Gruzełek cynobrowy

Sprawca: Nectria cinnabarina (Tode ex Fr.) Fr.

Jest to choroba zdrewniałych pędów buka i wielu innych gatunków drzew liściastych. W wypadku starszych drzew ofiarą padają tylko poszczególne gałęzie, młodsze drzewa mogą ginąć w całości. Choroba jest uciążliwa w zadrzewieniach miejskich i osiedlowych, w lasach nie ma większego znaczenia.

Objawy

Gruzełek cynobrowy

W porażonej przez chorobę części korony zamierają najpierw liście (więdną, marszczą się i brunatnieją), następnie młodsze i starsze części pędów. Na korze tych ostatnich pojawiają się często masowo, szczególnie w czasie wilgotnych miesięcy późnojesiennych, jasnoczerwone, cynobrowe lub czerwonoróżowe poduszeczki grzybniowe o średnicy do kilku mm, a z kolei tuż przy nich lub osobno mniejsze grudki barwy ciemnoczerwonej (otocznie). Partie kory pokryte tymi utworami są zwykle w stosunku do otaczających je zdrowych części nieco zapadnięte, w tych bowiem miejscach pędy przestają przyrastać na grubość. Na przekrojach chorych pędów widać porażone białą zgnilizną drewno i korę. Tak bywa, gdy patogen zakaża gospodarza przez rany (ewentualnie także przez przetchlinki) i przez zamarłe, np. wskutek przymrozków wczesnych, gałęzie. Natomiast gdy zakażenie następuje przez korzenie, drewno porażonych drzew zabarwia się na brunatno (u innych gatunków drzew może się ono przebarwiać jeszcze inaczej, np. na zielono lub fioletowo).

Sprawca

Przyczyną choroby jest grzyb Nectria cinnabarina (Ascomycotina, Sphaeriales), zakażający swych gospodarzy przede wszystkim przez rany. Zakażenie w warunkach środowiska glebowego następuje prawdopodobnie wtedy, gdy korzeń drzewa styka się ze znajdującym się w glebie opanowanym przez patogena drewnem liściastym (stare korzenie, fragmenty przerośniętych przez patogena gałęzi), z którego grzybnia sprawcy przenika do żywego gospodarza. Z korzeni grzyb naczyniami wrasta w pień, którego drewno w zasięgu grzyba ulega wspomnianemu wyżej przebarwieniu. Zakażenie nadziemnych części gospodarza następuje najczęściej przez zarodniki konidialne. Patogen w tym stadium rozwoju ma nazwę Tuberculina vulgaris (Deuteromycotina, Moniliales). Zarodniki workowe rzadziej dokonują infekcji. Grzybnia rozrasta się pertofitycznie, głównie w tkance korowej, ale wnika również do naczyń. Pojawiające się na martwej korze czerwone poduszeczki są podkładkami, na których wytwarzają się łatwo kiełkujące, jednokomórkowe, eliptyczne, bezbarwne zarodniki konidialne. Później niż podkładki konidialne, przeważnie dopiero na wiosnę, pojawiają się ciemnoczerwone otocznie, średnicy około 0,5 mm. Dwukomórkowe zarodniki workowe mają wymiary 13,2—15,2×4,6—5,1 um. Konidia i zarodniki workowe są oblepione śluzem i dlatego prawdopodobnie przenoszone głównie przez owady.

Warunki sprzyjające

Chorobie sprzyjają głównie czynniki zmniejszające żywotność drzew i zwiększające tym samym ich predyspozycję chorobową, a więc skrajne warunki wilgotnościowe i temperaturowe środowiska, jego zatrucie imisjami cywilizacyjnymi, mechaniczne okaleczenia drzew, gradobicia, żery owadzie itp.

Ochrona

Należy usunąć i zniszczyć opanowane przez patogena części (również korzenie) drzew, a także unikać ich ranienia, gdy są jeszcze zdrowe, a świeżo powstałe rany opatrywać. Miejsca w glebie pozostałe po usunięciu z niej chorych korzeni trzeba zdezynfekować (formalina, dwusiarczek węgla, Terrafun itp.).



Źródło: Karol Mańka i Małgorzata Mańka „Choroby drzew i krzewów leśnych” 1993

g/gruzelek-cynobrowy.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)