Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Lipa ======
+**LIPA** — //Tilia// L.
+W rodzimej dendroflorze występują dwa [[g:gatunek|gatunki]] [[l:lipa-tilia|lipy]]: [[l:lipa-drobnolistna]] (//Tilia cordata// Mili.) i [[l:lipa-szerokolistna|lipa szerokolistna]] (//T. platyphyllos// Scop.).
+===== Występowanie =====
+==== Lipa drobnolistna ====
+Obszar występowania pokrywa się w przybliżeniu z zasięgiem [[k:klon-pospolity|klonu zwyczajnego]]. Obejmuje prawie całą Europę, dochodząc na północy do Irlandii, środkowej Szkocji, południowej Norwegii i Szwecji, Finlandii oraz na wschodzie do Uralu (do około 60° szerokości północnej) i Syberii. Na południu dociera do północnej Hiszpanii, południowej Francji, środkowych Włoch, Serbii, północnej Grecji i Konstantynopola. Występuje też na Krymie.
+{{ :wiki:lipa.jpg?333x250|Lipa drobnolistna}}
+W górach sięga poniżej granicy lipy szerokolistnej, w Alpach Bawarskich do 1360 m npm, a w środkowych do 1500 m npm. Optymalne warunki wzrostu znajduje w krajach nadbałtyckich i w Polsce (Materiały ETH).
+Lipa drobnolistna występuje na terenie całego kraju w formie domieszki, w górach sięga do wysokości 600 m npm, rzadko przekracza granicę 700 m npm. Hodowana rośnie jeszcze na wysokości 900 m npm (Pawłowski 1952).
+W postaci drzewostanów jednogatunkowych występuje koło Muszyny (rezerwat Obrożyska), w Bodzewku koło Gostynina, w Promnie i Czeszewie.
+==== Lipa szerokolistna ====
+Jest to [[g:gatunek|gatunek]] środkowej i południowej Europy (podobnie jak [[k:klon-jawor|jawor]]). Sięga do centralnej Hiszpanii, Korsyki i południowych Włoch, omija Portugalię i południową Hiszpanię. Na północy granica jej przebiega u podnóża gór środkowych Niemiec i przez środkową Polskę. Brak jej na Nizinie Węgierskiej, sięga do Morza Czarnego, występuje w zachodniej Ukrainie i Mołdawii. W Alpach szwajcarskich dociera do 1700 m npm, a w Dolnej Austrii do 1550 m npm (Materiały ETH). Optymalne warunki znajduje na Ukrainie (Wołyń).
+W Polsce występuje w południowej części kraju, zarówno na niżu jak i na Wyżynie Małopolskiej, Lubelskiej, na Dolnym Śląsku oraz na Podkarpaciu. W górach sięga nieco wyżej niż lipa drobnolistna, nie przekracza jednak 900 m npm (Pawłowski 1952).
+===== Wymagania siedliskowe =====
+(Materiały ETH)
+^Czynnik   ^	Lipa drobnolistna   ^	Lipa szerokolistna   ^^^
+|Klimat   |Wilgotno-suchy, zarówno ciepły jak i ostry (kontynentalny).   |Wilgotno-ciepły (oceaniczny).   |||
+|Światło   |Cienioznośna.   |Umiarkowanie cienioznośna ([[d:drzewa|drzewo]] półcienia).    |||
+|Temperatura   |Wymaga dużo ciepła.   |Wymagająca bardzo dużo ciepła.   |||
+|Wilgotność    |Rośnie także w położeniach charakteryzujących się małą wilgotnością powietrza.   |Woli położenia o wilgotnym powietrzu.    |||
+|[[g:gleba-lesna|Gleba]]   |Rośnie dobrze na glebach świeżych, głębokich i przewiewnych piaszczystych, naglinowych, glinach lekkich i średnich, próchniczych. Wzrasta też na umiarkowanie wilgotnych piaskach gliniastych. Woli podłoże o zawartości wapnia. (Materiały ETH).   |Wymagania podobne do wymagań lipy drobnolistnej, jednak większe. W mokrych położeniach (np. w Szwajcarii) tylko na podłożu wapiennym.   |||
+===== Zagrożenia  abiotyczne =====
+Niebezpieczeństwo stwarzają przymrozki późne, dotyczy to szczególnie lipy drobnolistnej, która rozwija [[p:paki|pączki]] wcześniej niż lipa szerokolistna. Dzięki silnemu [[t:typy-systemow-korzeniowych|systemowi korzeniowemu]] lipy są odporne na wiatr.
+===== Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe =====
+{{ :wiki:lipasz-lo.jpg?300|Lipa szerokolistna}}
+Lipa drobnolistna należy do grupy III gatunków bardzo wrażliwych na emisje [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-gatunkow-lisciastych-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-lisci-na-oddzialywanie-so2|SO2]] (Akkermann 1987), a według Białoboka i Rachwała (1975) oraz Greszty (1987) należy do grupy II drzew średnio odpornych. Różnie oceniana jest jej wrażliwość na [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-na-oddzialywanie-hf|fluorowodór]]. I tak, przez Akkermanna (1987) zaliczona została do gatunków wrażliwych (grupa II), a przez Kluczyńskiego (1976) do grupy I — gatunków charakteryzujących się najmniejszą wrażliwością (gatunków odpornych). Podobne rozbieżności dotyczą odporności lipy drobnolistnej na związki azotu. Białobok (1984) zaliczają do gatunków grupy I (względnie odpornych — tolerancyjnych), a Akkermann (1987) do grupy II, umiarkowanie wrażliwych.
