona są kontrolowane w regularnych odstępach czasu: w temperaturach 20,25, 3~20, 3~25 i 5~15°C co tydzień, w 3°C co dwa tygodnie. Chociaż nasiona w ciepłej fazie stratyfikacji nie kiełkują, to jednak niektóre z nich mogą ulec zepsuciu, należy je więc wydzielić, policzyć i usunąć. Kiełkować zaczynają nasiona w fazie chłodnej, tj. w temperaturze 3°C. W tym też momencie należy podjąć decyzję czy przewiduje się powolną kontynuację kiełkowania w obniżonej temperaturze (3°C), czy kiełkowanie szybkie, w temperaturze podwyższonej lub cyklicznie zmiennej.
+W przypadku wyboru temperatury podwyższonej, chłodną fazę stratyfikacji należy zakończyć w najbardziej dla nasion odpowiednim momencie, tj. wtedy, gdy obserwuje się kilka zaledwie procent nasion skiełkowanych. Zbyt wczesna zmiana temperatury obniżonej na wyższą lub cyklicznie zmienną sprawi, że uzyskana zdolność kiełkowania będzie niższa od możliwej do osiągnięcia, ze względu na indukcję nowego spoczynku w tych nasionach, których spoczynek jeszcze w dostatecznym stopniu nie ustąpił. Przyczynia się do tego podwyższona temperatura oddziałująca bądź w sposób ciągły, bądź w cieplejszych fazach cykli robowych. Za skiełkowane uważa się te nasiona, których korzeń zarodkowy osiągnął lub przekroczył w terminie obserwacji kontrolnej długość 3 mm; nasiona takie liczy się i usuwa, podobnie jak nasiona ulegające zepsuciu. Wyjątkiem są kiełkujące epigeicznie nasiona niektórych gatunków, które po skiełkowaniu (wzrost korzenia) pozostawia się jeszcze w podłożu, w celu umożliwienia obserwacji wzrostu pędu.
+Po każdej kontroli i ewentualnym dowilżeniu, mieszaninę nasion i podłoża osypuje się z powrotem do słoików, jeżeli korzysta się z tego sposobu przeprowadzania prób kiełkowania. W pudełkach zrasza się tylko nasiona i powierzchnię podłoża. Po zakończeniu próby ustala się przyczynę powstrzymania się od kiełkowania nasion pozostałych, tj. do końca nie kiełkujących. W tym celu poddaje sieje próbie krojenia lub którejś z [[p:proba-barwienia-zarodkow-nasion|metod oceny żywotności przez barwienie]]. Okazuje się wtedy, że nie kiełkujące nasiona są martwe lub puste, albo też nadal żywotne. W ostatnim przypadku ich spoczynek jeszcze nie ustąpił całkowicie, a w trakcie próby kiełkowania został na nowo pogłębiony przez indukcję spoczynku wtórnego.

p/proba-kielkowania-nasion.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:41 (edycja zewnętrzna)