Ekotypy

Ekotypy.

W obrębie swego zasięgu geograficznego gatunek może wykazywać duże zróżnicowanie pod względem własności ekologicznych. Takie charakterystyczne dla pewnych typów środowisk formy ekologiczne gatunku, przystosowane do pewnych specyficznych warunków bytu, nazywamy ekotypami. W zależności od tego, jaki rodzaj czynników ekologicznych odegrał decydującą rolę w wytworzeniu ekotypu, rozróżnia się ekotypy klimatyczne (klimatypy), edaficzne (edafotypy) i biocenotyczne (biocenotypy). Ekotypy są więc ekologicznymi odmianami gatunków i różnią się między sobą właściwościami fizjologicznymi. Niektóre ekotypy wyróżniają się między sobą i odpowiadają małym gatunkom (np. Picea fennica, Picea uralensis, Picea obovata).

U wielu gatunków ekotypy nie dadzą się rozpoznać po zewnętrznym wyglądzie. Pewne z nich wyróżniają się cechami cytologicznymi, inne nie wykazują zróżnicowania cytologicznego i dają się wyróżnić tylko w hodowli. Skrajne ekotypy różnią się od siebie wyraźnie nie tylko cechami ekologicznymi, lecz niekiedy również morfologicznymi i anatomicznymi; istnieją jednak między nimi wszystkie formy pośrednie.

Ekotypy są dziedzicznie utrwalone i zachowują swe właściwości również w zmienionych warunkach środowiskowych. Nie są one zatem zdolne do przystosowania się i w niekorzystnych warunkach giną. Tworzenie się ekotypów zachodzi prawdopodobnie pod wpływem długiego działania warunków środowiskowych. Dużą różnorodnością ekotypów odznaczają się zwłaszcza te gatunki, które, obejmując znaczne obszary geograficzne, występują od dawna na różnych siedliskach. Do takich gatunków należy np. sosna pospolita. Występując na bardzo dużym obszarze, w warunkach nader różnych pod względem klimatycznym, glebowym i biocenotycznym, uległa ona zróżnicowaniu na szereg ekotypów, odznaczających się swoistymi, dziedzicznie utrwalonymi właściwościami ekologicznymi. Spośród form o określonym obszarze rozsiedlenia w Europie, wymienia się zwykle sosnę skandynawską, bałtycką, alpejską, karpacką i inne.

Na obszarze Polski oprócz ekotypów bałtyckiego i karpackiego znane są ekotypy regionalne o wysokich wartościach technicznych, jak sosna supraślska, taborska, babięcka itp.

Poszczególne ekotypy mogą się różnić między sobą, np. odpornością na wiosenne przymrozki, wrażliwością na suszę, rytmem okresów fenologicznych, właściwościami technicznymi drewna itp. Dlatego znajomość ich ma duże znaczenie w praktyce hodowlanej.

e/ekotypy.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)