Różnice

Różnice między wybraną wersją a wersją aktualną.

@@ Linia 1: / Linia 1: @@
+====== Klon ======
+**KLON** — //Acer// L.
+W naszych [[l:las|lasach]] występują trzy [[g:gatunek|gatunki]] [[k:klon-acer|klonów]]: [[k:klon-jawor|klon jawor]] (//Acer pseudoplatanus// L.), [[k:klon-pospolity|klon zwyczajny]] (//A. platanoides// L.) i [[k:klon-polny|klon polny]] (paklon) (//A. campestre// L.).
+===== Występowanie =====
+==== Jawor ====
+[[d:drzewa|Drzewo]] środkowej i południowej Europy. Nie występuje tylko w środkowej i południowej Hiszpanii, na Wyspach Brytyjskich oraz w zachodniej i północnej Francji. Północna granica zasięgu przechodzi przez środkową Francję, północno-zachodnie Niemcy i wzdłuż moren czołowych ostatniego zlodowacenia. W Polsce osiąga północno-wschodnią granicę zasięgu, która biegnie od Kalisza, przez Opoczno, Skarżysko, Lublin i Chełm. Wschodnia granica dociera do Ukrainy Zachodniej, a południowa obejmuje Bałkany. W tej części swojego areału granica jawora zbliża się do zasięgu [[j:jodla-pospolita|jodły]]. Swoim zasięgiem obejmuje też Kaukaz i Małą Azję (Rubner 1960).
+Górna granica sięga w górach Harzu i Turyngii wysokości 830 m npm, w Lesie Bawarskim 1320 m npm, w Szwajcarii (Wallis) 1980 m npm. Optymalne warunki stwarzają mu stanowiska na obszarach górskich Alp oraz gór byłej Jugosławii (Materiały ETH).
+{{ :wiki:klon_zwyczajny.jpg?400x300|Klon zwyczajny}}
+W Polsce występuje w [[k:kraina-przyrodniczo-lesna|Krainach]]: [[k:kraina-slaska-v|V]], [[k:kraina-malopolska-vi|VI]], [[k:kraina-sudecka-vii|VII]] i [[k:kraina-podkarpacka-viii|VIII]] oraz [[d:dzielnica-przyrodniczo-lesna|dzielnicach]] Krainy [[k:kraina-wielkopolsko-pomorska-iii|III]] i [[k:kraina-mazowiecko-podlaska-iv|IV]] przylegających do wymienionych krain. Oderwane stanowiska znajdują się nad Zalewem Szczecińskim oraz w rejonie Bydgoszczy, Torunia i Olsztyna. W Karpatach sięga średnio do 1240 m npm, maksymalnie w Tatrach do 1570 m npm, a w Sudetach do 1320 m npm. W Bieszczadach dochodzi z [[b:buk-pospolity|bukiem]] do górnej granicy lasu (Zarzycki 1963). Tworzy tam także — na przykład pod Kremenerosem — lite [[d:drzewostan|drzewostany]].
+==== Klon zwyczajny ====
+Zasięgiem swoim obejmuje Europę środkową i część Europy zachodniej. Brak go: na Wyspach Brytyjskich, w zachodniej, środkowej i południowej Francji, na terenie północnych Niemiec, w Hiszpanii (z wyjątkiem Pirenejów) i w południowej części Włoch. Na północy sięga do południowej części Półwyspu Skandynawskiego i południowej Finlandii. Na wschodzie dochodzi do Uralu. Rośnie też na Kaukazie, Krymie i w Azji Mniejszej (Rubner 1960). Najwyższe stanowiska osiąga w Alpach Bawarskich: średnio około 1000 m npm, maksymalnie 1025 m npm. Warunki optymalne znajduje na wschodnich obszarach nadbałtyckich (Materiały ETH). W Polsce na niżu występuje na terenie całego kraju. W górach sięga wysokości 1100 m npm (Pawłowski 1952).
+==== Klon polny ====
+Zasięgiem obejmuje Islandię, Anglię, południową Szkocję, Danię, Niemcy. Przez teren Polski biegnie północna granica jego występowania na odcinku Gdańsk — Grodno, a następnie w kierunku Wołynia, dorzecza Donu, Kaukazu, Małej Azji. Na południu Europy występuje w północnej części Półwyspu Bałkańskiego, na Sycylii, Korsyce, w Hiszpanii i Algierii.
+Optymalne warunki znajduje w Europie środkowej w wilgotnych, liściastych drzewostanach wielogatunkowych.
