Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

Odnośnik do tego porównania

o:odnowienie-naturalne-buk [2013/09/15 12:40] (aktualna)
Linia 1: Linia 1:
 +====== Odnowienie naturalne - buk ======
  
 +
 +[[b:buk-pospolity|Buk]] jest [[g:gatunek|gatunkiem]] cienistym i jak większość tych gatunków odnawia się dobrze [[s:samosiew|samosiewnie]], zwłaszcza w optymalnych dla jego rozwoju regionach. Odnowienie naturalne sprawia, że należy on do „trudniejszych" gatunków w zagospodarowaniu lasu. Lata nasienne są bowiem u buka bardzo rzadkie. Dodatkowym kłopotem w odnowieniu naturalnym buka są zakłócenia pogodowe w klimacie naszego kraju.
 +
 +Buk często tworzy lite [[d:drzewostan|drzewostany]], jednak pełnię swych zalet hodowlanych wykazuje on w zespołach wielogatunkowych z [[d:dab-quercus|dębem]], [[j:jesion-wyniosly|jesionem]], [[k:klon-jawor|jaworem]], [[l:lipa-tilia|lipą]], [[w:wiaz-ulmus|wiązem]], [[j:jodla-pospolita|jodłą]], [[s:swierk-pospolity|świerkiem]], [[m:modrzew-europejski|modrzewiem]] i [[j:jedlica-zielona-daglezja-zielona|jedlicą]]. Jednogatunkowe buczyny uważa się za wynik błędnej gospodarki człowieka. Dlatego obecnie człowiek musi podejmować działania zmierzające do urozmaicenia składu gatunkowego buczyn, przez wprowadzanie gatunków domieszkowych.
 +
 +Działania zmierzające do uzyskania odnowienia naturalnego muszą być zsynchronizowane z latami nasiennymi. Buk obradza rzadko, obfite lata nasienne występują u buka co 6-10 lat. Pomiędzy latami nasiennymi zdarzają się urodzaje średnie i słabe. Dla odnowienia naturalnego ważne są lata urodzajów pełnych i średnich. Zawiązywanie pączków kwiatowych następuje w roku poprzedzającym owocowanie, dlatego spodziewany rok nasienny można już stwierdzić jesienią lub zimą poprzedzającą rok kwitnienia. Zaobserwować można wtedy na bukach kuliste pączki kwiatowe wyraźnie odróżniające się od zwykłych spiczastych pączków pędowych.
 +Jak wykazują obserwacje, wysokie temperatury czerwca i lipca w roku zawiązania się pączków kwiatowych, czyli w roku poprzedzającym owocowanie, wpływają korzystnie na urodzaj buka. Na zwiększenie urodzaju można wpływać przez prześwietlenie drzewostanu wzmacniając [[k:korona|korony]] [[d:drzewa|drzew]] oraz poprzez nawożenie mineralne, szczególnie azotowe i fosforowe.
 +
 +Dla działań gospodarczych związanych z [[n:naturalne-odnowienie-lasu|odnowieniem naturalnym]] buka ważna jest znajomość przebiegu opadu bukwi w roku urodzaju. Opad zaczyna się już od końca września lub początku października i może trwać do grudnia. Największe nasilenie ma miejsce w pierwszych trzech tygodniach (70-80%).
 +Prognozowanie urodzaju buka jest bardzo ważne, gdyż przygotowanie do lat nasiennych musi być bardzo staranne. Z latami nasiennymi wiąże się przygotowanie gleby oraz przeprowadzenie [[c:ciecia-obsiewne|cięć obsiewnych]].
 +
 +W praktyce zaleca się stosować następujące sposoby przygotowania [[g:gleba-lesna|gleby]] pod odnowienie naturalne buka:
 +
 +  * __//Przygotowanie gleby przez odsłonięcie gleby mineralnej.//__ Najprostszym i najpospolitszym sposobem pozwalającym na odsłonięcie 30-40% powierzchni do gleby mineralnej jest wyoranie pasów pługiem leśnym. Bukiew opadła na glebę mineralną najlepiej przezimowuje, daje lepsze wschody oraz mniejsze wypady wschodów. Lekkie zmieszanie bukwi po opadnięciu z glebą mineralną daje jeszcze lepsze rezultaty.
