Drewno modrzewia

Znamy kilkanaście gatunków modrzewia, z których w Polsce występują tylko 3, a mianowicie: modrzew europejski, polski i sudecki; drewno tych gatunków niczym się nie różni między sobą, co do budowy, właściwości, przydatności i użyteczności.

Wszystkie modrzewie wytwarzają drewno średnio ciężkie, dość twarde, łatwo łupliwe, dość trudno zapalne. Kurczliwość mała; nie wykazuje skłonności do pęknięć desorpcyjnych i paczenia się; suszy się dobrze. Drewno świeże dość trudne w obróbce skrawaniem ze względu na wyciekającą, gęstą żywicę; drewno suche dobrze się daje obrabiać. Gnie się trudno, nawet po parzeniu. Nadaje się do robót snycerskich. Twardziel trudno nasycalna. Dobrze się poleruje i polituruje, źle się barwi; przed barwieniem konieczne jest odżywiczenie. Drewno odporne na działanie zasad i kwasów. W wodzie z czasem kamienieje. Trwałość naturalna w stanie suchym (w budynku) jest bardzo duża - ocenia się ją na 1800 lat; w stanie mokrym (w wodzie) - na około 500 lat. Wyrabia się z niego drewno tartaczne, okleinowe, pale portowe i mostowe.

Drewno modrzewia swym wyglądem zewnętrznym jest stosunkowo najwięcej podobne do drewna sosny pospolitej, różniąc się od niej jednak barwą, która u modrzewia ma wyraźny odcień czerwonawy a nie brązowo-żółty, jak - drewna sosny. Biel jest w drewnie modrzewiowym przeważnie węższy niż u sosny i posiada wyraźny odcień żółtawy lub żółtawo-czerwonawy (u sosny biało-szary). Słoje roczne są u modrzewia bardzo wyraźne, wskutek szerokiej warstwy drewna późnego, i podobnie jak u sosny lekko faliste. Przewody żywiczne są, ogólnie biorąc, mniejsze i mniej liczne niż w drewnie sosny.

Drewno modrzewia jest bardzo wytrzymałe i trwałe, co jest nieodzownym warunkiem używania drewna w budownictwie wszelkiego rodzaju; dlatego też jest ono pierwszorzędnym drewnem budulcowym i pod tym względem zajmuje pierwsze miejsce wśród wszystkich gatunków drewna. W razie użycia do budowli wodnych, o ile jest w wodzie zupełnie zanurzone, w zupełności dorównuje dębinie. Sława budulca modrzewiowego znana była od dawna w budownictwie, a szczególnie w budownictwie polskim.

Z drewna modrzewiowego budowano dworki, kościoły i inne budynki; niektóre z nich przetrwały kilka wieków i zachowały się do naszych czasów; wprawdzie wiele z nich (zwłaszcza budynki z XVII i XVIII wieku) nie są zbudowane z modrzewia, lecz jak wykazują badania anatomiczne z drewna sosny pospolitej i limby (z tego ostatniego zwłaszcza budynki na Podkarpaciu), jednak niektóre ich części są z modrzewia i wykazują stan drewna zupełnie dobry, bez śladu jakiegokolwiek zepsucia. Jak wspomniano już uprzednio przyczyną tego stanu rzeczy było podobieństwo cech drewna starych sosen i modrzewi i nazywanie ich wspólnie „modrzeniami”. W języku gwarowym rosnący modrzew nazywano często „sosieńka”.

Drewno modrzewiowe nadaje się bardzo dobrze na materiał stolarski, gdyż odznacza się bardzo ładnym rysunkiem (z powodu lekko falistego przebiegu słojów rocznych i nieregularnego rozłożenia sęków po całym przekroju podłużnym deski, a nie regularnym, jak u innych gatunków iglastych). Również cenione i poszukiwane jest drewno modrzewiowe do wyrobu gontów.

Jest rzeczą naturalną, że u nas, z powodu małych zasobów drewna modrzewiowego, ma ono znaczenie głównie w przemyśle stolarskim. Jako opał, jest drewno modrzewiowe również pierwszorzędnej jakości, posiada wyższą wartość opałową niż drewno sosny pospolitej.

Wspomnieć należy wreszcie o żywicy, której wydajność nie jest wprawdzie zbyt wysoka (ok. 3,3 kg z 1 drzewa w ciągu jednego sezonu), lecz jest ona bardzo cenioną i poszukiwaną do wyrobu terpentyny. Terpentyna ta nosi miano terpentyny weneckiej.

Przy przerobie modrzewia w zakładach przemysłowych występują trudności powodowane zażywiczeniem narzędzi. Z tego powodu przemysł nie zawsze chce przyjmować do przerobu większe partie surowca, które wymagają stosowania odmiennych, uciążliwych technologii. Pojedyncze kłody można z powodzeniem przerabiać wraz z drewnem sosnowym. Drewno modrzewiowe odbiera się więc oddzielnie tylko na specjalne zamówienie. Najczęściej jest ono odbierane wraz z drewnem sosnowym pod nazwą „drewno sosnowe”.

Duża zawartość żywicy w drewnie, wyższa gęstość i nieco inna budowa drewna modrzewiowego niż sosnowego jest przyczyną trudności wspólnego ich przerobu w przemyśle płytowym i mas włóknistych. Drewno modrzewiowe poddaje się obróbce znacznie trudniej niż sosnowe. Nawet mała jego domieszka może znacznie obniżyć jakość produktu końcowego. Z tego powodu stosowe użytkowe drewno modrzewiowe powinno być odbierane i sprzedawane oddzielnie. Uciążliwość handlowa wymaga wyraźnego zaznaczenia w dokumentach, że sprzedawane jest drewno modrzewiowe a nie sosnowe. Nabywca wówczas może podjąć decyzję o sposobie jego przerobu zgodnie ze swoją wiedzą i potrzebami.

Dobre wykorzystanie drewna modrzewiowego mającego dość szczególne cechy, jest związane z koniecznością stworzenia odpowiednich warunków sprzedaży. Technologia przerobu tego drewna na produkty o pełnej wartości rynkowej jest trudna i inna niż pozostałych gatunków iglastych W związku z tym w sprzedaży powinny być partie towaru umożliwiające jego przerób przez pewien uzasadniony ekonomicznie czas (np. w tartacznictwie) lub umożliwiający jednorodny wsad surowca (np. w celulozowniach).

Warunki te wymagają dostosowania się leśnictwa do wymagań rynku drzewnego.

Można to osiągnąć dwiema metodami:

  • drogą znacznego zwiększenia udziału modrzewia w składzie naszych drzewostanów, a tym samym zwiększenie udziału drewna modrzewiowego w całkowitej ilości pozyskiwanego drewna,
  • zorganizowanie składnic zbiorczych drewna modrzewiowego, których zadaniem byłaby racjonalna wyróbka tego drewna i sprzedaż handlowych partii towaru zapewniających maksymalizację wpływów do kasy właściciela lasu przy zachowaniu zasady pełnej uczciwości handlowej.
d/drewno-modrzewia.txt · ostatnio zmienione: 2013/09/15 12:39 (edycja zewnętrzna)