+===== Wymagania siedliskowe =====
+^Czynnik  ^	Jawor  ^  Klon zwyczajny  ^  Klon polny  ^
+^Klimat  |Chłodny i wilgotny, górski.  |Umiarkowany klimat kontynentalny (według Rubnera).  |Umiarkowanie wilgotny.  |
+^Światło  |W młodości znosi ocienienie ([[g:gatunek|gatunek]] o umiarkowanych wymaganiach świetlnych) z wiekiem wymagania zwiększają się.  |Gatunek półcienisty, wymagania mniejsze niż jawor, na odpowiednich siedliskach znosi dobrze ocienienie, pod tym względem podobny do [[g:grab-pospolity-charakterystyka-hodowlana|graba]].  |Potrzebuje do pełnego rozwoju dużo światła, wzrasta także w cieniu; gatunek drzewostanu podrzędnego (dolne piętra).  |
+^Temperatura  |W głębokich dolinach, chłodne cieniste stanowiska. W wyższych położeniach wymaga raczej stoków o ciepłych ekspozycjach.  |Mniejsze wymagania niż jawor.  |Wymaga więcej ciepła niż jawor i klon zwyczajny. Drzewo słonecznych, ciepłych okrajków lasu.  |
+^Wilgotność  |Lubi wilgotne, ale nie mokre miejsca, występuje często razem z [[j:jesion-wyniosly-charakterystyka-hodowlana|jesionem]].  |Wzrasta zarówno na suchszych, ale także i wilgotniejszych stanowiskach niż jawor.  |Mniej wymagający niż jawor i klon zwyczajny.  |
+^Gleba  |Obok jesionu, [[w:wiaz-charakterystyka-hodowlana|wiązu górskiego]] i [[d:dab-szypulkowy-charakterystyka-hodowlana|dębu szypułkowego]] należy do gatunków o największych wymaganiach co do żyzności [[g:gleba-lesna|gleby]]. Optymalne warunki znajduje na [[z:zyznosc-gleby|żyznych]], głębokich, umiarkowanie wilgotnych glebach o ruchomej wodzie gruntowej, zasobnych w związki mineralne, szczególnie wapń. Rośnie także na usypiskach gruboziarnistych. [[l:liscie|Liście]] wszystkich klonów wzbogacają glebę w składniki odżywcze (Materiały ETH)).  |Zadowala się glebami uboższymi gliniasto-piaszczystymi, ale najlepiej wzrasta na glebach żyznych. Wymagania skromniejsze niż jawora, podobne do wymagań graba i [[l:lipa-charakterystyka-hodowlana|lipy]] (Materiały ETH).  |Wymaga gleb żyznych, luźnych, z węglanem wapnia (Materiały ETH).  |
+{{ :wiki:klonj3-1.jpg?400x270|Klon jawor}}
+===== Zagrożenia abiotyczne =====
+^Rodzaj zagrożeń  ^  Jawor  ^	Klon zwyczajny  ^
+|Mrozy zimowe  |odporny  |odporny  |
+|Przymrozki  |w młodości wrażliwy na późne przymrozki  |mniej wrażliwy  |
+|Śnieg  |odporny  |	—   |
+|Upał i susza  |nieco wrażliwy  |odporniejszy niż jawor  |
+|Zalewy  |jest wrażliwy na zalewy powodziowe  |mniej wrażliwy niż jawor  |
+===== Wrażliwość na zanieczyszczenia przemysłowe =====
+==== Jawor ====
+Zaliczany jest do drzew mniej wrażliwych na działanie [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-gatunkow-lisciastych-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-lisci-na-oddzialywanie-so2|SO2]] (Akkermann 1987, Greszta 1987), wrażliwych na działanie [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-na-oddzialywanie-hf|HF]] i bardzo wrażliwych na [[o:odpornosc-drzew-i-krzewow-wedlug-wzrastajacej-wrazliwosci-lisci-na-oddzialywanie-ozonu-i-pan|ozon]]. Należy on do gatunków najbardziej wrażliwych na pyły kadmowo-ołowiowo-cynkowe; próg toksycznego oddziaływania wynosi 1% pyłów w glebie.
+Jawor ustępuje pod względem wrażliwości na pyły ołowiowo-miedziowe wszystkim badanym gatunkom liściastym (Greszta 1983 a i b).
+Biorąc pod uwagę stopień uszkodzenia drzew w wyniku oddziaływania przemysłu, jawor zaliczony został do grupy odpornych (Greszta 1987).