+Omawiany gatunek wykazuje małą wrażliwość (grupa I) na [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-lisci-na-oddzialywanie-ozonu-i-pan|O3]] i uznany został za wrażliwy na zasolenie. Przy przebudowie [[d:drzewostan|drzewostanów]] w strefach oddziaływania przemysłu uznawany jest za gatunek słabo odporny na uszkodzenia. „[[z:zasady-hodowli-lasu|Zasady hodowli lasu]]" zalecają jednak lipę do odnowień w [[l:las|lasach]] znajdujących się pod ujemnym oddziaływaniem zanieczyszczeń przemysłowych.
+Lipa szerokolistna uznawana jest za gatunek umiarkowanie wrażliwy na NO2 (Akkermann 1987), bardzo wrażliwy na SO2, a więc wykazuje podobną wrażliwość jak lipa drobnolistna. Zdaniem Białoboka (1984) lipę szerokolistna zaliczyć należy jednak do gatunków wrażliwych, a drobnolistna do względnie odpornych na tlenki azotu.
+===== Siedliskowe typy lasu =====
+Lipa może wzrastać w różnych warunkach siedliskowych, co przemawia za stosowaniem jej jako [[g:gatunek-domieszkowy|gatunku domieszkowego]], rzadziej [[g:gatunek-glowny|głównego]]. Optymalne warunki znajduje w grądach. Odpowiadają jej następujące siedliskowe typy lasu: [[l:las-mieszany-swiezy-lmsw|las mieszany świeży]], [[l:las-swiezy-lsw|las świeży]], [[l:las-wilgotny-lw|las wilgotny]], [[l:las-mieszany-wilgotny-lmw|las mieszany wilgotny]], [[l:las-wyzynny-swiezy-lwyzsw|las wyżynny]], [[l:las-wyzynny-wilgotny-lwyzw|las wyżynny wariant wilgotny]], a w górach, szczególnie w Sudetach, [[l:las-gorski-swiezy-lgsw|las górski]].
+Rolę gatunku głównego współpanującego pełni lipa drobnolistna wraz z [[b:buk-zwyczajny-charakterystyka-hodowlana|bukiem]] na siedlisku lasu świeżego ([[k:kraina-przyrodniczo-lesna|Krainy]] [[k:kraina-baltycka-i|I]] i [[k:kraina-wielkopolsko-pomorska-iii|III]]).
+Podobnie jak [[g:grab-pospolity|grab]] towarzyszy ona [[d:dab-szypulkowy|dębowi szypułkowemu]] jako gatunek domieszkowy, pielęgnacyjny i fitomelioracyjny. Rolę taką pełni także lipa drobnolistna, sztucznie wprowadzana pomiędzy [[s:sosna-zwyczajna|sosny]] w [[b:bor-mieszany-swiezy-bmsw|borze mieszanym świeżym]], w [[b:bor-mieszany-wilgotny-bmw|borze mieszanym wilgotnym]] i w [[b:bor-swiezy-bsw|borze świeżym]]. Na [[g:gleba-lesna|glebach]] słabszych (bór świeży) lipa drobnolistna pozostaje w warstwie [[p:podszyt-lesny|podszytu]], a na zasobniejszych glebach, np. piaszczystych naglinowych, tworzyć może dolne piętro pod sosną. Rolę tę spełnia lepiej niż buk, mniej ocienia glebę, przeciwdziała odkładaniu się surowej [[p:prochnica-lesna|próchnicy]] i [[o:oczyszczanie-sie-pnia|oczyszcza]] [[p:pien|pnie]] gatunku głównego bez oddziaływania mechanicznego. Na zasobnych siedliskach wchodzi do górnego piętra [[d:drzewostan|drzewostanu]] (Tyszkiewicz, Obmiński 1963).
+Lipa szerokolistna zalecana jest jako gatunek domieszkowy na siedlisku lasu mieszanego świeżego ([[d:dabrowa-swietlista|świetliste dąbrowy]]), gdzie współpanują oba nasze rodzime dęby. Oba gatunki lip mogą występować na siedliskach lasu świeżego i wilgotnego ([[l:lasy-gradowe|grądy]]), jako domieszka towarzysząca dębowi szypułkowemu (gatunek panujący) i dębowi bezszypułkowemu.
+„Zasady hodowli lasu" zalecają także stosować lipę jako domieszkę pomocniczą w szerokim zakresie na terenach górskich (Krainy: [[k:kraina-slaska-v|V]], [[k:kraina-malopolska-vi|VI]], [[k:kraina-sudecka-vii|VII]] i [[k:kraina-podkarpacka-viii|VIII]]), zarówno na siedliskach lasowych, jak i borowych. Mogłaby ona zatem towarzyszyć [[j:jodla-pospolita|jodle]] i bukowi oraz [[s:swierk-pospolity|świerkowi]] ([[b:bor-mieszany-gorski-swiezy-bmgsw|bór mieszany górski]]) w górnej strefie regla dolnego, a więc znacznie powyżej zasięgu pionowego lipy w górach, co budzi zastrzeżenia.
+Lipa może więc występować jako cenna domieszka fitomelioracyjna w drzewostanach złożonych z gatunków światłożądnych (sosna, dąb szypułkowy i [[d:dab-bezszypulkowy|bezszypułkowy]]), a także jako domieszka uszlachetniająca w obecności innych gatunków (buk).

l/lipa-charakterystyka-hodowlana.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)