Modrzew europejski

Larix decidua MILL. ssp. decidua (L. europaea DC.) — modrzew europejski typowy (m. pospolity)

Drzewo wysokości 30—40 (50) m i pierśnicy 80—100 cm, o prostej strzale i stosunkowo wąskiej koronie. Korowina gruba, głęboko spękana, z czerwonym odcieniem. Pędy wydłużone nagie, żółtawe, błyszczące, zwisające. Kwitnie jednocześnie z rozwojem igieł, w kwietniu lub na początku maja.

Kwiaty męskie siarkowożółte, skierowane ku dołowi; żeńskie skierowane ku górze, o różnym zabarwieniu, najczęściej zielone z czerwoną obwódką, wyjątkowo karminowe. Szyszki o bardzo zmiennym kształcie, jajowate lub podłużne, długości 2—4 cm; łuski nasienne miseczkowate, najszersze w połowie długości szyszki, zaokrąglone lub nieznacznie wykrojone, z brzegiem lekko wygiętym na zewnątrz. Szyszki często przerośnięte pędami. Łuski nasienne po wyschnięciu kruche. Czubki łusek wspierających, a często również brzegi skrzydełek nasion, widoczne przynajmniej w dolnej części szyszki. Nasiona odwrotniejajowate, długości 3—4 mm, z półkolistym jasnobrązowym skrzydełkiem długości 6—8 mm, przyrośniętym do nasienia. Nasiona dojrzewają w październiku i listopadzie, lecz szyszki otwierają się w lutym i nasiona wysypują się do czerwca. Zdolność kiełkowania nasion wynosi 20—40 (72%) i zachowuje się przez 4—5 lat. Nasiona wysiane na wiosnę kiełkują po 3—4 tygodniach, rozwijając 5—7 delikatnych, w przekroju trójkątnych liścieni.

Modrzew europejski w młodości rośnie bardzo szybko; w pierwszym roku dorasta do wysokości 15 cm; przeciętny roczny przyrost między 5 a 20 rokiem życia dochodzi do 1 m. W wieku 60—150 lat przyrost na wysokość słabnie. Żyje do 500 lat. Zaczyna obradzać już w wieku 10—20 lat, w zwarciu w 30—35 roku życia; obficie obradza co 3—5 lat. Jest gatunkiem najbardziej światłożądnym spośród naszych drzew iglastych, nie znosi ocienienia ani górnego, ani bocznego; sam również daje mało cienia.

System korzeniowy ma silny, z rozwiniętym korzeniem palowym i licznymi korzeniami bocznymi; jest odporny na wiatry wywalające. Wymagania co do gleby ma umiarkowane; lubi gleby świeże, przewiewne, głębokie, dobrze zdrenowane; unika gleb ciężkich, gliniastych, zwłaszcza podmokłych, z wodą zastoiskową, jak również suchych gleb piaszczystych. Pod względem wilgotności gleby ma wymagania mniejsze od świerka. Wymagania względem klimatu również ma niewielkie i jako gatunek górski dobrze znosi długie zimy. Nie obawia się dużych wahań temperatury, wystarcza mu niewielka ilość ciepła. Modrzew europejski jest drzewem przystosowanym do klimatu o charakterze kontynentalnym.

Drewno modrzewia jest bardzo cenne, trwałe, zawiera żywicę, a pod względem własności fizykomechanicznych przewyższa wszystkie gatunki naszych drzew iglastych. Jest ono zróżnicowane na biel i twardziel; biel wąski, biały, z lekkim brązowym odcieniem, twardziel szeroka, czerwonobrązowa. Słoje roczne widoczne na wszystkich przekrojach. Promienie drzewne niewidoczne gołym okiem.

Modrzew europejski jest gatunkiem środkowoeuropejsko-górskim. Występuje głównie w Alpach i Karpatach, gdzie zasięg jego łączy się z zasięgiem modrzewia polskiego. W Alpach przeważnie występuje w partiach wyższych; dolna granica występowania nie schodzi poniżej 500 m; na wysokości 1600—2200 m tworzy rozległe lasy wraz ze świerkiem i limbą, a pojedyncze okazy można znaleźć na wysokości 2500 m n.p.m. W Polsce osiąga północną granicę zasięgu i naturalnie występuje tylko w Tatrach, w pasie na wysokości 800—1550 m n.p.m., a w postaci karłowatej nawet do piętra turniowego.

Zmienność modrzewia europejskiego jest znaczna pod względem wielkości szyszek, barwy kwiatów i pokroju drzewa. Na podstawie zabarwienia kwiatów żeńskich wyróżniamy następujące formy modrzewia: czerwoną (f. rubra), zieloną (f. viridiflora), różową (f. rosiflora), żółtą (f. sulphured) lub prawie białą (f. alba).

Na podstawie wielkości szyszek wyróżniono formę o szyszkach drobnych (f. microcarpa) i o szyszkach dużych (f. macrocarpa), a na podstawie kształtu łusek nasiennych szyszki formę zaokrągloną (f. typica) i uciętą (f. obtusata). Według pokroju korony wyróżniono formę zwisającą ('Pendula') i stożkowatą ('Fastigiata').

m/modrzew-europejski.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)