+==== Klon zwyczajny ====
+Klon zwyczajny należy do drzew mniej wrażliwych (grupa I) na oddziaływanie SO2, wrażliwych na HF, średnio wrażliwych (grupa II) na tlenki azotu i bardzo wrażliwych na ozon. Jest on jednocześnie wrażliwy na zasolenie gleby (NaCl). W regionach przemysłowych może znaleźć większą przydatność niż jawor, gdyż należy do grupy gatunków najbardziej odpornych na uszkodzenia powodowane przez gazy i pyły (Greszta 1987).
+==== Klon polny ====
+Jak większość klonów, paklon należy do gatunków mniej wrażliwych (grupa I) na SO2 i HF. Greszta (1987) uznał go za gatunek średnio odporny  na  fluorowodór.   Biorąc  pod  uwagę  wrażliwość  na  uszkodzenia przemysłowe, zaliczany jest do gatunków odpornych (Greszta 1987).
+===== Siedliskowe typy lasu =====
+==== Jawor ====
+Gatunek ten w Karpatach zalecany jest jako [[g:gatunek-domieszkowy|domieszka]] produkcyjna na siedlisku [[l:las-gorski-swiezy-lgsw|lasu górskiego]]; rolę domieszki pomocniczej spełniać może na siedliskach: [[b:bor-mieszany-swiezy-bmsw|boru mieszanego świeżego]], [[b:bor-mieszany-wilgotny-bmw|boru mieszanego wilgotnego]], [[l:las-mieszany-swiezy-lmsw|lasu mieszanego świeżego]], [[l:las-mieszany-wilgotny-lmw|lasu mieszanego wilgotnego]], [[l:las-wilgotny-lw|lasu wilgotnego]], [[l:las-swiezy-lsw|lasu świeżego]] i [[l:las-legowy-ll|lasu łęgowego]]. Na terenach wyżynnych pełni rolę domieszki uszlachetniającej i pomocniczej na siedliskach [[b:bor-mieszany-wyzynny-bmwyz|boru mieszanego wyżynnego]], [[l:las-mieszany-wyzynny-lmwyz|lasu mieszanego wyżynnego]] i [[l:las-wyzynny-swiezy-lwyzsw|lasu wyżynnego]] ([[z:zasady-hodowli-lasu|Zasady hodowli lasu]]). W górach występuje zarówno w strefie regla dolnego, jak i na odpowiednich mikrosiedliskach w strefie regla górnego w borach [[s:swierk-pospolity|świerkowych]].
+W górach na terenie naszego kraju spotyka się dwie formy jego występowania: na żyznych, głębokich, wilgotnych i słabo wyługowanych [[g:gleby-brunatne|glebach brunatnych]] oraz na glebach szkieletowych w przyszczytowych partiach gór i w pobliżu piarżysk (Głaz 1985).
+Ocena występowania jawora na terenie Polski wykazała, że jako gatunek lasotwórczy ([[g:gatunek-główny|gatunek główny]] lub domieszka produkcyjna) może być wprowadzany tylko na siedliskach lasów i lasów mieszanych, zaś na pozostałych może pełnić rolę gatunku biocenotycznego (Głaz 1985).
+==== Klon zwyczajny ====
+Klon zwyczajny jest często komponentem siedlisk lasowych na niżu (las mieszany świeży, las mieszany wilgotny, las wilgotny, las świeży i las łęgowy), w części wyżynnej kraju (las mieszany wyżynny, las wyżynny) i w górach (las górski). Klon ma tam jednak charakter gatunku domieszkowego. Ze względów biocenotycznych wskazane jest jego wprowadzanie do drzewostanów [[s:sosna-zwyczajna|sosnowych]] na siedliskach boru mieszanego świeżego i boru mieszanego wilgotnego.
+==== Klon polny ====
+Jest typowym gatunkiem domieszkowym (domieszka pomocnicza). Występuje na żyznych siedliskach lasowych terenów nizinnych i pogórza ([[t:typy-siedliskowe-lasu-terenow-wyzynnych|wyżynne typy siedliskowe lasu]]). Tworzy domieszkę głównie w drzewostanach liściastych.
