Kryteria zagospodarowania lasu
Do kryteriów zagospodarowania lasu zalicza się:
- Wykonanie zasad hodowlanych.
- Realizację wymagań ochrony lasu.
- Spełnienie założeń urządzania lasu.
Kryteria hodowli lasu obejmują ocenę spełniania wymagań odnośnie do elementów technicznych, przestrzennych i czasowych założonych rębni oraz pielęgnowania lasu przez procesy technologiczne pozyskiwania drewna. Poszczególne procesy technologiczne w różnym stopniu mogą bowiem spełnić hodowlane wymagania techniczne cięć w rębniach: zupełnej, częściowej, gniazdowej, czy przerębowej. Odmienne są możliwości procesów technologicznych pod względem dotrzymania wymagań odnośnie do elementów przestrzennych rębni, takich jak wielkość i kształt powierzchni odnowieniowej (luki, małe i duże gniazda). Nie każdy proces technologiczny w tym samym stopniu może spełnić elementy czasowe rębni, a więc okresy odnowienia (krótki, średni, długi i bardzo długi). Procesy technologiczne różnią się także pod względem spełniania wymagań pielęgnowania lasu (siedliska, biocenozy, drzewostanu), zgodnie z zasadami hodowli. Przykładowym wskaźnikiem oceny może być stopień wypełnienia regulacji składu gatunkowego w rębniach złożonych oraz selekcyjnego postępowania hodowlanego przy pozyskiwaniu drewna, obliczany jako udział pozostawionych drzew szkodliwych w odniesieniu do wszystkich drzew pozostających po zabiegu.
Kryteria ochrony lasu zawierają ocenę procesów technologicznych pozyskiwania drewna pod względem realizacji wymagań ochrony lasu przy prowadzeniu cięć, np. odnośnie do terminu i czasu wykonania zabiegu oraz usunięcia zagrożeń, co ma szczególne znaczenie w cięciach sanitarnych oraz w sytuacjach klęskowych. Miernikiem oceny może być określony czas wykonania pozyskiwania drewna w danym drzewostanie, stosownie do wymagań ochrony lasu, w celu zapobieżenia gradacji, deprecjacji drewna itp. Z tego punktu widzenia, proces technologiczny z użyciem wysokowydajnych maszyn gwarantuje krótszy czas pozyskiwania drewna niż proces na niższym poziomie technicznym. Możliwości rozmieszczenia dużej liczby drwali wyposażonych w pilarki są bowiem ograniczone przepisami bezpieczeństwa pracy.
Kryteria urządzania lasu obejmują ocenę procesów technologicznych pozyskiwania drewna pod względem stopnia spełnienia założeń i wymagań, wynikających z urządzania lasu, np. odnośnie do rozmiaru cięć, dostosowania procesów technologicznych do warunków drzewostanowych i terenowych. Wskaźnikiem oceny jest m.in. rozmiar pozyskania z jednostki powierzchni drzewostanu, w porównaniu z założonym przez urządzanie lasu. Dla przykładu, zastosowanie procesu technologicznego wymagającego założenia szlaków operacyjnych w małych odstępach może pociągać za sobą zwiększenie rozmiaru pozyskania drewna.
Założenia i wymagania hodowli, ochrony i urządzania lasu są uwzględniane zwykle na etapie projektowania procesów technologicznych. Spełnienie przedstawionych kryteriów zagospodarowania lasu należałoby ocenić także po wykonaniu pozyskiwania drewna, przez porównanie założeń i wymagań z ich praktyczną realizacją.
Źródło: Praca zbiorowa „Poradnik użytkowania lasu” Warszawa 2000