Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Martwica korkowa (korowina) ======
+Martwica korkowa jest to rodzaj wtórnej tkanki okrywającej (perydermy), która tworzy się u drzew na skutek wieloletniego, cyklicznego działania fellogenu w obrębie [[k:kora|kory]].
+Pierwszy pokład perydermy zakłada się już na tegorocznych [[p:pedy|pędach]] w subepidermalnej warstwie kory pierwotnej, a czasami nawet w komórkach skórki (np. u [[w:wierzba-salix|wierzby]] i [[t:topola-populus|topoli]]) i funkcjonuje (tzn. żywy fellogen produkuje komórki korka) albo przez całe życie [[d:drzewa|drzew]] (np. u [[b:buk-pospolity|buka]]), albo kilkadziesiąt lat ([[j:jodla-pospolita|jodła]], [[g:grab-pospolity|grab]], [[d:dab-quercus|dąb]]) lub kilkanaście lat ([[s:sosna-zwyczajna|sosna]], [[l:lipa-tilia|lipa]], [[s:swierk-pospolity|świerk]], [[o:olsza-alnus|olsza]]). Pierwsza peryderma żyje najdłużej, ale z czasem zostaje zastąpiona nową, tworzącą się głębiej, w warstwach miękiszu korowego.
+Druga warstwa perydermy funkcjonuje parę lat i jest zastępowana kolejnymi warstwami tworzącymi się już na obszarze łyka.
+Wytwarzające się nowe warstwy korka odcinają dopływ wody i substancji odżywczych do warstw zewnętrznych i powodują ich przekształcanie i zamieranie. Proces ten powtarza się cyklicznie przez całe życie drzewa. W ten sposób fellogen odgranicza wewnątrz położoną korę żywą od zewnętrznej kory martwej. W miarę grubienia [[p:pien|pnia]] korowina łuszczy się i odpada.
+Jeżeli kolejne warstwy perydermy odkładają się równolegle do pierwotnych w postaci zamkniętych cylindrów, to powstaje **korowina pierścieniowa**. Jeśli zaś nowe warstwy perydermy są wygięte łukowato do wewnątrz, odcinając starsze warstwy, położone na zewnątrz, wówczas powstaje mocno urzeźbiona korowina łukowata.
+Martwica korkowa stanowi jeszcze doskonalsze niż sam korek zabezpieczenie drzewa przed utratą wody, zmianami temperatury i uszkodzeniami przez zwierzęta. Młoda martwica korkowa jest cienka i gładka, w miarę starzenia się grubieje i pęka. U niektórych [[g:gatunek|gatunków]] jej grubość dochodzi do znacznych wymiarów, np. u dębu, [[b:brzoza-brodawkowata|brzozy]], topoli i sosny, a zwłaszcza u [[m:modrzew-europejski|modrzewia]], u którego może osiągnąć 10 cm.
+Na każdym starszym drzewie występuje jednocześnie stara, gruba martwica korkowa w części odziomkowej pnia, i cienka, gładka — w wierzchołkowej części pnia.
+Na podstawie grubości i wyglądu martwicy korkowej można do pewnego stopnia wnioskować o wieku drzewa i jakości [[d:drewno|drewna]]. Na przykład u starszych sosen korowina ulega charakterystycznemu spękaniu. W związku z formą spękania wyróżnia się sosnę płytkowokorową i łuskowokorową, przypisując tym formom spękania korowiny odmienne cechy jakościowe drewna.
+Wygląd i barwa martwicy korkowej z wiekiem drzewa ulega zmianom. U niektórych gatunków zmiany te są bardzo wyraźne. Na przykład u brzozy za młodu korowina jest cienka, gładka i biała, w późniejszym wieku staje się gruba, pęka i przybiera kolor popielatoszary. [[k:klon-jawor|Jawor]] początkowo ma korowinę gładką, popielatą, podobną do kory buka, a w wieku ponad 100 lat pęka ona w charakterystyczny sposób i przybiera barwę brunatnoczerwoną. Udział kory w miąższości drewna poszczególnych gatunków naszych drzew leśnych jest różny i wynosi 6—20%; zmniejsza się z wiekiem drzewa, wzrasta natomiast w miarę pogarszania się warunków siedliskowych.
+W związku z powyższym gatunki drzew o grubej martwicy korkowej są mniej wrażliwe na działanie czynników atmosferycznych niż gatunki o korowinie cienkiej. Na przykład buk, który wyrósł w [[z:zwarcie-drzewostanu|zwarciu]] i na skutek tego ma cienką korę, nagle odsłonięty, nie mogąc się szybko dostosować do zmienionych warunków, łatwo ulega zgorzeli mrozowej lub innym uszkodzeniom związanym z długotrwałym działaniem wysokiej lub niskiej temperatury. Brunatne albo czerwone zabarwienie martwicy korkowej jest skutkiem zawartości w niej pochodnych garbników podobnych do tych, które nadają barwę [[t:twardziel|twardzieli]]. Substancje te działają antyseptycznie i warunkują dużą odporność martwicy.
+Kora wszystkich drzew zawiera mniejszą lub większą ilość garbników. Z tego też względu gładką, młodą korę użytkuje się do ich produkcji.
+W korze niektórych drzew występują alkaloidy, np. //betulina// u brzozy, //taksyna// u [[c:cis-pospolity|cisa]], //eskulina// u [[k:kasztanowiec-bialy|kasztanowca]], //fraksyna// u [[j:jesion-wyniosly|jesionu]], //salicyna// u wierzby i topoli.

m/martwica-korkowa-korowina.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)