Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.
— |
l:lipa-drobnolistna [2013/09/15 12:40] (aktualna) |
||
---|---|---|---|
Linia 1: | Linia 1: | ||
+ | ====== Lipa drobnolistna ====== | ||
+ | {{ :l:lipa_drobnolistna.jpg?nolink&300|}} | ||
+ | |||
+ | //Tilia cordata// **MILL.** (//T. parvifolia// **EHRH.**) — lipa drobnolistna | ||
+ | |||
+ | [[d:drzewa|Drzewo]] wysokości do 30 m i pierśnicy 2 m. | ||
+ | |||
+ | [[k:korona|Korona]] jajowata i gęsta, w [[z:zwarcie-drzewostanu|zwarciu]] mała i wysoko osadzona. Młode [[p:pedy|pędy]] nagie (czasem nieznacznie owłosione), żółtawozielone lub czerwonobrązowe. [[p:paki|Pąki]] jajowate, brązowe, błyszczące, pokryte 2 lub 3 łuskami. | ||
+ | |||
+ | [[l:liscie|Liście]] skośnie sercowate, długości 3—6 cm, czasem szersze niż ich długość, brzegiem piłkowane. Górna strona liści ciemnozielona i nieco błyszcząca, dolna — sinawa z kępkami rdzawych włosków tylko w kątach nerwów. | ||
+ | |||
+ | [[k:kwiaty|Kwiaty]] żółte, pachnące, o pręcikach równych długością płatkom. Zebrane w wierzchotkowate [[k:kwiatostany]] po 5—7, rzadko do 11, zaopatrzone w zielonkawą, języczkowatą podsadkę długości 6—8 cm. Kwitnie w lipcu, o 10—14 dni później od [[l:lipa-szerokolistna|lipy szerokolistnej]]. Podczas kwitnienia wierzchotki skierowane ku górze, ukazują się spomiędzy liści. | ||
+ | |||
+ | [[o:owoce|Owoce]] kuliste lub odwrotniejajowate; [[o:orzech-lub-orzeszek|orzeszki]] gładkie lub tylko nieznacznie żeberkowane, o cienkiej łupinie, gęsto, filcowato omszone. Owoce dojrzewają we wrześniu i częściowo opadają w jesieni, częściowo utrzymują się na drzewie przez całą zimę. Lipa zaczyna owocować na wolnej przestrzeni ok. 10—15 roku życia, w [[d:drzewostan|drzewostanie]] później — około 30 roku; owocuje prawie co roku. Przy wysiewie wiosennym [[n:nasiona|nasiona]] przelegują i należy je przedtem stratyfikować. Kiełkują nadziemnie; [[l:liscienie|liścienie]] mają charakterystyczny palczastoklapowany kształt, od strony spodniej nagie, barwy sinej, z wierzchu zielone. Pierwsze liście pod względem kształtu podobne do liści rośliny dorosłej. | ||
+ | |||
+ | {{ :l:lipa_drobnolistna_2.jpg?nolink&200|}} | ||
+ | {{ :l:lipa_drobnolistna_1.jpg?nolink&200|}} | ||
+ | |||
+ | W pierwszych latach lipa drobnolistna rośnie powoli, a w wieku 60—100 lat wzrost jej jest szybszy. Około 130—150 roku przyrost na wysokość prawie całkowicie ustaje, natomiast przyrost na grubość może trwać przez setki lat; żyje do 300—400 lat, a nawet dłużej. | ||
+ | |||
+ | Lipa wykształca silny system korzeniowy, z głębokimi [[k:korzen|korzeniami]] bocznymi, rozchodzącymi się ukośnie i szeroko. Zdolność odroślową ma bardzo dużą i zachowuje ją do późnej starości. Odrośle powstają z [[p:pien|pnia]]. | ||
+ | |||
+ | Wymagania glebowe ma umiarkowane, najlepiej odpowiadają jej świeże i żyzne [[g:gleba-lesna|gleby]] piaszczysto-gliniaste. Nie rośnie na ubogich, suchych i bagiennych glebach. Ocienienie znosi dość dobrze, może rosnąć nawet pod okapem [[s:swierk-picea| świerka]] i [[j:jodla|jodły]]. Nie cierpi od mrozów i przymrozków wiosennych, jest najbardziej mrozoodpornym [[g:gatunek|gatunkiem]] lip. Dzięki obfitemu opadowi liści i dobremu ich rozkładowi oraz silnemu ocienieniu gleby, wywiera na nią korzystny wpływ. Odnawia się łatwo z samosiewu. | ||
+ | |||
+ | Lipa drobnolistna występuje u nas jako [[g:gatunek-domieszkowy|domieszka]] w nizinnych [[l:las|lasach]] liściastych, zwłaszcza z [[d:dab-quercus|dębem]]. W zależności od warunków ekologicznych może występować w piętrze dolnym lub górnym. W Puszczy Białowieskiej dość licznie występuje w grądach wysokich (//Tilio-Carpinetum//), gdzie w wieku 300—350 lat osiąga wysokość około 42 m i pierśnicę 2 m. | ||
+ | Jedyny w swoim rodzaju kompleks drzewostanu lipowego stanowi rezerwat lipowy w okolicy Muszyny. | ||
+ | |||
+ | [[d:drewno-lipy|Drewno lipy]] drobnolistnej jest rozpierzchłonaczyniowe, [[b:biel|bielaste]], [[b:barwa-drewna|barwy]] białej z różowym odcieniem, lekkie, bardzo miękkie, łatwo [[l:lupliwosc-drewna|łupliwe]]; granica [[s:sloje-roczne|słojów rocznych]] niewyraźna. Jako surowiec jest używane do wyrobów stolarskich i tokarskich, do produkcji desek kreślarskich, sklejek itp. | ||
+ | |||
+ | Lipa drobnolistna swym zasięgiem obejmuje prawie całą Europę i sięga na północ do Szwecji i Norwegii, przez Finlandię ku Uralowi aż po Syberię. W Europie nie występuje w północnej Skandynawii i na obszarach o klimacie-śródziemnomorskim. W Polsce lipa drobnolistna występuje na obszarze całego kraju; w górach sięga do wysokości 600—800 m n.p.m. |