Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

Odnośnik do tego porównania

o:ogolne-cechy-szeregow-sukcesyjnych [2013/09/15 12:40] (aktualna)
Linia 1: Linia 1:
 +====== Ogólne cechy szeregów sukcesyjnych ======
 +
 +Naturalna sukcesja w obecnych warunkach klimatycznych przebiega zazwyczaj w pewnym określonym kierunku: od [[z:zbiorowiska-roslinne|zbiorowisk]] mniej zwartych jednowarstwowych do bardziej zwartych wielowarstwowych, od niżej do wyżej zorganizowanych. Sukcesje tzw. **regresywne**, przebiegające w odwrotnym kierunku, przeważnie wywołane są przez działalność człowieka (np. przez nadmierny wypas bydła lub podniesienie poziomu wód gruntowych).
 +
 +
 +Cechą charakterystyczną szeregów sukcesyjnych jest to, że każdy ich człon przyczynia się do przekształcenia siebie samego, bowiem współdziała w przemianie siedliska w takim kierunku, jaki jest niekorzystny dla niego, a korzystny dla następującego po nim stadium sukcesji.
 +Czas trwania poszczególnych stadiów sukcesji bywa bardzo różny. Mogą one zmieniać się z roku na rok, np. stadia zarastania zrębów leśnych lub zbiorowisk nadrzecznych, bądź też trwać dziesiątki lub setki lat. Ten sam zespół w jednych swych płatach może ulegać szybko wyraźnym przemianom, w innych natomiast może trwać bardzo długo bez wyraźnej zmiany. Zespół taki nazywamy **trwałym**. Zespoły wysokogórskie, rosnące w warunkach hamujących lokalnie dalszą sukcesję roślinności, są zespołami długotrwałymi.
 +
 +Jeśli człowiek zniszczy naturalne [[z:zespoły-roślinne|zespoły roślinne]] (np. przez wyrąbanie lasu), a następnie nie uprawia danego terenu i pozostawia go własnemu losowi, to rozpoczyna się tam sukcesja zmierzająca do odtworzenia zespołów, które tam występowały poprzednio. Natomiast, jeśli zniszczenie posunie się bardzo daleko, a zwłaszcza gdy się ono powtarza wielokrotnie, powrót naturalnych zbiorowisk roślinnych może stać się niemożliwy.
 +
 +Charakterystyczną cechą różnych szeregów sukcesyjnych w obrębie tej samej krainy geobotanicznej jest ich zbieżność, czyli zmierzanie do niewielu, bądź nawet do jednego tylko zespołu roślinnego. Tego rodzaju zespoły nazywamy **zespołami klimaksowymi** lub **klimaksami roślinności**.
 +
 +Zespołami klimaksowymi np. w Karpatach są: //Pinetum mughi carpaticum// w piętrze [[s:sosna-gorska|kosówki]], natomiast //Plagiothecio-Piceetum tatricum// w piętrze regla górnego. Klimaksowe są także zespoły roślinne, do których zmierzają w swym rozwoju wszystkie serie sukcesyjne w danej krainie geobotanicznej, jeśli ich przebieg i współzależny z nim rozwój [[g:gleba-lesna|gleby]] odbywają się w ramach klimatu ogólnego tej krainy w sposób normalny, nie zakłócony przez żadne wstrząsy o charakterze katastrof, wywołane przez czynniki lokalne.
 +
 +Osiągnięcie stadium klimaksowego nie oznacza bynajmniej kresu przemian sukcesyjnych, ani tym bardziej całkowitego zastoju. Stadium to zamyka tylko pewien szereg rozwojowy zespołów i gdy zmieni się układ czynników warunkujących jego trwałość, staje się zaczątkiem nowego szeregu sukcesyjnego, mogącego zmierzać w innym kierunku niż poprzedni.
 +
 +Rozwój roślinności w kierunku zespołu klimaksowego pozostaje w związku z ogólnymi kierunkami rozwojowymi podłoża i szaty roślinnej. 
 +
 +Są to:
 +
 +  * naturalny kierunek rozwoju podłoża;
 +  * naturalna dążność roślinności do rozrastania się i tworzenia zwartych skupień;
 +  * w terenach górskich — naturalny rozwój rzeźby, zmierzającej w kierunku łagodzenia jej form i zmniejszenia spadków.
 +
 +Powyższe tendencje rozwojowe, współdziałające ze sobą, wytwarzają warunki, które umożliwiają wytworzenie się zespołu klimaksowego przynajmniej na pewnych stanowiskach w obrębie danej krainy. Równocześnie istnieją jednak czynniki, które hamują rozwój roślinności oraz gleby i przeciwstawiają się wykształceniu klimaksu roślinności. Są to: bardzo silne działanie [[k:klimatyczne-czynniki-siedliska-wiatr|wiatru]], stromość zboczy, długie zaleganie śniegu, stałe lub okresowe zawilgocenie gleby, zasolenie gruntu itp. Czynniki te działają lokalnie i umożliwiają nieraz długotrwałe utrzymywanie się zespołów nieklimaksowych, zatrzymujących się w sukcesji na którymś ze stadiów przedklimaksowych.
 +Ogólny kierunek rozwojowy terenu może spowodować ustanie na danym stanowisku działania czynników lokalnych i wówczas lokalnie uwarunkowany płat danego zespołu zacznie rozwijać się w kierunku zespołu klimaksowego.
 +
 +Do wytłumaczenia natury wielu zjawisk utrwalania się końcowych stadiów szeregu sukcesyjnego nie wystarcza jednak **monoklimaksowa teoria**. Klimat nie zawsze jest decydującym wyznacznikiem klimaksu, często nie mniej decydujące znaczenie dla stadiów klimaksowych mają pewne specyficzne i względnie trwałe warunki topograficzne, wodne lub glebowe, które w swym oddziaływaniu na kierunek sukcesji uzyskują nawet przewagę nad warunkami klimatycznymi. W związku z powyższym niektórzy badacze (BRAUN-BLANQUET) przyjmują jeszcze tzw. **paraklimaks**, tj. taki stan, kiedy zespół rozwijający się na podłożu skrajnie ubogim nie ma możności przekształcenia się w zespół klimaksowy. Inni znów (TÜXEN) przyjmują, że wpływ podłoża nie zostaje całkowicie wyeliminowany nawet przy najdłużej trwającym rozwoju. Przyjmują oni dla kilku zasadniczych typów podłoża odrębne zbiorowiska klimaksowe, które razem stanowią grupę klimaksową. Jest to **teoria poliklimaksowa**, według której klimaks oznacza w ogóle szczytowe stadium rozwoju, w którym zespoły osiągają najwyższy stopień uzgodnienia z siedliskiem i największą trwałość. Są wreszcie badacze, którzy teorii klimaksowej nie przyjmują w żadnej jej postaci.
 +
 +W ostatnich latach badania dynamiki zbiorowisk roślinnych były szeroko rozwijane. Ich wyniki podsumowano i przedyskutowano w pracach FALIŃSKIEGO (1991), FALIŃSKIEJ (1986, 1996), KERSHAW (1978).
  
o/ogolne-cechy-szeregow-sukcesyjnych.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)