+===== Wzrost =====
+^  Jawor  ^  Klon zwyczajny  ^  Klon polny  ^
+|W młodości szybszy niż u buka. Oba gatunki przerastają buka w fazie [[d:dragowina|drągowiny]].    ||Wolno rosnące drzewo drugiej wielkości. Dożywa do 150 lat, osiąga 10-15 (20) m wysokości, rzadko więcej, i pierśnicę ponad 40 cm (Materiały ETH, Mayer 1977).  |
+|Pod względem wydajności zajmuje pośrednie stanowisko między [[b:buk-pospolity|bukiem]] a [[d:dab-quercus|dębem]]. W Polsce przeciętna [[z:zasobnosc-drzewostanu|zasobność]] jaworu jest zbliżona do przeciętnej zasobności dębu i w wieku 90 lat wynosi ok. 300 m³/ha. W warunkach górskich dożywa znacznego wieku 200-300 (500) lat, osiąga grubość 200 cm, w optymalnych warunkach siedliskowych dorasta do 30-35 m wysokości. Jest gatunkiem stosunkowo szybko rosnącym, z wczesną kulminacją dużego przyrostu (Mayer 1977, Głaz 1985, Materiały ETH).  |W warunkach Europy środkowej dożywa niezbyt sędziwego wieku (100-150 lat). W drzewostanach mieszanych wzrasta pod [[k:korona|koronami]] drzewostanu panującego (do 25 m wysokości, 50 cm pierśnicy). W warunkach optymalnych (kraje nadbałtyckie) dożywa 150-200 lat i dorasta do 30 m wysokości (Materiały ETH, Mayer 1977).  |
+Bühler (1918) stwierdził, że jawor i klon zwyczajny osiągnęły w wieku 11 lat odpowiednio 2,6 i 2,8 m wysokości. W Polsce przeciętna zasobność drzewostanów jaworowych w przedziale wiekowym 21-100 lat jest większa na niżu (odpowiednio 52-295 m³/ha) niż w górach (31-255 m³/ha) i na wyżynach (25-193 m³/ha) (Głaz 1985).
+===== Odnawianie =====
+Oba gatunki (jawor i klon zwyczajny) dobrze znoszą ocienienie, co sprzyja ich niekiedy bardzo obfitemu [[s:samosiew|samosiewowi]], który uzyskuje się przy okazji odnawiania pozostałych gatunków. Siew stosuje się przy wprowadzaniu [[p:podszyt-lesny|podszytów]] (klon zwyczajny).
+W drzewostanach, w których nie ma możliwości uzyskania samosiewu, stosujemy sadzenie, wprowadzając dwulatki zależnie od warunków osłony, w [[w:wiezba|więźbie]] 1,5 x 1,5 m do 1,8 x 1,8 m. [[u:uprawa-gleby-przy-odnowieniach-lasu|Glebę przygotowujemy w talerze]] i [[s:sadzenie-w-jamke|sadzimy w jamkę]]. Odnowienie klonów przewidzianych jako domieszka w drzewostanie realizuje się przez sadzenie, zazwyczaj po uzyskaniu pożądanego udziału gatunków głównych, wysadzając je pojedynczo lub w małych skupieniach 0,5-1,0 ara.
+Jawor jest cenną domieszką w drzewostanach z udziałem buka, jesionu i innych gatunków drzew, a także wartościowym gatunkiem liściastym, nadającym się do zalesiania powierzchni w wyższych położeniach górskich. Stosuje się go też szczególnie w lukach po wichurach i śniegołomach.
+Jawor jako gatunek współpanujący odnowić możemy podsadzając go w formie grup i kęp, które odsłaniamy następnie [[e:elementy-techniczne-rebni|cięciami częściowymi]]. Oba gatunki jako szybko rosnące w młodości są przydatne do [[u:uzupelnienia|uzupełnień]] i [[p:poprawki|poprawek]]. Wysadzamy je wczesną wiosną lub jesienią.
+Jawor można uznać za gatunek pionierski (wytrzymały na przymrozki i susze, szybko rośnie w młodości), dlatego też powinien być w szerszym zakresie wprowadzany na odpowiednie dla niego stanowiska. Jest to obecnie szczególnie aktualne wobec postępującej degradacji siedlisk wskutek ujemnego oddziaływania na las czynników biotycznych, abiotycznych i antropogenicznych (Głaz 1985).
+Klon polny może być wykorzystany jako gatunek podszytowy w prześwietlonych drzewostanach dębowych. Zalecany jest również do obsadzania brzegów i [[o:okrajek-lesny|okrajków]] lasów, szczególnie miejsc nasłonecznionych. Sposób przygotowania gleby i sadzenia podobny jak w przypadku klonu zwyczajnego.
+----
+Źródło: Jaworski A. "Charakterystyka hodowlana drzew leśnych" Kraków 1995

k/klon-charakterystyka-hodowlana.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:40 (edycja zewnętrzna)