Las

Przez pojęcie las rozumie się grunt leśny z rosnącymi na nim drzewostanami. Z przyrodniczego punktu widzenia las stanowi wysoko zorganizowany zespół, w którym wzajemnie współdziałają: gleba leśna, rośliny, zwierzęta i klimat. Jest to zespół wymagający dla swego rozwoju dużych powierzchni i wytwarzający swoiste, wewnętrzne środowisko życiowe.

Najbardziej rzucającą się w oczy cechą zespołów leśnych jest ich wielowarstwowość, gdzie poszczególne warstwy wzajemnie się warunkują, a ich występowanie jest wynikiem wielowiekowych przystosowań ekologicznych i biosocjalnych.

W leśnym zespole roślinnym w przyrodniczych warunkach Europy Środkowej wyróżnia się 4 zasadnicze warstwy :

Dwie ostatnie warstwy, tworzące tzw. dno lasu, noszą miano runa leśnego.

Las jest niezwykle skomplikowanym, odnawialnym zasobem przyrody, wyróżniającym się licznymi specyficznymi cechami. Najważniejszą spośród nich jest ogromny wpływ lasu na środowisko przyrodnicze oraz na warunki życia jego mieszkańców. Dotyczy to korzystnego oddziaływania lasu na gospodarkę wodną i rolną, na warunki zdrowotne środowiska, ochrony przed szkodliwymi zjawiskami pogodowymi, wpływu na warunki wypoczynku i regeneracji zdrowia i wiele innych oddziaływań.

Powoduje to, że las nie może być traktowany jedynie jako dostarczyciel drewna, choinek świątecznych oraz jako miejsce zbierania jagód i grzybów, gdyż jego jakość rzutuje na warunki bytu społeczeństw. Jednocześnie moralnie zobowiązuje właścicieli lasu oraz rządy krajów do zachowania lasu dla obecnych i przyszłych pokoleń ludzkości. Również produkcja leśna ma swoją specyfikę. Jest nią daleko idące uzależnienie się od praw i sił przyrody. W produkcji leśnej istnieje długi okres, jaki upływa od momentu założenia uprawy leśnej do chwili uzyskania z niej drzewostanu dojrzałego do wyrębu.

W czasie procesu produkcji leśnej ponoszone są koszty nie tylko na wytwarzanie surowca drzewnego i leśnych użytków ubocznych, ale również na kształtowanie wodochronnych, glebochronnych, rekreacyjnych itp. czyli socjalnych użyteczności lasu. Jednak sprzedaży podlega tylko drewno i użytki uboczne. Natomiast socjalne świadczenia lasu oddawane są do dyspozycji społeczeństwa nieodpłatnie.

Las ukształtowany przez przyrodę bez udziału człowieka nazywa się puszczą (las pierwotny). Cechą puszczy jest dynamiczna równowaga poszczególnych czynników biologicznych oraz skład gatunkowy oparty na zasadach doboru naturalnego. W ramach tego samego gatunku utrzymują się osobniki najsilniejsze i najbardziej odporne, które usunęły słabsze drzewa. Dzięki temu las pierwotny wykazuje dużą odporność i duże przystosowanie do warunków bytowania. W tych warunkach istnieją tylko niewielkie możliwości pojawienia się klęsk żywiołowych, jak np. gradacji szkodliwych owadów. W lesie pierwotnym spotyka się obok siebie wszystkie stadia rozwojowe roślin drzewiastych, które obumierając w sposób naturalny ustępują miejsca następnym pokoleniom. Dzięki piętrowej budowie światło i przestrzeń są w całej pełni wykorzystane przez siewki i drzewa poszczególnych pięter. W lesie pierwotnym gleba stale znajduje się pod osłoną drzewostanu i nie ulega degradacji.

Lasy pierwotne należą w Europie Zachodniej i w Polsce do przeszłości. Niewielkie fragmenty lasów o cechach zbliżonych do pierwotnych zachowały się jeszcze w postaci parków narodowych i rezerwatów przyrody, stanowiąc bezcenny obiekt badawczy. Jednym z największych i najlepiej zachowanych jest Białowieski Park Narodowy.

Przez las naturalny rozumie się taki las, w którym gospodaruje głównie przyroda, a człowiek ogranicza swą ingerencję wyłącznie do pozyskania użytku, nie zmieniając swą działalnością składu gatunkowego i naturalnej biocenozy. Ponieważ las naturalny regeneruje się w drodze naturalnego odnowienia i sukcesji ekologicznej, dlatego cechuje go również znaczna odporność biologiczna.

Las gospodarczy powstaje wskutek gospodarki człowieka. Prowadzi się w nim odpowiednie zabiegi hodowlane zmierzające do wyhodowania drzewostanów zbliżonych pod względem składu, budowy i zdrowotności do lasu pierwotnego. W lasach gospodarczych człowiek kieruje od początku rozwojem lasu, poczynając od kierowania procesem odnowienia, a kończąc na wykorzystaniu przez odpowiednie cięcia plonu swej działalności w dojrzałym drzewostanie. Nie należy zapominać, że lasy, oprócz drewna jako podstawowego surowca, dają gospodarce kraju wiele innych cennych produktów niedrzewnych, jak żywica, kora garbarska, płody runa leśnego oraz tusze zwierząt łownych.

W ostatnich latach coraz większą wagę przywiązuje się do tzw. ochronnych funkcji lasu. Istnienie lasu jako zbiorowiska roślinnego chroniącego glebę przed erozją, przed zbyt szybkim powierzchniowym spływem wody, będącego równocześnie naturalnym filtrem czyszczącym powietrze atmosferyczne, korzystnie wpływającym na klimat, a także obiektu rekreacji dla człowieka nabiera dziś coraz większego znaczenia.

Lasy w Polsce objęte działaniami państwowego gospodarstwa leśnego dzielą się w zależności od głównych zadań, jakie mają do spełnienia, na dwie grupy: lasy o charakterze ochronnym i lasy gospodarcze.

l/las.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)