 +
 +  * __//Przygotowanie gleby przez obróbkę talerzówkami.//__ Najlepsze efekty daje talerzowanie „na krzyż". Jest to jednak mniej korzystny sposób przygotowania gleby, gdyż uwidacznia się ujemny efekt zmieszania [[p:prochnica-lesna|próchnicy]] i ściółki z glebą. W okresie lekkich i wilgotnych zim, ten sposób przygotowania gleby wpływa na większy procent pleśnienia bukwi.
 +
 +  * __//Przygotowanie gleby glebogryzarką.//__ Daje podobne rezultaty jak przygotowanie talerzówką. Dodatkowo można tu mieć do czynienia z częstszym uszkadzaniem [[k:korzen|korzeni]] i częstszym uszkadzaniem narzędzi.
 +
 +  * __//Przygotowanie gleby kultywatorami.//__ Jest najmniej korzystnym sposobem przygotowania gleby. Wpływa na większe zachwaszczenie gleby, przy grubej warstwie próchnicy i ścioły daje bardzo słabe rezultaty. Poza tym kultywator jest narzędziem ulegającym bardzo często uszkodzeniom.
 +
 +Przy odnowieniu naturalnym buka bardzo ważna jest jakość gospodarowania w buczynach w okresie poprzedzającym odnowienie naturalne. Bardzo ważną rolę odgrywają cięcia pielęgnacyjne. Selekcyjny charakter cięć pielęgnacyjnych poprawia jakość drzewostanów, a przez to genetyczną wartość powstałego pod okapem odnowienia naturalnego. Cięcia pielęgnacyjne przez odpowiednią regulację [[z:zwarcie-drzewostanu|zwarcia]] koron pozwalają na dopuszczenie [[k:klimatyczne-czynniki-siedliska-światło|światła]] do dna [[l:las|lasu]] co wpływa korzystnie na proces rozkładu ściółki i jakość powstałej próchnicy. Naturalne przygotowanie gleby do odpowiedniego stanu poprzez prawidłowo przeprowadzone trzebieże powinno przebiegać stopniowo przez umiarkowane cięcia w ciągu 20 lat przed rozpoczęciem procesu odnowienia naturalnego. Prawidłowo przeprowadzone [[c:ciecia-pielegnacyjne|cięcia pielęgnacyjne]] ([[t:trzebiez|trzebieże]]) w drzewostanach bukowych zastępują [[c:ciecia-przygotowawcze|cięcia przygotowawcze]].
 +
 +Przed rozpoczęciem odnowienia naturalnego w drzewostanach bukowych należy odpowiednio zaplanować prace, które powinny uwzględniać:
 +
 +  * podział drzewostanu na strefy manipulacyjne,
 +  * wyznaczenie szlaków zrywkowych,
 +  * ewentualne sztuczne wprowadzenie w cięciach gniazdowych [[g:gatunek-domieszkowy|gatunków domieszkowych]] wyprzedzających naturalne odnowienie buka,
 +  * przeprowadzenie cięć przygotowawczych w drzewostanach pielęgnacyjnie zaniedbanych,
 +  * w zależności od stanu gleby przygotowanie jej w roku nasiennym pod odnowienie naturalne,
 +  * wykonanie w roku nasiennym [[c:ciecia-obsiewne|cięcia obsiewnego]] i uzyskanie [[s:samosiew|samosiewu]],
 +  * wykonanie cięć odsłaniających oraz cięcia uprzątającego.
 +
 +Zakres prac uzależniony jest od stanu wyjściowego drzewostanu.
 +Przy realizowaniu odnowienia naturalnego buka poważnym problemem są szkody przy pozyskaniu i zrywce [[d:drewno|drewna]]. Szkody można zminimalizować przez odpowiednie rozplanowanie prac, tzn. ustalenie dróg wywozowych, wyznaczenie szlaków zrywkowych. Ład przestrzenny musi być ustalony przed rozpoczęciem cięć w drzewostanach bukowych, gdyż warunkuje on zmniejszenie strat przy pozyskaniu drewna.
 +
 +Udział gatunków domieszkowych powinien być w podstawowych ramach zaplanowany. Należy określić docelowy [[s:sklad-gatunkowy-drzewostanu|skład gatunkowy]] i do niego dążyć. Czasami chcąc uzyskać odpowiedni skład gatunkowy zachodzi potrzeba wykonania wyprzedzającego cięcia gniazdowego i wprowadzenia na gniazdach, przed odnowieniem naturalnym buka, odpowiednich gatunków domieszkowych.
