Lipa szerokolistna

Tilia platyphyllos SCOP. (T. grandifolia EHRH.) — lipa szerokolistna (l. wielkolistna)

Drzewo dorastające do 40 m wysokości i 1,5 m pierśnicy.

Młode pędy zwykle owłosione, żółtawoczerwone. Liście okrągławe, długości 6—12 cm i szerokości 6—8 cm, obustronnie zielone, jednakowej barwy, na wierzchołku wyciągnięte, u nasady sercowate. Brzeg liścia karbowano-piłkowany, często z ostrymi, ościstymi ząbkami. Górna strona liści krótko owłosiona lub naga, dolna owłosiona na całej powierzchni, szczególnie na nerwach; w kątach nerwów kępki białych włosków; liście miękkie w dotyku. Pąki podługowate, pokryte 3 łuskami, z których dolna sięga mniej niż do połowy pąka; barwa pąków taka sama jak pędów.

Kwiaty żółtawobiałe, zebrane zwykle po 3 (rzadziej po 4—6); pręciki dłuższe od płatków, podsadka podługowata, zwężająca się stopniowo ku obu końcom, długości 5—12 cm, owłosiona na nerwie od spodu. Kwitnie w drugiej połowie czerwca, początku lipca (dwa tygodnie wcześniej od lipy drobnolistnej). Owoce prawie kuliste lub gruszkowate, długości do 1 cm, wyraźnie 5-żeberkowe, filcowato owłosione i grubościenne.

Swym zasięgiem obejmuje środkową i południową Europę po środkową Hiszpanię i południowe Włochy. Na wschód dochodzi do Morza Czarnego (występuje w zachodniej części Ukrainy i Mołdawii), Azji Mniejszej i Kaukazu. Na północ sięga 51° szerokości geograficznej północnej.

Lipa szerokolistna występuje w Polsce bardzo rzadko w stanie dzikim; w południowej części niżu oraz na wyżynie Małopolskiej, Lubelskiej, w Górach Świętokrzyskich, na Dolnym Śląsku, na Podkarpaciu, w niższych położeniach Karpat i Sudetów. Rośnie szybciej od lipy drobnolistnej, ma większe wymagania siedliskowe, wymaga klimatu cieplejszego, lubi gleby dobre. W górach sięga nieco wyżej niż T. cordata, do 800 m. Jest gatunkiem najwcześniej kwitnącym spośród lip i cennym z tego powodu dla pszczelarstwa.

Formy ogrodowe: stożkowata złotokora ('Pyramidalis Aurea'), czerwonopędowa ('Rubra'), winoroślowa ('Vitifolia'), strzępolistna ('Laciniata') itd.

l/lipa-szerokolistna.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)