Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

Odnośnik do tego porównania

m:maczniak-prawdziwy-debu [2013/09/15 12:40] (aktualna)
Linia 1: Linia 1:
 +====== Mączniak prawdziwy dębu ======
 +
 +**Sprawca:** //Microsphaera alphitoides// Griff. et Maubl.
 +
 +Poraża [[d:dab-quercus|dęby]] europejskie, jak [[d:dąb-szypułkowy|dąb szypułkowy]] (//Ouercus robur// L), czy [[d:dąb-bezszypułkowy|dąb bezszypułkowy]] (//Q. petraea// Liebl.), mniej amerykańskie. Najgroźniej opada siewki dębów w [[s:szkolka-lesna|szkółkach]] oprócz tego młode [[d:drzewa|drzewka]] wysokości 2—3 m oraz [[p:pędy-odroślowe|pędy odroślowe]] i [[p:pedy-swietojanskie|świętojańskie]], a wreszcie — choć rzadziej i mniej szkodliwie — także starsze drzewa.
 +
 +===== Objawy =====
 +
 +{{ :m:maczniak_prawdziwy_debu.jpg?nolink&350|}}
 +
 +Pierwsze objawy choroby można zauważyć już na niektórych świeżo na wiosnę rozwiniętych [[p:pedy|pędach]]. Młode delikatne [[l:liscie|liście]] i pędy mają na powierzchni delikatny biały nalot, marszczą się, ciemnieją i szybko zamierają. Te pierwsze objawy bywają często przeoczane. Bardziej rzucają się w oczy białe, jakby mączne, naloty rozszerzające się stopniowo na całe powierzchnie [[b:blaszka-lisciowa|blaszek]] więcej rozwiniętych liści. Naloty te można obserwować nieco później i potem już przez cały sezon. Chore liście i pędy ulegają przy silnym porażeniu stopniowemu obumieraniu przejawiającemu się brunatnieniem i czernieniem, co prowadzi do przedwczesnego ich opadania. Później pojawiają się dość często wśród białych nalotów (skupień konidiów) czarne kuleczki (otocznie) o średnicy około 0,1 mm, które bywają bardzo liczne. Choroba powoduje zmniejszenie przyrostu młodych dębów, a przy corocznym występowaniu nawet ich zamieranie. Warto też wspomnieć, że pędy porażone przez mączniaka z reguły nie osiągają na czas tzw. dojrzałości zimowej i ulegają z tego powodu przymrozkom jesiennym.
 +
 +===== Sprawca ===== 
 +
 +Przyczyną choroby jest grzyb //Microsphaera alphitoides// (//Ascomycotina, Erysiphales//). Zimuje on w postaci grzybni, która usadawia się tylko w ograniczonej liczbie pączków gospodarza. Patogen może też zimować w postaci otoczni, jeżeli je w ogóle wytworzy. Pędy rozwijające się na wiosnę z porażonych pączków są od razu ze wszystkimi młodymi liśćmi opanowane przez grzybnię patogena. Niezwłocznie zaczyna ona wytwarzać konidia, a te przeniesione prądami powietrza lub w inny sposób na liście zdrowe, kiełkują na nich powodując zakażenie wtórne, powtarzające się następnie wielokrotnie w ciągu sezonu. Konidium kiełkuje w strzępkę kiełkową, która rozwija się z kolei w grzybnię powietrzną odżywiającą się za pomocą tzw. ssawek zawartością komórek skórki. Głębiej niż do skórki grzyb nie przenika. W grzybni powietrznej tworzy się bardzo wiele trzonków konidialnych i konidiów (biały nalot na liściach) stanowiących źródło zakażeń wtórnych. Konidia powstające w układzie łańcuszkowym są owalne, jednokomórkowe, bezbarwne, cienkościenne, o wymiarach 20—55x13—27 µm. Ciemnobrunatne (prawie czarne) otocznie mają rozmiary 83—165 µm. Z ich powierzchni wyrasta szereg wielokrotnie dichotomicznie na końcu rozgałęzionych przyczepek. Wytwarzane w otoczniach maczugowate worki mierzą 43—83><26—55 (im, a zarodniki workowe 17—29* x 8—15 µm. Będąc pasożytem bezwzględnym patogen ginie w zabitej przez siebie tkance gospodarza.
 +
 +===== Warunki sprzyjające =====
 +
 +{{ :m:maczniak_prawdziwy_debu_2.jpg?nolink&300|}}
 +
 +Tworzeniu się konidiów sprzyjają słoneczne i ciepłe wiosny i lata, gdy tymczasem do ich kiełkowania potrzebna jest wilgoć w postaci kropel. Rozwój patogena jest więc uwarunkowany sprzecznymi w stosunku do siebie warunkami meteorologicznymi. Rozwiązanie tej sprzeczności realizuje się dzięki zjawisku następstwa po sobie dnia i nocy. Pogodne bowiem, ciepłe dni sprzyjające produkcji konidiów ustępują często bezchmurnym „rosotwórczym" nocom, podczas których następuje obfite kiełkowanie konidiów. Ze strony rośliny-gospodarza rozwojowi choroby sprzyjają: cienki naskórek liści, zwiększenie podatności przez suszę, żery owadzie, itp. Szczególnie łatwo ulegają zakażeniu pędy odroślowe i świętojańskie. Z kolei porażenie dębu przez mączniak wpływa upodatniająco na inne choroby, np. na [[z:zamieranie-dębów|zamieranie dębu]] czy opieńkę.
 +
 +===== Ochrona =====
 +
 +Ochrona przed mączniakiem prawdziwym dębu praktykowana jest przede wszystkim w szkółkach, rzadziej w 1—5-letnich uprawach dębowych. Dotychczas najskuteczniejsze bywały zabiegi przeciwdziałające zakażeniu, szczególnie chemiczne. Dokonuje się ich stosunkowo łatwo przez opryskiwanie preparatami siarkowymi, ponieważ wrażliwość patogena na siarkę jest duża. Najlepsze wyniki osiągano przez opryskiwanie siarką koloidalną w stężeniu 0,4%. Pierwsze zabiegi należy wykonać, gdy zaczynają pękać [[p:paki|pączki]] (w czerwcu). Zaleca się trzy zabiegi w odstępach 3-, 4-tygodniowych, co najwyżej cztery (przy wyjątkowo wczesnym wystąpieniu choroby). Niektórzy zalecają także opryskiwanie 1,5% cieczą kalifornijską.
 +Z niechemicznych zabiegów ochrony przed mączniakiem wymienia się niekiedy możliwości związane z biologicznym zwalczaniem patogena za pomocą grzyba hiperpasożytniczego //Ampelomyces quisqualis// Ces. i zaproponowaną przez Orłosia (1952) hylotechniczną metodę polegającą na ocienianiu młodych siewów dębu przez wprowadzone w międzyrzędy rośliny łubinu żółtego. Z obydwu wymienionych sposobów jedynie drugi może liczyć na praktyczne wykorzystanie.
 +----
 +Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka "Choroby drzew i krzewów leśnych" 1993
 +
  
m/maczniak-prawdziwy-debu.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)