 +
 +W drzewostanach pielęgnacyjnie zaniedbanych należy przeprowadzić cięcia przygotowawcze (powtarzając je co 2-3 lata). Cięcia przygotowawcze przyspieszają rozkład ściółki i próchnicy do stanu umożliwiającego odnowienie naturalne. Optymalny stan jest wtedy, gdy korzonki kiełkującej bukwi przenikają do gleby mineralnej już w pierwszym roku. W przypadku niedostatecznego przysposobienia gleby, bądź istnienia zachwaszczenia, w roku nasiennym późnym latem lub wczesną jesienią, przed opadem bukwi przygotowuje się glebę pod odnowienie naturalne.
 +Kolejną fazą jest cięcie obsiewne, które musi być związane ze ściśle określonym dobrym rokiem nasiennym. Cięcie to najlepiej wykonać w zimie po opadnięciu bukwi. Ścinka i zrywka w pewnym stopniu przygotowują glebę przez jej wzruszenie, a także powodują częściowo przykrywanie nasion. Cięcia obsiewne powinny być cięciami umiarkowanymi, stanowiącymi zabezpieczenie w razie nieudanego obsiewu.
 +
 +Należy pamiętać, że w całym wstępnym okresie przygotowania drzewostanu do odnowień z cięciami obsiewnymi włącznie obowiązuje zasada bardzo ostrożnej ingerencji poprzez cięcia.
 +Wykonując cięcia obsiewne należy pamiętać, że lepiej jest utrzymać początkowo zwarcie lekko „za ciemne" niż „za jasne". Naloty buka zadowalają się bowiem w pierwszych latach znacznie mniejszą ilością światła niż podrost w okresie późniejszym. Na glebach skłonnych do zachwaszczenia można w wielu wypadkach zrezygnować z cięcia obsiewnego i czekać na obfity rok nasienny po wykonaniu tylko cięć przygotowawczych. Zadrzewienie 0,9 zapewnia nalotowi wystarczającą do życia ilość światła w dwóch pierwszych latach.
 +Cięcia obsiewne zapewniają nalotowi niezbędną ilość światła przez pierwsze 2-3 lata.
 +
 +Pierwsze //cięcie odsłaniające// nad nalotem bukowym wykonuje się podczas drugiej zimy po obsiewie, gdy siewki ukończą dwa lata. Następne cięcia należy powtarzać zależnie od potrzeb co 3-4 lata. Cięcia odsłaniające, zwłaszcza pierwsze, należy umiejętnie stosować pamiętając o dużej wrażliwości młodych odnowień na spóźnione przymrozki. Buk bardzo niekorzystnie reaguje na zbyt gwałtowne odsłonięcie nalotów. Przy cięciach odsłaniających nie stosuje się równomiernego przerzedzania drzewostanu, lecz prowadzi się pielęgnację powstałych nalotów. Należy więc prześwietlać drzewostan pewnymi skupinami, aby pomóc powstałym grupom odnowieniowym. Okres odnowień i związanych z nimi cięć odsłaniających należy właściwie wykorzystać dla uzyskania bardzo istotnego u buka przyrostu z prześwietlenia. Okres ten trwa praktycznie do 20 lat. Należy przestrzegać zasady, aby w cięciach przygotowawczych, obsiewnych oraz pierwszych nawrotach cięć odsłaniających nie usuwać najwartościowszych drzew. Pozostawienie tych drzew wpływa na wartość genetyczną powstających samosiewów oraz podnosi efekty ekonomiczne uzyskiwane z tych drzewostanów.
 +Gdy najmłodszy podrost osiągnie wysokość 60 cm, przystępuje się do cięć uprzątających, tj. całkowitego usunięcia reszty starodrzewu. Jest to praktycznie ostatnie cięcie odsłaniające.
 +
 +Po wykonaniu cięcia uprzątającego należy uporządkować powierzchnię odnowień. Podczas tego porządkowania usuwa się nadmiar nalotów gatunków lekkonasiennych ([[b:brzoza-brodawkowata|brzozy]], [[t:topola-osika|osiki]]) i porządkuje strukturę uzyskanych nalotów. Po uporządkowaniu powierzchni następuje zlustrowanie nie obsianych luk, zaplanowanie rozmieszczenia odpowiednich gatunków i przystąpienie do sztucznego zalesiania luk.
 +----
 +Źródło: Elżbieta Murat "Poradnik hodowcy lasu" 1999
o/odnowienie-naturalne-buk.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)